هر چه بازار کسب و کار رونق بیشتری می یابد، تلاش برای معرفی محصولات، کالاها و خدمات چهره ی جدیدی پیدا می کند. علامت تجاری یکی از راه ها برای معرفی هر محصول و خدمات است.

اینک این سوال مطرح می شود که علامت تجاری چیست و چگونه می توان آن را به ثبت رساند؟ در مقاله حاضر تلاش شده تا اطلاعات کاملی راجع به علامت تجاری و نحوه ثبت آن در اختیار خوانندگان محترم قرار گیرد. علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه، می توانند مقالات ذیل را نیز مورد مطالعه قرار دهند:
- صفر تا صد ثبت علامت تجاری ، برند ، لوگو ، مارک
- نحوه ی تقاضا و ثبت برند
- زمان ثبت برند
- مدت اعتبار برند و علامت تجاری ثبت شده

معرفی علامت تجاری

علامت، به معنای نشان است و نشان عبارت است از آنچه که سبب شناختن کسی یا چیزی شود. با علامت تجاری، کالاها یا محصول، نشان گذاری می شود تا بدین وسیله اسباب شناسایی آن فراهم شده و تمییز و تشخیص آن از کالاها یا محصولات مشابه، ممکن و به آسانی میسر شود. از جهت اقتصادی و بازاریابی، علامت تجاری اهمیت زیادی دارد. با توجه به همین علایم است که خریداران و مصرف کنندگان ، کالای مورد نظر خود را انتخاب می کنند.

ماده اول قانون ثبت علائم و اختراعات، در خصوص علامت تجاری چنین می گوید:
"علامت تجاری عبارت از هر قسم علامتی است اعم از نقش، تصویر، رقم، حرف، معر، لفاف و غیره که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی تجاری یا فلاحتی، اختیار می شود. ممکن است یک علامت تجاری برای تشخیص و امتیاز محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعت یا تجار یا محصول یک شعر یا یک ناحیه از مملکت ، اختیار شود ".
لازم به ذکر است، داشتن علامت تجاری و ثبت آن اجباری نیست . اشخاص می توانند که برای محصول و خدمات خود ، علامت تجاری خاصی انتخاب کنند یا نکنند و در صورتی که علامتی را به ثبت رساندند آن را به ثبت برسانند یا نرسانند.

با این وجود، کسانی که علائم تجاری مورد استفاده خود را به ثبت نرسانده باشند قانوناً نمی توانند از استفاده اشخاص دیگر از آن علامت جلوگیری نمایند. بنابراین، ثبت علامت تجاری با حصول اطمینان از حقوق انحصاری برای شناخت کالا و خدمات، از صاحب علامت محافظت می کند و مانع تلاش های رقبای غیرمنصف مثل متقلبان در سوء استفاده از علائم مشخص در برابر محصولات و خدمات نامرغوب و یا متفاوت می شود.

مراحل ثبت علامت تجاری

ثبت علامت تجاری در تمامی رشته های مشاغل مختلف با کالاهای متفاوت در زمینه های بازرگانی، تولیدی و خدمات قابل اخذ می باشد که می تواند به طور مستقیم بر روی کالای قابل عرضه اعتبار بخشی کند.
برای ثبت علامت تجاری، ابتدا لازم است تا به پایگاه اینترنتی مالکیت صنعتی (قسمت ثبت علائم تجاری) به نشانی http://iripo.ssaa.ir مراجعه نمایید و مراحل ثبت را به ترتیب ذیل گام به گام طی کنید :

1. انتخاب نوع اظهارنامه
2. تکمیل مشخصات مالک
3. بارگذاری تصویر تمامی مدارک متقاضی همراه با مجوزها و تصویر علامت
4. بررسی دوباره و تایید اطلاعات
5. پرداخت هزینه ثبتی از طریق اینترنت
6. ارائه شماره اظهارنامه به متقاضی
7. بررسی اولیه مدارک و ضمایم توسط کارشناس مربوطه

پس از تکمیل اظهارنامه و ارائه مدارک، پاسخ اداره ممکن است یکی از سه وضعیت اخطار نقص / رد پرونده / آگهی نوبت اول باشد. در حالت آگهی نوبت اول یعنی ایرادی در اطلاعات وارد شده وجود نداشته و می بایست نسبت به ارائه مدارک اقدام نمایید.

