در این مقاله سعی شده است تا بر طبق مواد قانون تجارت و لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت و سایر قوانین و مقررات مرتبط، به پاسخ متداول ترین سوالات ثبتی شما عزیزان بپردازیم. لطفاَ تا پایان این نوشتار ما را همراهی بفرمایید. همچنین خوانندگان عزیز می توانند ابهامات و پرسش های خود را با کارشناسان ما در ثبت شرکت فکر برتر در میان بگذارند. مفتخریم که راهنمای شما در امور حقوقیتان باشیم.

• در کدام شرکت ها اندوخته قانونی اجباری است و مبنای در نظر گرفتن آن چیست ؟

توجه داشته باشید که اندوخته قانونی فقط در سه شرکت وجود دارد که عبارتند از :
1. شرکت های سهامی عام و خاص ( ماده 140 ل. ا. ق. ت )
2. شرکت تعاونی ( تبصره 1 ماده 25 ق. ب. ت )
3. شرکت با مسئولیت محدود ( ماده 113 ق. ت )
در سایر شرکت ها هیچ الزامی در خصوص لحاظ نمودن اندوخته قانونی وجود ندارد. چرا که در این سه شرکت میزان تعهد سهامداران یا شرکاء محدود به مبلغ سرمایه ای است که آن ها با خود به شرکت آورده اند ، مبلغی به اسم اندوخته قانونی کنار گذاشته می شود تا در صورت ایجاد دیونی برای شرکت و از بین رفتن سرمایه های شرکت ، بتوان تمام یا بخشی از دیون شرکت را از آن محل جبران نمورد، در حالی که در بقیه شرکت ها مانند تضامنی، نسبی و مختلط ، مسئولیت تمام یا حداقل بخشی از شرکاء محدود به مبلغ سرمایه آن ها نیست و در نتیجه طلبکاران شرکت، می توانند برای وصول مطالبات خود به شرکاء رجوع کنند و در نتیجه به واسطه فقدان اندوخته قانونی متضرر نخواهند شد.

•  شرکت های تعاونی چه زمانی تشکیل می شوند ؟

بنابر ماده 21 ق. ب. ت زمان تشکیل شرکت تعاونی، زمانی است که حداقل یک سوم سرمایه آن تادیه و در صورتی که به صورت غیرنقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشد.

•  شرکت های سهامی چه زمانی تشکیل می شوند ؟

از تاریخی که مدیران و بازرسان در شرکت سهامی عام یا خاص کتباَ قبول سمت می نمایند، شرکت سهامی تشکیل می گردد. بنابراین تشکیل شرکت سهامی قبل از ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت ها صورت می گیرد. ( ماده 17 ل. ا. ق. ت و بند 4 ماده 20 ل. ا. ق. ت )

•  در کدام شرکت ها سرمایه به قطعات مساوی به نام سهم تقسیم می گردد ؟

توجه داشته باشید که فقط در شرکت های سهامی و تعاونی، سرمایه شرکت به قطعات مساوی به نام سهم تقسیم می گردد. همچنین در شرکت های مختلط سهامی نیز سرمایه برخی از شرکاء به صورت قطعات مساوی به نام سهم تقسیم می گردد.

•  قانون حاکم بر شرکت های دولتی چیست ؟

شرکت دولتی، به طور خاص در قالب هیچ یک از شرکت های مذکور در قانون تجارت قرار نمی گیرد، اما بیش از همه به شرکت سهامی نزدیک است . بنا بر ماده 300 ل. ا. ق. ت قواعد حاکم بر شرکت های دولتی عبارتند از :
1. قوانین تاسیس : یعنی قانونی که به طور خاص برای آن شرکت دولتی وضع شده است . مانند قانون شرکت پست ، شرکت راه آهن ، شرکت واحد اتوبوسرانی و ...
2. اساسنامه شرکت
3. اگر موضوعی در قانون خاص آن شرکت و اساسنامه آن شرکت نیامده باشد، نسبت به آن موضوع تابع لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت می باشد ، یعنی در آن موضوع، شرکت دولتی از احکام شرکت سهامی تبعیت می کند.
در حال حاضر اکثر شرکت های دولتی، تابع قانون خاص خود می باشند.

