جهت نظارت در اعمال مدیران شرکت و اطلاع مجمع عمومی از اوضاع و احوال آن ، هر شرکت سهامی باید دارای بازرسانی باشد ، انتخاب آنان از طرف مجمع عمومی بوده و مدت ماموریتشان یک سال است.انتخاب بازرسان از تکالیف لازم شرکت بوده و قابل اسقاط نیست .به موجب ماده 153 چنانچه مجمع عمومی بازرس معین نکرده باشد یا یک یا چند نفر از بازرسان به عللی نتوانند گزارش دهند یا از دادن گزارش امتناع کنند ، رییس دادگاه شهرستان به تقاضای هر ذینفع بازرس یا بازرسان را به تعداد مقرر در اساسنامه انتخاب خواهد کرد تا وظایف مربوطه را تا انتخاب بازرس به وسیله مجمع عمومی انجام دهند .تصمیم رییس دادگاه شهرستان در این مورد غیر قابل اعتراض است.
بازرسان می توانند :
1- در هر موقع هر گونه رسیدگی و بازرسی لازم را انجام دهند.
2- اسناد ، مدارک و اطلاعات مربوط به شرکت را مطالبه نمایند و مورد رسیدگی قرار دهند.
3- می توانند به مسئولیت خود و برای انجام وظایفی که بر عهده دارند، از نظر کارشناس استفاده کنند، به شرط آن که آن ها را قبلاَ به شرکت معرفی نمایند. این کارشناسان در مورد تعیین شده از سوی بازرس مانند خود بازرس حق هر گونه تحقیق و رسیدگی دارند.
گزارش بازرسان باید جامع بوده و حاکی از وضعیت شرکت باشد. صاحبان سهام حق دارند از مفاد گزارش بازرس یا بازرسان آگاه شوند و به همین علت گزارش بازرسان باید حداقل 10 روز پیش از انعقاد مجمع برای صاحبان سهام در شرکت حاضر باشد. طبق ماده 150 لایحه، در صورت وجود چند بازرس امکان انجام وظیفه به صورت مستقل وجود دارد اما کلیه آن ها باید یک گزارش بدهند و امکان گزارش مستقل وجود ندارد. اگر بازرسان در تهیه گزارش با یکدیگر اختلاف داشته باشند باید موارد اختلاف با ذکر دلیل در گزارش قید شود.
در ماده 267 لایحه ، برای کسی که در سمت بازرسی شرکت سهامی، عالماَ راجع به اوضاع شرکت به مجمع عمومی در گزارش های خود اطلاعات خلاف حقیقت بدهد و یا اینگونه اطلاعات را تصدیق کند ضمانت اجرای جزایی پیش بینی شده است.
نکته : به موجب ماده 156 لایحه ، بازرس نمی تواند در معاملاتی که با شرکت یا به حساب شرکت انجام می گیرد به طور مستقیم یا غیرمستقیم ذینفع واقع شود. در صورتی که بدون رعایت ممنوعیت معامله انجام شود علی رغم عدم تصریح قانون، ضمانت اجرا بطلان است.

• مشاهده تخلف یا جرم توسط بازرس :

به موجب ماده 151 لایحه قانون تجارت، اگر بازرسان هرگونه تخلف یا تقصیری از مدیران و مدیرعامل شرکت مشاهده کنند باید به اولین مجمع عمومی صاحبان سهام اطلاع داده می شود و اگر جرمی مشاهده شود باید به مرجع قضایی و اولین مجمع عمومی صاحبان سهام اطلاع داده شود. منظور از اولین مجمع عمومی، اولین مجمع عمومی قابل تشکیل است و تفاوتی نمی کند که عادی باشد یا فوق العاده

• اطلاع رسانی بازرس :

مشاهده تخلف یا تقصیر : گزارش به اولین مجمع عمومی ( عادی یا فوق العاده )
اطلاع از وقوع جرم : اطلاع به مرجع قضایی + گزارش به اولین مجمع عمومی ( عادی یا فوق العاده )

• مسئولیت بازرس :

به موجب ماده 154 لایحه قانون تجارت، بازرس یا بازرسان در مقابل شرکت و ثالث مطابق قواعد عمومی مسئولیت دارند. مثلاَ اگر جرمی مشاهده کنند اما اطلاع ندهند طبق قواعد مسئولیت مدنی می توان به بازرسان مراجعه کرد. اگر بازرسان مرتکب تقصیر شود، مسئولیت تضامنی نیست و اشتراکی می باشد.