پس از ارسال مدارک ، باید به صورت اینترنتی نسبت به پرداخت هزینه روزنامه رسمی اول و پرداخت حق الثبت اقدام نمایید.
چنانچه ظرف سی و یک روز از تاریخ روزنامه مرحله اول، اعتراضی نسبت به ثبت برند شما به عمل نیاید می توان نسبت به آگهی نوبت دوم و اخذ سند قطعی برند اقدام نمود.

سوالاتی که در ثبت علامت تجاری همراه شماست:

1- چگونه می توان از جریان ثبت برند مطلع شد ؟
پس از تکمیل اطلاعات در سامانه، رمز 5 رقمی برای شما ارسال خواهد شد که ازین طریق بدون نیاز به مراجعه حضوری به اداره، می توانید با ورود به سامانه و درج کد پیگیری از جریان ثبت برند اطلاع یابید.

2- چه مواردی باعث رد تقاضای ثبت علامت تجاری خواهد شد ؟
هر کلمه، حرف یا حروف، اعداد، اشکال ، تصاویر و یا ترکیبی از همه این ها علامت تجاری یا اصطلاحاَ برند محسوب می شوند و قابلیت ثبت دارند. علامت تجاری باید توام با ابتکار و نوآوری بوده و با سایر علائم تجاری تمایز و تفاوت داشته باشد.
قانونگذار، انتخاب برخی علائم را به عنوان علامت تجاری، ممنوع اعلام کرده است. بنابراین اداره ثبت شرکت ها از ثبت این علائم خودداری خواهد کرد. مهم ترین دلایل رد تقاضای ثبت به شرح ذیل است:
الف- انتخاب واژه های عام: واژه های عام امکان ثبت شدن برای برند را ندارند. برای مثال کتاب یک واژه عام است.
ب- واژه های توصیف کننده دسته ای دیگر از کلمات هستند که نمی توان آن ها را برای ثبت علامت تجاری به کار برد. برای مثال، ثبت کلمه "خنک" برای نوشیدنی قابل قبول نخواهد بود.
ج- علائم گمراه کننده که سبب انحراف ذهن مشتریان نسبت به ماهیت، کیفیت یا مبدا جغرافیایی محصول می گردد قابلیت ثبت ندارند . برای مثال ، عرضه مبل و میز چوبی به بازار با علامت تجاری بلوط حاوی تصویر بلوط می تواند موجب گمراهی مصرف کنندگان گردد زیرا آن ها به اشتباه ممکن است تصور کنند که کلیه محصولات تولیدی آن فرد یا شرکت از چوب بلوط می باشد .
د- علائمی که قبلاَ به ثبت رسیده باشد. پیش از ثبت هر علامت تجاری ابتدا باید ببینید آن علامت در طبقه ( زمینه ) فعالیتی که مد نظر شماست قبلاَ ثبت شده است یا خیر .
طبق جدول علامت صنعتی و تجاری محصولات به 36 طبقه با عناوین ذیل طبقه بندی شده اند :
صنایع و محصولات شیمیایی 5 طبقه ، فلزات مهدنی و مصنوعات فلزی 3 طبقه ، دستگاه و لوازم و آلات صنعتی 7 طبقه ، مصنوعات و اشیاء ساخته شده از مواد مختلف 6 طبقه ، مصنوعات نساجی 6 طبقه ، اسباب بازی و لوازم ورزشی 1 طبقه ، مواد غذایی و محصولات کشاورزی 8 طبقه
با توجه به جدول طبقه بندی کالا، اگر برای نوعی کالای مشخص علامتی از طبقه ای خاص استفاده گردد، شخص دیگری که بعد از انتخاب علامت مذکور بخواهد برای کالای خود از نوع مشابه از طبقه مزبور و از همان علامت قبلی استفاده کند، با ممنوعیت ثبت علامت مواجه می شود.
بنابراین ، پیشنهاد می شود قبل از اقدام به ثبت علامت، از علامت مورد نظر خود استعلام بگیرید. متقاضیان محترم، می توانند جهت استعلام برند با مشاوران این مرکز تماس حاصل نمایند.
ه- علائمی که خلاف موازین شرعی و اسلامی، عرف و قوانین جمهوری اسلامی ایران باشند، قابل ثبت نمی باشند.
ی- پرچم کشورها، نشان های سلطنتی، علامات دولتی، نماد ممالک مختلف، و یا آرم سازمان های بین المللی که نمونه ای از آن ها به دفتر بین المللی سازمان جهانی مالکیت اعلام شده است قابلیت ثبت ندارند.

