سهام جمع سهم است به معنای برگ رسید و به مبلغی از سرمایه یک کارخانه یا شرکت گفته می شود. سهم به معنای بهره، نصیب و حظ آمده است. سهام به معنای حصه مشارکت در هر نوع مشارکت و دارایی مشترک گفته می شود و همچنین به معنی حصه شریک در مال مشترک و سندی است که حکایت از مالکیت حصه معین در شرکت تجاری به نام شرکت سهامی کند و صاحب سهم از تمام مزایای مقرر در اساسنامه شرکت استفاده می کند.
در مقررات مختلف راجع به تشکیل مجامع عمومی و از جمله مواد 84 و 87 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 به " سهامی که حق رای دارند " اشاره شده است. عبارت مذکور این پرسش را مطرح می سازد که آیا در نظام حقوقی ایران سهام فاقد حق رای هم وجود دارد ؟ با بررسی مقررات مختلف لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 شرایطی به چشم می خورند که متضمن نداشتن حق رای برای برخی سهام هستند. این موارد را می توان به شرح ذیل خلاصه نمود :
اول، هنگام تشکیل شرکت، ممکن است در اساسنامه حداقل تعداد سهام دارای حق رای معلوم شده باشد. بدان معنی که، مثلاَ برای هر پنج سهم یک رای در نظر گرفته شود. این معنی را از مقررات مختلف می توان استنباط نمود. از جمله تبصره ماده 75 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 اشعار می دارد : " در مجمع عمومی موسس ... هر سهم دارای یک رای خواهد بود ". چنانچه در دیگر مجامع عمومی چنین قاعده ای حاکم بود، قانون گذار باید به آن تصریح و یا حکم تبصره بالا را با عبارت مناسبی مانند : " در کلیه مجامع عمومی هر سهم دارای یک رای خواهد بود " ، به سایر مجامع عمومی گسترش می داد. در نتیجه و با تحلیل بالا، سکوت مقنن در این خصوص را بید تجویز تعیین بیش از یک سهم برای یک رای تلقی نمود. به علاوه ، در بند 11 ماده 9 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 ناظر به مندرجات اعلامیه پذیره نویسی " ذکر حداقل تعداد سهامی که هنگام پذیره نویسی باید توسط پذیره نویس تعهد شود " ، نشانگر امکان ذکر حداقل سهام دارای حق رای در اساسنامه است. این معنی را همچنین می توان از بخش نخست ماده 114 به شرح زیر استباط نمود :
" مدیران باید تعداد سهامی را که اساسنامه شرکت مقرر کرده است دارا باشند. این تعداد سهام نباید از تعداد سهامی که به موجب اساسنامه، جهت دادن رای در مجامع عمومی لازم است کمتر باشد ".
با ملاحظه بخش اخیر مقرره بالا، به روشنی به امکان پیش بینی یک یا بیش از یک سهم با یک رای در اساسنامه می توان پی برد .
دومین مورد از سهام محروم از حق رای جایی است که سهامداران شرکت مبلغ تعهد سهام را در موعد مقرر پرداخت ننموده باشند. در این صورت، مطابق ماده 37 لایحه اصلاحی قانون تجارت، " حق حضور و رای در مجامع عمومی صاحبان سهام شرکت را نخواهند داشت و در احتساب حد نصاب تشکیل مجامع عمومی تعداد این گونه سهام از کل تعداد سهام شرکت کسر خواهد شد ".
یکی دیگر از موارد نداشتن حق رای برای سهام ، به تبدیل سهام مربوط می گردد، که بر اساس آن اگر سهامداری طبق مقررات حاکم بر تبدیل سهام از بانام به بی نام و بالعکس، سهام خود را در موعد مقرر تعویض ننموده باشد، مشمول محرومیت مورد بحث خواهد گردید. ماده 49 لایحه اصلاحی قانون تجارت به صراحت متضمن چنین حکمی است که به موجب آن : " دارندگان سهامی که بر طبق مواد فوق سهام خود را تعویض ننموده باشند نسبت به آن سهام حق حضور و رای در مجامع عمومی صاحبان سهام را نخواهند داشت ".
در مورد امکان شناسایی حق رای برای دارندگان پاره سهم از طریق اعطای نمایندگی به یکی از دارندگان این گونه سهام ، اگرچه حقوقدانان ایرانی و مرجع ثبت شرکت ها چنین امکانی را به رسمیت شناخته اند، لکن به نظر می رسد حق رای ناشی از مالکیت بر سهام بوده و نمی توان از طریق تعیین نماینده ای از میان دارندگان متعدد پاره سهم ها حق رای ایجاد نموده و دادن نمایندگی ایراد مالکیت متعدد بر یک سهم را برطرف نمی سازد.
از انتخابتان متشکریم.
خوانندگان عزیز ، می توانند سوالات خود را از طرق ذیل با ما در میان بگذارند :

• شماره تماس:42143-021
• سامانه ی پیامکی: 100042143
• تماس با مشاوران ارشد از طریق شماره های مندرج در سامانه