زمانی که شرکت مقصودی را که برای آن تشکیل شده است ، انجام داده یا انجام آن غیر ممکن شده باشد ، وقتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل و مدت منقضی شده باشد و بالاخره در صورت ورشکستگی شرکت ، شرکت تضامنی منحل می گردد. ( فقرات 1 و 2 و 3 ماده 93 ق. ت ) موارد دیگری که باعث انحلال شرکت می شوند عبارتند از : تراضی تمام شرکاء ، صدور حکم انحلال از دادگاه ، تقاضای فسخ از طرف یکی از شرکاء ، ورشکستگی یکی از شرکاء و در خاتمه فوت یا محجوریت یکی از شرکاء.
الف- نتایج انحلال
اول – ثبت و اعلام انحلال
انحلال شرکت تضامنی باید طبق ماده (200 ق. ت) ناظر به مواد 195 و 197 همان قانون و برابر نظامنامه وزارت عدلیه اعلام شود. این نظامنامه در ماده 9 خود می گوید : " در هر موقع که تصمیماتی راجع به تمدید مدت شرکت ، زائد بر مدت مقرر یا انحلال شرکت قبل از مدت معینه یا تغییر در تعیین کیفیت ، تفریغ حساب یا تغییر اسم شرکت یا تغییر دیگر در اساسنامه یا تبدیل و یا خروج بعضی از شرکاء ضامن از شرکت اتخاذ شود و همچنین در هر موقعی که مدیر یا مدیران شرکت تغییر می یابد و یا تصمیمی نسبت به مورد معین در ماده 58 قانون تجارت اتخاذ شود ، مقررات این نظامنامه راجع به ثبت و انتشار باید در مورد تغییرات حاصله نیز رعایت شود ".
شرکاء شرکت تضامنی مکلفند که انحلال خود را با تقدیم مدارک مقرر بدواَ در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسانند و سپس در ظرف ماه اول از تاریخ ثبت ، انحلال آن را به هزینه خود شرکت توسط اداره ثبت محل در روزنامه رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار مرکز اصلی شرکت منتشر نمایند.
دوم – تصفیه شرکت تضامنی
شرکت تضامنی پس از انحلال باید تصفیه شود. در بعضی کشورها شرکت پس از انحلال و در حال تصفیه می تواند با شرکت دیگر ادغام شده و یا نوع خود را تغییر دهد. بدین ترتیب تصفیه صورت نمی گیرد. در قانون تجارت ایران تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی ( اعم از عام و خاص ) فقط در زمان حیات شرکت پیش بینی شده است . ( ماده 135 ق. ت ) و ظاهراَ چنین تبدیلی پس از انحلال امکان پذیر نمی باشد ، ولی با اصلاح ماده 135 مذکور شرکاء می توانند پس از پرداخت طلب طلبکاران حتی در زمان انحلال شرکت و در طول مدت تصفیه ، شرکت تضامنی را به شرکت سهامی عام و خاص تبدیل نمایند.
مدیر یا مدیران تصفیه ، دارایی شرکت منحله را نقد و مطالبات شرکت را نیز وصول می نمایند. همچنین دیون شرکت را پرداخته و در آخر دارایی باقیمانده شرکت را بین شرکاء تقسیم می کنند.
سوم – انتخاب مدیر یا مدیران تصفیه
امر تصفیه در شرکت تضامنی با مدیر یا مدیران شرکت می باشد مگر آنکه شرکای ضامن ، اشخاص دیگری را از خارج یا از بین خود برای تصفیه معین نمایند. در صورت عدم توافق سایر شرکاء با اشخاص تعیین شده ، دادگاه عمومی ، اشخاصی را برای امر تصفیه تعیین خواهد کرد. اسامی مدیرانی که غیر از مدیران شرکت باشند ، باید در اداره ثبت شرکت ها در تهران و در دایره ثبت شرکت ها در شهرستان ها به ثبت و آگهی برسد.
چهارم – وظایف مدیر یا مدیران تصفیه
از کارهایی که مدیر تصفیه مکلف به اجرای آن می باشد ، خاتمه دادن به کارهای جاری شرکت و اجرا نمودن تعهدات شرکت می باشد و در صورت نیاز می تواند برای اجرای تعهدات شرکت معاملات جدیدی نیز بنماید. از جمله کارهای دیگر مدیر تصفیه وصول مطالبات شرکت تضامنی و تقسیم دارایی شرکت می باشد. آن قسمت از دارایی شرکت که در مدت تصفیه مورد نیاز نمی باشد ، به طور موقت بین شرکاء تقسیم می شود.
مدیر یا مدیران تصفیه ، حساب شرکاء را نسبت به هم و سهم هر یک از شرکاء را از نفع و ضرر تعیین می نمایند. در صورت اختلاف نظر در مورد تقسیم بین شرکاء حل مساله با دادگاه ذیصلاح می باشد.
ب- مرور زمان
" دفاتر هر شرکتی که منحل شده با نظر مدیر ثبت اسناد در محل معینی از تاریخ ختم تصفیه تا ده سال محفوظ خواهد ماند ". ( ماده 217 ق. ت ) ضمناَ مدت مرور زمان در دعاوی مطروحه از طرف اشخاص ثالث علیه شرکاء یا وراث آن ها راجع به معاملات شرکت در صورتی که شرکاء یا وراث قانوناَ مسئول باشند ، 5 سال است و مبدا مرور زمان از روزی است که انحلال شرکت تضامنی یا استعفاء شریک یا اخراج او از شرکت در اداره ثبت شرکت ها به ثبت رسیده و در روزنامه رسمی آگهی شود. چنانچه طلب پس از ثبت و آگهی مزبور قابل مطالبه شده باشد ، مرور زمان از روزی شروع می شود که طلبکار حق مطالبه پیدا کرده باشد.
شرکای شرکت تضامنی در مدت 5 سال از تاریخ جاری شدن مرور زمان هر کدام منفرداَ و متضامناَ در مورد تعهدات شرکت در مقابل اشخاص ثالث مسئول می باشند.
مرور زمان پیش بینی شده در ماده 219 ق. ت که مدت آن 5 سال است ، مانند سایر مرور زمان های مندرج در قانون تجارت ، قاعده خاص بوده و به قوت خود باقی است و با احراز شرایط ذیل جاری می گردد :
_ دعوی شخص ثالث علیه شرکای شرکت تضامنی یا وراث آن ها باشد.
_ شرکاء یا وراث آن ها قانوناَ مسئول قرار داده شده باشند.
_ دعوی شخص ثالث راجع به معاملات ( تعهدات ) شرکت باشد.
مبدا مرور زمان از تاریخ ثبت انحلال شرکت یا کناره گیری شریک یا اخراج او از شرکت در اداره ثبت و اعلان در مجله رسمی شروع می شود.
خوانندگان عزیز ، می توانند سوالات خود را از طرق ذیل با ما در میان بگذارند :

• شماره تماس:42143-021
• سامانه ی پیامکی: 100042143
• تماس با مشاوران ارشد از طریق شماره های مندرج در سامانه