شرکت تعاونی ، شرکتی است که برای مدت نامحدود و به منظور رفع احتیاجات مشترک شرکاء و بهبود وضع مادی و اجتماعی آنان تشکیل می شود.
موضوع شرکت تعاونی ممکن است یک یا چند منظوره باشد و بر همین اساس ، می توان شرکت تعاونی را به انواع ذیل تقسیم نمود :
الف- شرکت تعاونی تولید ( محصولات صنعتی و کشاورزی ) .
ب- شرکت تعاونی فروش محصولات
ج- شرکت تعاونی مصرف
د- شرکت تعاونی ساختمان مسکن
ه- شرکت تعاونی بیمه محصولات و حیوانات
و- شرکت تعاونی وام و اعتبار
ز- شرکت تعاونی نمایندگی کارخانه ها و موسسات تولیدات صنعتی و کشاورزی.
با این حال قانون تجارت ایران، از بین شرکت های تعاونی تنها به شرح دو نوع تولید و مصرف پرداخته است.
شرکت تعاونی اعم از تولید یا مصرف، ممکن است بر اساس مقررات مربوط به شرکت های سهامی و یا بر پایه مقررات خاصی که در قالب یک اساسنامه و با رضایت شرکاء تصویب می شود، تشکیل شود. بنابراین، شرکت تعاونی که از لحاظ شکلی مانند یک شرکت سهامی است می تواند به صورت یک شرکت سهامی شکل بگیرد و در این صورت لازم است مقررات مربوط به شرکت های سهامی مشروط بر آنکه مغایرتی با ماهیت شرکت تعاونی ایجاد نشود رعایت گردد.

• طریقه تقسیم سود خالص شرکت

سود خالص شرکت ها و اتحادیه های تعاونی در هر سال مالی به ترتیب ذیل تقسیم می شود :
1. حداقل پنج درصد سود خالص با تصویب مجمع عمومی عادی به عنوان ذخیره قانونی به حساب تعاونی منظور می شود. تا جایی که این ذخیره قانونی به میزان یک چهارم معدل سرمایه سه سال اخیر شرکت برسد. منظور کردن آن الزامی است. ( تبصره 1 ماده 25 ق. ب. ت )
2. به پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی عادی، حداکثر پنج درصد از سود خالص به عنوان اندوخته احتیاطی به حساب مربوط منظور می گردد. منظور کردن آن اختیاری است. ( تبصره 2 ماده 25 ق. ب. ت )
3. چهار درصد از سود خالص به عنوان حق تعاون و آموزش به صندوق تعاون واریز می گردد. منظور کردن آن الزامی است. ( تبصره 2 ماده 25 ق. ب. ت )
4. به پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی عادی، درصدی از سود جهت پاداش به اعضاء ، کارکنان ، مدیران و بازرسان تخصیص داده می شود. منظور کردن آن اختیاری است. ( تبصره 2 ماده 25 ق. ب. ت )
5. پس از کسر وجوه فوق باقیمانده سود خالص به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته می شود تقسیم می گردد. ( تبصره 2 ماده 25 ق. ب. ت )
6. حداکثر سود سالانه سهام نباید از 6 % تجاوز کند.

• انتقال سهم هر شریک در شرکت تعاونی

اعضاء می توانند آزادانه و بدون نیاز به تصویب سایرین سهم خود را به هر یک از اعضاء یا اشخاص جدید واجد شرایط واگذار نمایند. توجه داشته باشید که بنا بر ماده 12 ق. ش. ت انتقال باید حتماَ به یکی از اعضاء شرکت صورت می گرفت ، اما در حال حاضر چنین الزامی وجود ندارد. ( ماده 22 ق. ب. ت )
سوال : چه تفاوتی میان ذخیره قانونی و اندوخته احتیاطی در شرکت های تعاونی وجود دارد ؟
علیرغم آن که در شرکت های سهامی این دو عبارت به یک معنی هستند اما در شرکت های تعاونی مفهوم آن ها با یکدیگر متفاوت است. در شرکت های تعاونی :
- ذخیره قانونی الزامی و اندوخته احتیاطی اختیاری است.
- در هر سال حداقل 5 درصد از سود خالص باید به عنوان ذخیره قانونی منظور گردد. اما در صورت تمایل به منظور اندوخته احتیاطی نباید میزان آن از حداکثر 5 درصد سود خالص بیشتر شود.
- ذخیره قانونی تا جایی منظور می گردد که میزان آن به یک چهارم میانگین سرمایه آخرین سه سال شرکت برسد.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره با ما تماس حاصل فرمایید.
همکاران ما در ثبت شرکت فکر برتر، با افتخار در خدمت شما خواهند بود.