3- مدت زمان لازم برای ثبت علامت تجاری چقدر می باشد ؟
۴۵ تا ۵۰ روز کاری زمان نیاز دارد تا ثبت برند مورد نظر شما به نتیجه برسد. البته با توجه به قوانین روز اداره مالکیت صنعتی و علائم تجاری می تواند متغیر باشد.

4- آیا می توان همراه با ثبت اسم ، شکل خاصی را ثبت کرد ؟
بله. علامت تجاری شما در کنار یک شکل یا لوگو قابل ثبت می باشد و پیشنهاد ما نیز به شما همین است زیرا در ذهن مخاطب بهتر و سریعتر جای می گیرد.

مدارک مورد نیاز برای ثبت علامت تجاری

علامت تجاری (برند) به دو نوع حقیقی و حقوقی به ثبت می رسد. بین علامت تجاری حقیقی و حقوقی در مدارک مورد نیاز آن تفاوت است. برای شخص حقیقی همه ی مدارک باید به نام شخص و مرتبط به طبقه و فعالیت مورد نظر باشد و در مدارک لازم برای شخص حقوقی تمام مدارک ومجوزها باید به نام شخصیت حقوقی یعنی شرکت باشد و طبقه ی مورد نظر برای ثبت باید در موضوع شرکت ذکر شده باشد.

مدارک مورد نیاز برای ثبت علامت تجاری شخص حقیقی:

1. مدارک مثبت هویت متقاضی ( کپی شناسنامه و کپی کارت ملی )
2. کپی کارت بازرگانی (در صورتی که از حروف لاتین استفاده شده باشد)
3. کپی مجوز فعالیت (جواز تاسیس، پروانه ی بهره برداری، پروانه ی ساخت، جواز کسب یا کارت بازرگانی و یا هر گونه گواهی فعالیت صادره از نهادهای نظارتی و حاکمیتی دولتی)
4. نمونه علامت تجاری در کادر 10 در 10

مدارک مورد نیاز برای ثبت علامت تجاری شخص حقوقی:

1. مدارک مثبت هویت مدیر عامل شرکت (کپی شناسنامه و کپی کارت ملی)
2. کپی روزنامه ی تاسیس و آخرین تغییرات شرکت (از آخرین تغییرات شرکت نباید بیش از دو سال گذشته باشد)
3. ارائه مدارک دال بر فعالیت در رشته مربوط به عنوان مثال جواز اعلامیه تاسیس از صنایع یا پروانه بهره برداری صنایع یا پروانه ساخت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی یا پروانه کسب و ...
4. کپی کارت بازرگانی (در صورتی که از حروف لاتین استفاده شده باشد)
5. ده نمونه گرافیکی یا کپی یا تصویر علامت درخواستی حداکثر در ابعاد ده در ده سانتی متر
6. در صورت سه بعدی بودن علامت ارائه علامت به صورت نمونه گرافیکی یا تصویر دو بعدی به نحوی که از شش زاویه متفاوت تهیه و در مجموع یک نمونه واحد را تشکیل دهند.
7. استفاده از حق تقدم : در صورتی که متقاضی یا متقاضیان ثبت بخواهند به استناد تقاضای ثبت یا ثبت خارج از کشور از مزایای حق تقدم ( حداکثر 6 ماه ) استفاده نمایند می بایست مدارک مربوط به حق تقدم را همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم کنند.
8. نسخه ای از ضوابط و شرایط استفاده از علامت جمعی و تاییدیه مقام صلاحیت دار
9. رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی