شرکت سهامی عام شرکتی است که موسسین آن قسمتی از سرمایه را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند. در واقع این خصوصیت ویژه شرکت سهامی عام از شرکت سهامی خاص است که قسمتی از سرمایه آن از طریق مشارکت غیرموسسین تامین می گردد.

• اقداماتی که برای ایجاد شرکت سهامی عام ضروری است :

الف) اقدامات مقدماتی که شامل 

1- وجود تعدادی از افراد علاقه مند به ایجاد شرکت
2- تامین و تعهد حداقلی از سرمایه شرکت به وسیله موسسین، موسسین باید حداقل 20% سرمایه شرکت را تعهد کنند و حداقل 35% آن را نقداَ بپردازند.
3- مراجعه به اداره ثبت شرکت ها برای انجام امور مقدماتی تشکیل شرکت ، موسسین باید اظهارنامه ای را به همراه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که به امضای کلیه موسسین رسیده در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها به اداره ثبت یا ادارات ثبت اسناد و املاک تسلیم نمایند و رسید دریافت نمایند.
4- انتشار اعلامیه پذیره نویسی : یعنی مقداری از سرمایه شرکت از طریق غیرموسسین با قبول ورقه پذیره نویسی تامین گردد.

ب) تشکیل مجمع عمومی موسس 

مجمع عمومی موسس اجتماعی است از کلیه موسسین که برای تشکیل شرکت پیش قدم شده اند.
مسائلی که در مورد تشکیل مجمع عمومی موسس ضروری است :
1- چگونگی تشکیل مجمع عمومی : مجمع عمومی موسس فقط یکبار تشکیل می شود و بعد از انجام پرداخت شده است موسسین ضمن تعیین تعداد سهام و سهم هر یک از تعهدکنندگان مجمع عمومی موسس را دعوت می کند و دعوت آن هم از طریق روزنامه کثیرالانتشار خواهد بود.
2- حد نصاب تشکیل مجمع عمومی موسس : برای تشکیل مجمع عمومی موسس حضور عده ای از پذیره نویسان که حداقل نصف سرمایه شرکت را تعهد کرده باشند ضروری است . در غیر اینصورت تشکیل آن قانونی نیست اگر در این جلسه حد نصاب لازم رعایت نشد مجمع تا دو نوبت دیگر توسط موسسین دعوت می شوند به شرط اینکه لااقل 20 روز قبل از انعقاد آن چگونگی تشکیل برای همگی از طریق روزنامه کثیرالانتشار آگهی شود. مجمع عمومی جدید وقتی قانونی است که صاحبان لااقل یک سوم سرمایه شرکت در آن حاضر باشند و در صورتیکه در آخرین مجمع ( جلسه سوم ) حد نصاب لازم ( یک سوم ) حاضر نشوند موسسین باید عدم تشکیل شرکت را اعلام کنند. تصمیمات اتخاذ شده در مجمع با اکثریت دو ثلث آراء حاضرین معتبر است.

