لزوم افزایش سرمایه در شرکت های سهامی به علل اقتصادی و مالی و تجاری بر اساس شرایط و ترتیبی که در اساسنامه پیش بینی می شود، طبق توجیهی خواهد بود که هیئت مدیره شرکت در پیشنهاد خود به مجمع عمومی فوق العاده به عمل می آورند و بازرس یا بازرسان شرکت درباره عوامل و جهات این پیشنهاد هیئت مدیره در گزارش خود، اظهارنظر می نمایند.
در ذیل، تشریفات افزایش سرمایه شرکت سهامی ، مشروحاَ مورد بحث قرار خواهد گرفت.

 تشریفات افزایش سرمایه شرکت سهامی

1- هیات مدیره پیشنهاد این افزایش را می دهد و لزوم افزایش سرمایه را توجیه می کند و گزارشی درباره امور شرکت از بدو سال مالی در جریان نیز ارائه می دهد و اگر تا آن موقع مجمع عمومی نسبت به حساب های سال مالی قبل تصمیم نگرفته باشد، گزارش باید حاکی از وضع شرکت از ابتدای سال مالی قبل باشد . ( ماده 161 لایحه اصلاحی قانون تجارت و تبصره 2 آن )
2- بازرس یا بازرسان نیز گزارشی درباره پیشنهاد هیات مدیره تنظیم می کنند و در آن گزارش درباره پیشنهاد هیات مدیره اظهارنظر می کنند. ( تبصره 2 م 161 ل. ا. ق. ت )
3- اساسنامه شرکت نمی تواند متضمن اختیار افزایش سرمایه برای هیات مدیره باشد و فقط مجمع عمومی فوق العاده می تواند برای این افزایش سرمایه اجازه دهد، برخلاف صدور اوراق قرضه که هم ممکن بود به اساسنامه واگذار شود و هم ممکن بود به تصمیم مجمع عمومی فوق العاده واگذار شود. ( م 161 و 164 ل. ا. ق. ت )
4- مجمع عمومی فوق العاده اقدام به تشکیل جلسه برای تصمیم گیری در این خصوص می نماید و شرایط مربوط به فروش سهام جدید و تادیه قیمت آن را تعیین می کند یا اختیار تعیین آن را به هیات مدیره واگذار خواهد کرد. ( تبصره 1 م 161 ل. ا. ق. ت )
5- مجمع عمومی فوق العاده می تواند خود تمام شرایط و زمان افزایش سرمایه را تعیین کند یا آنکه به هیات مدیره اجازه دهد که ظرف مدت معینی که نباید از 5 سال تجاوز کند سرمایه شرکت را تا میزان معینی به یکی از طرق مذکور در این قانون افزایش دهد. ( م 162 ل. ا. ق. ت )
6- مادام که سرمایه قبلی شرکت تماماَ تادیه نشده است، افزایش سرمایه شرکت تحت هیچ عنوانی مجاز نیست. ( م 165 ل. ا. ق. ت )
7- در شرکت های سهامی عام پس از تصمیم راجع به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید باید مراتب از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن نشر می شود به اطلاع سهام داران برسد در این آگهی باید قید شود که صاحبان سهام بی نام برای دریافت گواهی نامه حق خرید سهامی که حق تقدم در خرید آن را دارند، ظرف مدت معین که نباید کمتر از 20 روز باشد به مراکزی که از طرف شرکت تعیین و در آگهی قید شده است مراجعه کنند. برای صاحبان سهام بانام گواهی نامه های حق خرید باید توسط پست سفارشی ارسال شود. ( م 170 ل. ا. ق. ت )
8- در شرکت های سهامی خاص پس از تصمیم راجع به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید باید مراتب از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن نشر می شود به اطلاع سهام داران برسد . ( م 169 ل. ا. ق. ت )
9- گواهی نامه حق خرید باید مانند سهام شرکت به امضا برسد و شامل موارد مذکور در ماده 171 ل. ا. ق. ت باشد.

