تشکیلات و موسسات غیر تجاری، کلیه تشکیلات و موسساتی هستند که برای مقاصد غیر تجاری از قبیل امور علمی یا ادبی یا امور خیریه و امثال آن تشکیل می شود اعم از آنکه موسسین و تشکیل دهندگان قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند.
تشکیلات و موسسات مزبور می توانند عناوینی از قبیل انجمن، کانون یا بنگاه و امثال آن اختیار نمایند ولی اتخاذ عناوینی که اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری دارد از طرف موسسات مزبور ممکن نخواهد بود.
تشکیلات مزبور طبق ماده 584 قانون تجارت از تاریخ ثبت، شخصیت حقوقی پیدا می کنند و می توانند عناوینی از قبیل انجمن، بنگاه، کانون و امثال آن را اتخاذ کنند.
موسسات غیر تجاری به دو قسمت تقسیم می شوند:
الف) موسساتی که هدفش جلب منافع و تقسیم آن بین اعضاء خود نباشد.اینگونه موسسات اصطلاحاَ موسسات غیر انتفاعی نامیده می شوند.موسسات خیریه و انجمن های اسلامی و تخصصی و احزاب و صندوق های قرض الحسنه و گروه های سیاسی را می توان از موسسات غیر انتفاعی دانست.
ب) موسساتی که هدفش جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین اعضاء خود یا غیر باشد مانند کانون های فنی و حقوقی و موسساتی که هدفشان ارائه خدمات شهری از قبیل نظافت و فضای سبز است.
حداقل شرکا در موسسات فوق نباید از دو نفر کم تر باشد و قید سرمایه به هر میزان مجاز است .

• ثبت موسسات غیر تجاری

موسسات غیر تجاری همانند موسسات تجاری باید در تهران در اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها در اداره ثبت شرکت های اداره ثبت به مرکز اصلی موسسه به ثبت برسند و جهت ثبت آن کلیه اقدامات تاسیس شرکت ها به همراه رعایت مواد آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیر تجاری که در سال 1337 به تصویب رسیده است ، ضروری می باشد.
جهت ثبت تشکیلات غیر تجاری ، تسلیم اظهارنامه ( فرم چاپی تقاضانامه ثبت موسسه ) به همراه ضمائم لازم در دو نسخه که دارای تاریخ و امضاء بوده ، الزامی است. ضمائم آن شامل نسخه اصلی یا رونوشت وکالتنامه ( در صورت تقاضا توسط وکیل ) ، رونوشت گواهی شده تصدیق کشوری که موسسه در آن جا به ثبت رسیده به همراه ترجمه مصدق فارسی آن ، دو نسخه اساسنامه و امضاء تمام صفحات آن توسط شرکاء ، صورت مجلس مجمع عمومی موسس مبنی بر انتخاب هیات مدیره و معرفی صاحبان امضاء ( دونسخه ) ، رسید پرداخت حق الثبت و فتوکپی شناسنامه شرکاء می باشد.
در صورت غیر انتفاعی بودن موسسه ، اجازه نامه نیروی انتظامی محل جهت ثبت ضروری می باشد و در صورت انتفاعی بودن آن موضوع موسسه با مدارک تحصیلی و تخصص موسسین تطبیق داده شده ، سپس دستور ثبت صادر می گردد.
اساسنامه موسسات غیر تجاری می تواند مانند اساسنامه شرکت با مسئولیت محدود باشد و در آن مواردی مانند موضوع موسسه ، ارگان اداره کننده ( هیات مدیره ) و ارگان تصمیم گیرنده ( مجامع عمومی ) و اختیارات آن ها و غیره آورده شود.
موسسه مزبور دارای مجمع عمومی عادی و فوق العاده نیز می باشد که هر کدام دارای وظایفی هستند. هیات مدیره موسسه می تواند در مجمع عمومی عادی از بین شرکاء یا خارج از آن انتخاب گردد و مدیران می توانند برای مدت محدود یا نامحدود معین شوند و دارای اختیارات تام نیز می باشند ، مگر اینکه اساسنامه ترتیب دیگری را مقرر داشته باشد.
جلسات هیات مدیره با حضور اکثریت اعضاء موسسه رسمیت پیدا نموده و تصمیمات هیات مدیره با اکثریت آراء مناط اعتبار خواهد بود.
در صورتی که تقاضای ثبت مورد قبول واقع شود ، مراتب در دفتر مخصوصی ثبت و ورقه ای حاکی از تصدیق ثبت به تقاضاکننده داده می شود ، علاوه بر آن خلاصه مراتب در روزنامه رسمی یا یکی از روزنامه های کثیرالانتشار با هزینه متقاضی منتشر می گردد.
_ اظهارنامه ثبت موسسات غیر تجاری باید حاوی موارد ذیل باشد :
1-نام موسسه
2- تابعیت
3- مرکز اصلی فعالیت
4- اسامی موسسین
5- دارایی موسسه ( نقدی و غیر نقدی )
6- مراکز شعبه موسسه
7- موضوع فعالیت
_ تقاضانامه ثبت موسسات غیر تجاری :
امضاء کنندگان ذیل ثبت موسسه ...............................را با مشخصات مذکور در این برگه تقاضا می نماییم .
1-نام موسسه
2- موضوع موسسه
3- تابعیت
4- مرکز اصلی موسسه و نشانی صحیح آن :
5- اسامی موسسان ( مشخصات کامل قید شود )
6- تاریخ تشکیل موسسه :
7- مدیر یا مدیران و اشخاصی که در موسسه حق امضاء دارند :
8- دارایی موسسه و میزان دارایی هر یک از موسسان :
9- آدرس شعب موسسه ( در صورت تاسیس در سایر شهرستان ها )
10- نام مدیر یا مدیران شعب :
امضاء موسسان