• وظایف مجمع عمومی موسس 

1- رسیدگی به گزارش موسسین و تصویب آن و احراز پذیره نویسی کلیه سهام
2- انتخاب اولین مدیران و بازرسان شرکت
3- قبول آورده غیرنقدی
4- تصویب طرح اساسنامه و در صورت لزوم اصلاح آن
اساسنامه و شرایط مندرج در آن :
برای تشکیل شرکت سهامی موسسین باید طرح اساسنامه به ضمیمه مدارک مورد نیاز تحویل اداره ثبت شرکت ها نمایند. اساسنامه در واقع قانون اساسی شرکت است و کلیه اصول و ضوابط حاکم بر روابط شرکت و شرکاء و افراد ثالث و اداره و انحلال شرکت سهامی در آن ذکر شده است. وجود اساسنامه چه در شرکت سهامی عام و چه در شرکت سهامی خاص و چه در شرکت با مسئولیت محدود لازم است و بدون اساسنامه شرکت تشکیل نمی شود. اما در سایر شرکت ها فقط تنظیم شرکت نامه لازم است. اساسنامه باید به امضای موسسین برسد و نکات زیر در آن رعایت شود.
- نام شرکت ؛
- موضوع شرکت ؛
- مدت شرکت ؛
- مرکز اصلی شرکت و محل شعب آن ؛
- مبلغ سرمایه شرکت ؛
- تعداد سهام بانام و بی نام شرکت و مبلغ اسمی هر کدام از آن ها ؛
- نحوه انتقال سهام ؛
- طریقه تبدیل سهام بانام به بی نام و برعکس ؛
- مواقع و ترتیب دعوت مجامع عمومی ؛
- تعیین مدیران و وظایف آن ها ؛
- نحوه تغییر اساسنامه .
نام شرکت : شرکت های سهامی چون دارای شخصیت حقوقی هستند برای تشخیص آن ها از سایر شرکت ها و تعیین حقوق و تکالیف آن ها در اجتماع مانند اشخاص حقیقی باید تحت اسم مخصوصی قرار بگیرند . شرکت های سهامی حتماَ باید دارای نام باشند و اشخاص هم در انتخاب نام شرکت آزادند اما در نام شرکت حتماَ باید سهامی عام یا خاص ذکر گردد.
موضوع شرکت : عبارت است از عنصر اصلی شرکت یعنی آن چیزی که شرکت برای آن تشکیل شده است. موضوع شرکت می تواند خرید و فروش باشد یا حمل و نقل در هر حال بستگی به اداره شرکاء دارد و آن چیزی که در اساسنامه ذکر شده . موضوع شرکت باید مشروع باشد و متضمن منفعت عقلایی باشد. موضوع شرکت باید منجز و قطعی باشد. یعنی موضوع شرکت ابهام نداشته باشد و نوع خرید و فروش و حمل و نقل مشخص باشد.
مدت شرکت : یکی از مسائلی که در اساسنامه باید ذکر گردد مدت فعالیت شرکت است. این مدت ممکن است محدود یا نامحدود باشد. ذکر مدت برای انحلال شرکت اهمیت دارد چون بعد از انقضای مدت ، شرکت خود به خود منحل می گردد مگر اینکه مدت آن تمدید گردد. اما در صورتی که مدت آن نامحدود باشد اختیار انحلال شرکت در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده است.
سرمایه شرکت : با توجه به اینکه شرکت های تجاری به منظور انتفاع تشکیل می شوند بنابراین سرمایه از لوازم اساسی تشکیل شرکت است.
سهام شرکت : یکی از مشخصات سهام تشریفاتی بودن آن است یعنی باید اولاَ به شکل ورقه چاپی دربیابد ثانیاَ باید دارای مشخصات خاص باشد یعنی اوراق سهام باید متحد الشکل باشند و به امضای دو نفر که به موجب اساسنامه تعیین شده اند برسد.

• صلاحیت مجمع عمومی عادی 

به طور کلی مجمع عمومی عادی صلاحیت عام دارد و می تواند نسبت به اموری که در صلاحیت مجمع عمومی موسس یا فوق العاده است تصمیم گیری نماید. مجمع عمومی عادی به کلیه حساب های شرکت رسیدگی می کند . رسیدگی به ترازنامه و تصویب سود قابل تقسیم و همچنین رسیدگی به دیون شرکت و همچنین مطالبات شرکت از اختیارات مجمع عمومی عادی است همچنین مجمع عمومی عادی صلاحیت تعیین مدیران و بازرسان شرکت را دارد.
• نحوه تشکیل مجمع عمومی فوق العاده
برای رسمیت یافتن این مجمع حضور لااقل دارندگان بیش از نصف سهامی که حق رای دارند الزامی است اگر دراولین جلسه این حد نصاب به وجود نیاید، جلسه دوم با حضور دارندگان بیش از دو سوم سهامی که حق رای دارند رسمیت خواهد یافت. تصمیمات اتخاذ شده در مجمع همواره با اکثریت دوسوم آراء حاضر در جلسه معتبر است.

• صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده 

هر گونه تغییر در مورد اساسنامه یا در سرمایه یا انحلال شرکت قبل از موعد، منحصراَ در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده است. بنابراین مجمع می تواند نسبت به موضوعات زیر اتخاذ تصمیم نماید : ( تغییر نام شرکت ، تغییر موضوع شرکت ، تغییر مرکز شرکت ، مدت شرکت و سرمایه شرکت )
• صلاحیت و شرایط شرکت :
منظور شرایطی است که با وجود آن شرایط مدیر انتخاب و انجام وظیفه می نماید، عبارتند از :
1- اعضای هیئت مدیره باید از بین سهامداران انتخاب شوند.
2- اعضای هیئت مدیره در شرکت های سهامی عام نباید کمتر از 5 نفر و در شرکت های سهامی خاص کمتر از 3 نفر باشند.
3- مدت مدیریت مدیران طبق اساسنامه تعیین می شوند اما این مدت بیشتر از 2 سال نخواهد بود و انتخاب مجدد بلامانع است.
4- مدیران باید برای جبران خسارت احتمالی که از عملکرد آن ها به شرکت وارد می گردد دارای تعدادی سهم معین باشند و این سهام باید تا خاتمه مدیریت آن ها باقی بماند.
اگر کسی این شرایط را داشته باشد نمی تواند به عنوان مدیر انتخاب شوند .
1- محجورین ( دیوانه ، سفیه ، نابالغ ، صغیر غیرممیز )
2- کسانی که به علت ارتکاب جرم به عنوان کلاهبردار ، خیانت به امانت ، ورشکستگی ، اختلاس یا تصرف غیرقانونی در اموال دولتی محکوم شده باشند.
اختیارات و وظایف مدیران :
مدیران دارای کلیه اختیارات لازم برای اداره شرکت می باشند. اما دارای اختیارات ذیل نمی باشند :
1- اتخاذ هرگونه تصمیم و اقدام برخلاف مقررات قانونی
2- تصمیم گیری در موضوعاتی که خارج از موضوع شرکت باشد. مثلاَ موضوع شرکت خرید و فروش آهن آلات است ولی هیئت مدیره اقدام به خرید طلا نماید.
3- اقداماتی که اساسنامه یا مجامع عمومی آن را منع کرده باشد. مثلاَ ممکن است اساسنامه یا مجمع عمومی خرید چیزی را که به تصویب مجامع نیاز داشته باشد تصویب کند. پس بنابراین وظایف مدیران را می توان بدینصورت خلاصه کرد.
الف) اعلام قبولی خود
ب) رعایت مقررات قانونی در اجرای وظایف محوله
ج) دعوت از مجامع عمومی
د) شرکت در جلسات هیئت مدیره
ه) سپردن اندوخته قانونی در حساب مربوطه
بازرس و چگونگی انتخاب آن در شرکت های سهامی :
انتخاب بازرس در شرکت های سهامی برای اولین بار به عهده مجمع عمومی موسس است و در مراحل بعدی توسط مجمع عمومی عادی انتخاب می شود. در صورتی که مجمع عمومی عادی بازرس تعیین نکند در این صورت هر ذینفعی می تواند به دادگاه صلاحیت دار مراجعه نماید و دادگاه به تعداد مقرر در اساسنامه بازرس تعیین می کند. عزل بازرس هم در صلاحیت مجمع عمومی عادی است و مجمع عمومی عادی می تواند همه ساله یک یا چند بازرس انتخاب کند.
• وظایف بازرسان
بازرس برای نظارت و کنترل امور شرکت بخصوص امور مالی در نظر گرفته شده است و همچنین برای نظارت و کنترل شرکت از صحت و درستی کارها و گزارش آن به مجمع عمومی عادی و بازرس به منظور اجرای این اقدام حق بازرسی و کنترل صورت حساب ها، قراردادها و دفاتر و به طور کلی تمام اسناد و مدارک شرکت را دارد.
از همراهیتان سپاسگزاریم.
هم چنین بخوانید :
- شرایط لازم جهت ثبت و تاسیس شرکت سهامی عام چیست
- شرایط ثبت شرکت سهامی عام