•  کنسرسیوم چیست ؟

کنسرسیوم  نوعی از مشارکت مدنی ( شرکت بدون شخصیت حقوقی ) است . بدین نحو که چند شخص حقیقی یا حقوقی برای هدفی که معمولاَ شرکت در یک مناقصه و برعهده گرفتن یک پروژه پیمانکاری می باشد، اقدام به تشکیل یک مشارکت می نمایند تا با همیاری و همکاری و انجام بخشی از عملیات پروژه توسط هر یک از آن ها، پروژه بر عهده گرفته شده انجام شود. برای مثال اگر شرکت پخش فرآورده های نفتی ، ساخت جایگاه های پخش بنزین شهری را به مناقصه گزارد، به دلیل سنگینی و گستردگی کار و نیاز آن به مجموعه ای گسترده از نیروهای فنی و تکنیسینی شاید یک شرکت به تنهایی توان انجام این کار را نداشته باشد، اما اگر چند شرکت با همکاری یکدیگر وارد مناقصه شوند، چون احتمال برنده شدن آنان در مناقصه بیشتر می شود و هم در صورت برنده شدن، کار را با کیفیت بالاتری به پایان می رسانند.
کنسرسیوم ها نوعی از مشارکت مدنی محسوب می گردند و تابع مفاد قرارداد و تراضی طرفین می باشند. همچنین ماده 220 ق. ت نیز بر آن ها حکومت دارد ، یعنی اعضاء شرکت کننده در قرارداد کنسرسیوم نسبت به دیون ناشی از فعالیت در قالب کنسرسیوم در برابر دیان شرکت مسئولیت تضامنی دارند.

•  زمان اتمام شخصیت حقوقی شرکت چه هنگام است ؟

بنابرماده 208 ل. ا. ق. ت در شرکت های سهامی، تا خاتمه امر تصفیه ، شخصیت حقوقی شرکت جهت انجام امور مربوط به تصفیه باقی خواهد ماند. با مقایسه سایر شرکت ها با شرکت سهامی، می توان حکم این ماده را به سایر شرکت ها نیز تعمیم داد و در آن ها نیز شخصیت حقوقی شرکت را تا زمانی پس از انحلال، یعنی تا خاتمه امر تصفیه امتداد داد. لزوم این امر از آن روست که مدیران تصفیه شرکت منحل شده باید از جانب شرکت اقدام به تصفیه دیون و بستن حساب ها و وصول مطالبات و تادیه دیون و حضور در محاکم نمایند و این امر مستلزم آن است که شخصیت حقوقی شرکت امتداد پیدا کند، تا آن ها بتوانند پس از انحلال این امور را به سامان رسانند.
8- با توجه به آنکه در برخی از شرکت های تجاری، نقل و انتقال سهم الشرکه شرکاء منوط به کسب رضایت اکثریت خاصی از شرکاء است، آیا می توان سهم الشرکه شرکاء آن شرکت را به وثیقه سپرد ؟
نظر اقوی آن است که توثیق سهم در این شرکت ها مجاز است اما در صورتیکه توثیق منتهی به مزایده و فروش سهم گردد، نقل و انتقال آن باید با لحاظ مقررات قانون به عمل آید. یعنی اگر در قانون برای نقل و انتقال سرمایه آن شرکت موافقت اکثریت خاصی از شرکاء لازم دانسته شده باشد، پس از توثیق سهم برای آنکه سهام مزبور به شخصی که در مزایده به عنوان خریدار برنده شده است منتقل گردد نیاز به تصویب اکثریت مزبور می باشد. همچنین اگر شخصی در مزایده برنده نشود، و سهم به خود مرتهن ( شخصی که سهم الشرکه به وثیقه او سپرده شده است ) تملیک گردد، باز هم نیاز به تصویب اکثریت مقرر شده در قانون می باشد.

• آیا شرکت های تجاری از جانب شرکاء قابل فسخ اند یا خیر ؟

در این خصوص باید توجه داشت که :
1. شرکت های سهامی، تعاونی ، با مسئولیت محدود و مختلط سهامی : در خصوص این شرکت ها، در هیچ مقرره ای امکان فسخ شرکت از جانب یکی از شرکاء پیش بینی نشده است.
2. شرکت های تضامنی، نسبی و مختلط غیرسهامی : این شرکت ها از جانب هر یک از شرکاء قابل فسخ اند. البته می توان در اساسنامه این حق را از شرکاء سلب کرد. ( بند د ماده 136 و مواد 161 و 189 ق. ت )

•  سهام ممتاز چیست ؟

سهام ممتاز ، سهامی است که برای آن امتیازاتی بیش از دیگر سهام در نظر گرفته شده است، مانند آنکه به سهام شخصی سود بیشتری تعلق گیرد یا برای آن سهام حق رای بیشتری قائل شوند. سهام ممتاز ممکن است به موجب اساسنامه یا طبق تصویب مجمع عمومی فوق العاده ، پیش بینی می گردد. ( تبصره 2 ماده 24، ل. ا. ق. ت )