• انحلال و تصفیه

انحلال موسسات غیر تجاری می تواند اختیاری و با تصمیم مجمع عمومی فوق العاده و یا به موجب حکم دادگاه باشد. چنانچه انحلال اختیاری صورت گرفته باشد ، تصفیه آن مطابق مقررات مندرج در اساسنامه توسط مدیر یا مدیران آن انجام می گیرد و در صورتی که متصدی امر تصفیه و چگونگی انجام آن معین نشده باشد ، مجمع عمومی فوق العاده به هنگام انحلال یک نفر را به عنوان مدیر تصفیه با تعیین حدود اختیارات آن معرفی می نماید.
اگر انحلال به موجب حکم دادگاه باشد ، امر تصفیه به عهده متصدی تصفیه مقرر در اساسنامه خواهد بود و چنانچه متصدی مشخص نشده باشد ، دادگاه ضمن حکم انحلال ، یک نفر را جهت تصفیه معین می نماید و مطابق قانون تجارت ، امر تصفیه صورت خواهد گرفت.
_ نمونه صورت جلسه انحلال موسسه
صورت جلسه مجمع فوق العاده موسسه ................... ثبت شده به شماره ...................... با حضور کلیه شرکاء در محل موسسه تشکیل و نسبت به انحلال موسسه تصمیمات ذیل اتخاذ گرید :
1-......................... به سمت مدیر تصفیه موسسه تعیین گردید.
2- آدرس مدیر تصفیه به نشانی تهران خیابان ................ تعیین گردید .
3- مدیر تصفیه اقرار به دریافت دفاتر و دارایی و اموال موسسه نمود.
4- شرکاء به آقای .................... مدیر تصفیه وکالت می دهند تا شخصاَ در اداره ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری حاضر و ذیل ثبت را امضاء نماید.

امضاء شرکا
با خیالی آسوده ، امور ثبتی خود را به متخصصان مجرب ثبت شرکت فکر برتر بسپارید.