10- اگر حق تقدم در پذیره نویسی سهام جدید از سهام داران سلب شده باشد یا سهام داران از حق تقدم خود ظرف مهلت مقرر استفاده نکنند، حسب مورد تمام یا باقیمانده سهام جدید عرضه و به متقاضیان فروخته می شود. ( م 172 ل. ا. ق. ت )
11- شرکت های سهامی عام باید قبل از عرضه کردن سهام جدید برای پذیره نویسی عمومی ابتدا طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید را به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم و رسید دریافت کنند. ( م 173 ل. ا. ق. ت ) این طرح اعلامیه پذیره نویسی باید شامل موارد مذکور در ماده 174 ل. ا. ق. ت باشد. همچنین آخرین ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت که به تصویب مجمع عمومی رسیده است باید ضمیمه طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید شود و به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم شود و در صورتی که شرکت تا آن موقع ترازنامه و حساب سود و زیان خود را تنظیم نکرده باشد این نکته باید در طرح اعلامیه پذیره نویسی قید شود. ( م 175 ل. ا. ق. ت )
12- مرجع ثبت شرکت ها پس از وصول طرح اعلامیه پذیره نویسی و ضمائم آن و تطبیق مندرجات آن ها با مقررات قانونی اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید را صادر خواهد کرد. ( م 176 ل. ا. ق. ت )
13- برای افزایش سرمایه شرکت های سهامی عام ، اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی توسط مرجع ثبت شرکت ها، پس از موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می شود. ( م 25 ق. ب. ا. ب )
14- فقط افزایش سرمایه از طریق پذیره نویسی سهام جدید نیاز به مجوز مرجع فوق الذکر و مجوز سازمان بورس دارد. ( م 176 ل. ا. ق. ت و م 25 ق. ب. ا. ب ) بنابراین :
- افزایش سرمایه از طریق افزایش مبلغ اسمی سهام نیازمند مجوز این دو نهاد نیست.
- اگر افزایش سرمایه از طریق افزایش تعداد سهام مستلزم پذیره نویسی نباشد، برای مثال افزایش سرمایه از طریق تبدیل سود یا تبدیل اندوخته اختیاری یا تبدیل مطالبات نقدی به سهام ، نیاز به مجوز این دو نهاد دارد.
15- اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید باید در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های شرکت در آن منتشر می شود و حداقل در دو روزنامه کثیرالانتشار دیگر آگهی شود و نیز در بانکی که تعهد سهام در نزد آن به عمل می آید در معرض دید علاقه مندان قرار داده شود. ( م 177 ل. ا. ق. ت )
16- خریداران ظرف مهلتی که در اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید معین شده است و نباید از سی روز بیشتر باشد به بانک مراجعه و ورقه تعهد خرید سهم را امضا کرده و مبلغی را که باید تادیه شود تادیه و رسید دریافت خواهند کرد. ( م 178 ل. ا. ق. ت و تبصره 1 م 23 ق. ب. ا. ب ) در ورقه تعهد خرید سهم موارد مذکور در ماده 179 ل. ا. ق. ت باید قید شود.
17- عرضه عمومی اوراق بهادار باید ظرف مدتی انجام پذیرد که سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین می کند. مدت مذکور از سی روز تجاوز نخواهد کرد. سازمان بورس می تواند مدت پذیره نویسی را با تقاضای شرکت و احراز ادله موجه، حداکثر به مدت سی روز دیگر تمدید کند. ( تبصره 1 م 23 ق. ب. ا. ب )
18- اگر حق تقدم در پذیره نویسی سهام جدید از سهام داران سلب نشده باشد، ابتدای مهلت سی روزه ای که برای عرضه عمومی سهام وجود دارد ، بعد از اتمام مهلت حق تقدم سهام داران سابق است.
19- ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم می شود که نسخه اول در نزد بانک باقی می ماند و نسخه دیگر با مهر و امضای بانک، به پذیره نویس تسلیم می شود. امضای ورقه تعهد سهم توسط پذیره نویس، مستلزم قبول اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی شرکت است.
