سازمان امور مالیاتی به موجب تکالیف متعددی با ادارات ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری در ارتباط می باشد به نحوی که تکالیف مشترک بسیاری برای هر دو دستگاه در نظر گرفته شده است که هر گونه اقدام در این خصوص نیازمند تعریف دقیق موضوعات دسته ارتباطی می باشد.
هر چند ساختارهای ثبتی در قالب نظم عمومی و رعایت و الزامات قانونی در بسیاری از موارد مشابهت با سازمان امور مالیاتی داشته و علی رغم هماهنگی در برخی از امور، تولیت های متفاوت و تفکرات و اهداف سازمانی دو مجموعه موجب گردیده است تا کنون در اجرای قوانین و مقررات توفیقات شایسته نظام صورت نپذیرد و این اختلال به علت جزیره ای و دستگاه محور بودن سیاست ها از سوی سازمان امور مالیاتی باشند. علیهذا با توجه به این که عملکرد هر دستگاه در تحقیق اهداف دستگاه دیگر، تاثیرگذار می باشد، لذا شایسته است تعاملات فنی مابین در اجرای تکالیف مشترک هر چه بهتر بهبود یابد.
در شاخص سهولت پرداخت مالیات، از سوی بانک جهانی، ایران رتبه 124 و امتیاز 66/78 را در سال 2015 میلادی به خود اختصاص داده است که نسبت به میانگین منطقه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست، از دیدگاه بانک جهانی مالیات های غیر شفاف، سنگین و تبعیض آمیز در ایران، بنگاه ها را به توقف فعالیت تولیدی و یا فرار مالیاتی سوق می دهد. همچنین عدم ساماندهی نظام جامع اطلاعاتی و استفاده از روش غیر مناسب مالیات بر ارزش افزوده مشکل جدی دیگری است که در حال حاضر در ایران وجود دارد.
• بررسی قوانین مرتبط با مالیات شرکت های تجارتی :
در حوزه تکالیف ادارات ثبت شرکت ها مبنی تکالیف متعددی در قوانین و مقررات در نظر گرفته شده است که برخی از موارد در این گفتار بیان می گردد.
• پرداخت مالیات سرمایه :
به موجب ماده 48 قانون اصلاح مالیات های مستقیم مصوب 31/4/1394 شرکت ها مکلف به پرداخت مالیات های سرمایه به شرح ذیل می باشند:
سهام و سهم الشرکه کلیه شرکت های ایرانی موضوع قانون تجارت به استثنای شرکت های تعاونی بر اساس ارزش اسمی سهام یا سهم الشرکه به قرار نیم در هزار مشمول حق تمبر خواهد بود.
تبصره: حق تمبر سهام و سهم الشرکه شرکت ها باید ظرف دو ماه از تاریخ ثبت قانونی شرکت و در مورد افزایش سرمایه و سهام اضافی از تاریخ ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت ها از طریق ابطال تمبر پرداخت شود افزایش سرمایه در مورد شرکت هایی که قبلا سرمایه خود را کاهش داده اند تا میزانی که حق تمبر آن پرداخت شده است، مشمول حق تمبر مجدد نخواهد بود.
• پرداخت مالیات سالیانه :
به موجب ماده 105 قانون مذکور، شرکت ها مکلف به پرداخت مالیات سالیانه به شرح ذیل شده اند:
جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف درایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای موارد که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه می باشد، مشمول مالیات به نرخ 25% خواهند بود.
البته با توجه به موضوع فعالیت شرکت ها و همچنین سایر قوانین و مقررات مرتبط از جمله قوانین مناطق آزاد تجاری_صنعتی و ویژه اقتصادی و شهرک های صنعتی و یا قوانین مرتبط با شرکت های دانش بنیان و دانشگاهی برخی تعدیل و یا معافیت های قانونی برای بعضی از شرکت ها در نظر گرفته شده است.
• مالیات نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه :
به موجب ماده 143 قانون مالیات های مستقیم، مالیات نقل و انتقال سهام و یا سهم الشرکه به شرح ذیل می باشد:
شرکت هایی که سهام آن ها طبق قانون مربوط از طرف هیات پذیرش برای معامله در بورس قبول می شود از سال پذیرش تا سالی که از فهرست نرخ های در بورس حذف نشده در صورتی که کلیه نقل و انتقالات سهام از طریق کارگزاران بورس انجام و در دفاتر مربوط ثبت گردد معادل 10% مالیات آن ها بخشوده می شود.
تبصره 1: از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت ها در بورس و همچنین سایر اوراق بهاداری که در بورس معامله می شوند، مالیات مقطوعی به میزان نیم درصد ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول و از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام مطالبه نخواهد شد.
کارگزاران بورس مکلفند مالیات مزبور را به هنگام هر انتقال از انتقال دهنده وصول و به حساب تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند و ظرف مدت ده روز از تاریخ انتقال رسید آن را به همراه فهرستی حاوی تعداد و مبلغ فروش سهام مورد انتقال به اداره امور مالیاتی محل ارسال دارند.
تبصره 2: از هر نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام و سهم الشرکه شرکاء در سایر شرکت ها مالیات مقطوعی به میزان 4% ارزش اسمی آن ها وصول می شود. اما از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال فوق مطالبه نخواهد شد. انتقال دهندگان سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام مکلفند از انتقال، مالیات متعلق را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.
ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی مکلفند در موقع ثبت تغییرات یا تنظیم سند انتقال حسب مورد گواهی پرداخت مالیات متعلق را اخذ و ضمیمه پرونده مربوط به ثبت یا انتقال کنند.
تبصره 3: در شرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس اندوخته صرف سهام مشمول مالیات مقطوع به نرخ نیم درصد خواهد بود و به این درآمد مالیات دیگری تعلق نمی گیرد. شرکت ها مکلفند ظرف 30 روز از تاریخ ثبت افزایش سرمایه آن را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.
پرداخت مالیات مربوط به سهام متوفی
مالیات مربوط به سهامدار و یا مالک متوفی شرکت به شرح ذیل بیان شده است.
ماده 117 اصلاحی 1394 قانون مالیات های مستقیم : اموال و دارایی هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد، به شرح ذیل مشمول مالیات است :
1- نسبت به سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند 2 این ماده و سودهای متعلق به آن ها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وارث و یا پرداخت و تحویل به آن ها به نرخ 3%.
2- نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آن ها یک و نیم برابر نرخ های مذکور در تبصره 1 ماده 143 و (ماده 143 مکرر) این قانون طبق مقررات مذکور در تاریخ ثبت انتقال به نام وارث.
3- نسبت به حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آن ها تصریح نشده است، به نرخ 10% ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وارث.
4- نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ 2% بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وارث.
5- نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم برابر نرخ های مذکور در ماده 59 این قانون به ماخذ ارزش معاملاتی املاک و یا ماخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وارث.
6- نسبت به اموال و دارایی های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی ها پرداخت شده است به نرخ 10% ارزش ماترک که ماخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به ماخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وارث. تا زمانی که مالیات و حقوق دولتی متوفی از سوی ورثه پرداخت نشود، احراز ورثه به عنوان سهامدار امکان پذیر نیست.