20- وجوهی که برای خرید سهام جدید تادیه می شود باید در حساب سپرده مخصوصی نگهداری شود و تامین و توقیف و انتقال وجوه مزبور به حساب های شرکت قبل از به ثبت رسیدن افزایش سرمایه شرکت ممکن نیست. ( م 184 ل. ا. ق. ت )
21- پس از گذشتن مهلتی که برای پذیره نویسی معین شده است و در صورت تمدید بعد از انقضای مدت تمدید شده هیات مدیره حداکثر تا یک ماه به تعهدات پذیره نویسان رسیدگی کرده و تعداد سهام هر یک از تعهد کنندگان را تعیین و مراتب را جهت ثبت و آگهی به مرجع ثبت شرکت ها اطلاع می دهد. ( م 181 ل. ا. ق. ت )
22- اگر پس از رسیدگی به اوراق پذیره نویسی مقدار سهام خریداری شده بیش از میزان افزایش سرمایه باشد، هیات مدیره ضمن تعیین تعداد سهام هر خریدار دستور استرداد وجه سهام اضافه خریداری شده را به بانک مربوطه می دهد. ( م 181 ل. ا. ق. ت )
23- اگر تمام سهام جدید پذیره نویسی نشده باشد، افزایش سرمایه محقق نمی شود و به درخواست هر یک از پذیره نویسان سهام جدید، مرجع مذکور، گواهی نامه ای حاکی از عدم ثبت افزایش سرمایه شرکت صادر و به بانکی که تعهد سهام در آن به عمل آمده است ارسال می کند تا پذیره نویسان جدید، وجوه خود را مسترد دارند. البته در این خصوص باید توجه داشت که :
- اگر مجمع عمومی فوق العاده مجدداَ تشکیل و افزایش سرمایه را به میزان همین مبلغ پذیره نویسی شده تصویب کند، در این صورت افزایش سرمایه به همین میزان محقق می شود.
24- اگر افزایش سرمایه شرکت تا 9 ماه از تاریخ تسلیم طرح اعلامیه پذیره نویسی به مرجع ثبت شرکت ها به ثبت نرسد به درخواست هر یک از پذیره نویسان سهام جدید ، مرجع فوق الذکر گواهی نامه ای حاکی از عدم ثبت افزایش سرمایه شرکت صادر و به بانکی که تعهد سهام در آن به عمل آمده است ارسال می کند تا پذیره نویسان جدید وجوه خود را مسترد دارند. در این صورت هر گونه هزینه ای که برای افزایش سرمایه شرکت تادیه یا تعهد شده باشد به عهده شرکت قرار می گیرد. ( م 182 ل . ا. ق. ت )
25- پس از افزایش سرمایه، هیات مدیره مکلف است ، پس از عملی ساختن افزایش سرمایه حداکثر ظرف یک ماه مراتب را ضمن اصلاح اساسنامه ، به مرجع مربوطه اعلام کند تا پس از ثبت ، آگهی شود. ( م 163 ل. ا. ق. ت )
26- توجه داشته باشید که آنچه هیات مدیره انجام می دهد صرفاَ اصلاح عبارت اساسنامه در قسمتی است که مبلغ سرمایه را نشان می دهد و اختیار افزایش سرمایه با هیات مدیره نیست .
27- استفاده از وجوه تادیه شده، بعد از آنکه تکمیل فرآیند عرضه عمومی توسط سازمان بورس تایید شود، مجاز است. ( تبصره 3 م 23 ق. ب. ا. ب )
28- برای ثبت افزایش سرمایه شرکت در شرکت های سهامی خاص فقط تسلیم اظهارنامه به ضمیمه مدارک مزبور در ماده 183 ل. ا. ق. ت به مرجع ثبت شرکت ها کافی است. این اظهارنامه باید به امضای همه اعضای هیات مدیره برسد.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره با ما تماس حاصل فرمایید.
همکاران ما در موسسه فکر برتر، با افتخار در خدمت شما خواهند بود.