شرکت با مسئولیت محدود، شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجاری تشکیل شده و هر یک از شرکا، بدون این که سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد، فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است . ( ماده 94 قانون تجارت )
قانون تجارت ایران مصوب 13/ 2/ 1311 برای شرکت های با مسئولیت محدود، خصوصیاتی پیش بینی کرده است که ذیلاَ مسائل حقوقی این نوع از شرکت های تجاری مورد بررسی قرار می گیرد.

1- برای تشکیل شرکت با مسئولیت محدود، همانند انعقاد هر نوع عقد و قرارداد، قصد و رضای آزادانه شرکای تشکیل دهنده شرکت لازم است. ( بند 1 ماده 190 قانون مدنی )
2- شرکا باید برای تشکیل شرکت اهلیت داشته باشند. یعنی عاقل و بالغ و رشید باشند. ( بند 2 ماده 190 و ماده 211 ق. م )
3- تشکیل شرکت با مسئولیت محدود، عموماَ بر پایه شناخت شرکا از یکدیگر و اعتماد و اطمینانی که آنان به یکدیگر دارند صورت می گیرد. بدین جهت مادامی که تعداد شرکا از 12 نفر تجاوز نکرده است، قانوناَ خود آنان در امور شرکت نظارت دارند. در عین حالی که از تعیین ناظر یا بازرس ممنوع نشده اند .
ولی وقتی تعداد شرکا بیش از 12 نفر شد، مقنن شرکت با مسئولیت محدود را موظف به داشتن هیئت نظار نموده است که این هیئت به وسیله مجمع عمومی شرکا انتخاب می شوند.
4- موضوع شرکت باید معین باشد. ( بند 3 ماده 190 و ماده 216 ق. م )
5- هدفی را که شرکت برای رسیدن به آن تشکیل شده است و می توان از آن به ( جهت شرکت ) نام برد باید مشروع باشد. ( بند 4 ماده 190 و ماده 217 ق. م )
6- شرکت با مسئولیت محدود به طوری که در تعریف ماده 94 و بند 2 ماده 20 قانون تجارت تصریح شده است، یک شرکت تجاری و بازرگانی است.
7- شرکت با مسئولیت محدود از دو یا چند نفر تشکیل می شود و اصولاَ وقتی صحبت از اجتماع حقوق متعدد در موضوع شرکت است، مقتضای آن وجود تعدد افراد برای تشکیل شرکت می باشد.
8- تشکیل شرکت به موجب قراردادی که ( شرکتنامه ) نامیده می شود، به عمل می آید و در شرکت های با مسئولیت محدود تنظیم شرکتنامه به موجب ماده 97 قانون تجارت ضرورت حتمی دارد، ولی برای تنظیم اساسنامه الزام قانونی در این شرکت ها وجود ندارد، که همین امر یکی از جهات افتراق بین شرکت با مسئولیت محدود و شرکت های سهامی است. زیرا در شرکت های سهامی طبق مواد 8 و 18 و 20 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24/ 12 / 1347 تنظیم اساسنامه جداگانه منع نشده است و می تواند علاوه بر شرکتنامه، اقدام به تنظیم اساسنامه هم بنماید. ولی اگر اساسنامه نداشت، نکات لازم الدرج در اساسنامه را در همان شرکتنامه پیش بینی خواهند نمود و جواز تنظیم اساسنامه در شرکت با مسئولیت محدود از مواد 107 و 108 قانون تجارت به خوبی قابل استنباط است.
9- شرکای شرکت با مسئولیت محدود معمولاَ اشخاصی هستند که خود به شغل تجارت اشتغال ندارند، بلکه می خواهند : اولاَ : بدون این که تکالیف و مسئولیت های تاجر را در مراجع صنفی و مالیاتی به عهده داشته باشند، به طور غیرمستقیم تجارت کنند. ثانیاَ : چون طبق ماده 94 قانون تجارت، مسئولیت هر یک از شرکا نسبت به قروض و تعهدات شرکت تا میزان سرمایه او در شرکت است، می خواهند در صورت متضرر شدن شرکت بیش از سرمایه ای که به شرکت آورده اند، ضرری را متحمل نشوند . ثالثاَ : در عین حالی که شرکت با مسئولیت محدود شرکت تجاری بوده و طبق ماده 583 قانون تجارت دارای شخصیت حقوقی است و از شرکت های سرمایه محسوب می شود، مع ذلک می خواهند در اداره امور شرکت مداخله داشته باشند.
10- در شرکت با مسئولیت محدود، سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم نمی شود، بلکه سهم الشرکه هر یک از شرکا به نسبت آورده آن ها به شرکت مشخص می گردد، مثل این که یکی از شرکا پنجاه درصد سرمایه و دومی سی درصد سرمایه و سومی بیست درصد سرمایه شرکت را دارا باشند و برخلاف شرکت سهامی ، ( مواد 5 و 20 لایحه قانونی ) در شرکت های با مسئولیت محدود، در قانون حداقل و حداکثری برای میزان سرمایه معین نشده است.
11- در شرکت های با مسئولیت محدود ، سهم الشرکه شرکا نمی تواند به شکل اوراق تجاری قابل انتقال اعم از اوراق با اسم یا اوراق بی اسم و غیره درآید. ( ماده 102 ق. ت )
12- در شرکت با مسئولیت محدود نمی توان سهم الشرکه را به غیرمنتقل نمود، مگر با رضایت عده ای ازشرکا که لااقل سه ربع سرمایه شرکت متعلق به آن ها بوده و اکثریت عددی نیز داشته باشند. در این مورد منظور مقنن از اکثریت عددی مقرر در ماده 102 قانون تجارت با اخذ ملاک از ماده 480 قانون مذکور درباره طلبکاران ورشکسته، عبارت است از اکثریت مطلق ( یعنی نصف به علاوه یک ) دارندگان سرمایه شرکت که در عین حال سه ربع سرمایه شرکت متعلق به آن ها باشد. بنابراین شرکا در انتقال سهم الشرکه خودمختار نیستند. ( ماده 102 ق. ت )
13- انتقال سهم الشرکه فقط به موجب سند رسمی صورت خواهد گرفت. ماده 103 قانون تجارت مقرر می دارد : " انتقال سهم الشرکه به عمل نخواهد آمد مگر به موجب سندرسمی ".
بنابراین نمی توان سهم الشرکه را به موجب سند عادی به دیگری انتقال داد. این ماده استفاده می شود که ثبت انتقال سهم الشرکه در دفتری در شرکت پیش بینی نشده است. در صورتی که در شرکت های سهامی ماده 40 لایحه مصوب 24/ 12 / 1347 می گوید : " انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کنند..." به علاوه در شرکت های سهامی عام ، صاحبان سهام در انتقال سهام خود آزاد هستند و ماده 41 لایحه قانون فوق الذکر می گوید : در شرکت های سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت یا مجامع عمومی صاحبان سهام بشود".
در صورتی که در شرکت با مسئولیت محدود به تصریح ماده 102 قانون تجارت، انتقال سهم الشرکه مستلزم کسب رضایت اکثریت مطلق شرکایی است که سه ربع سرمایه شرکت را دارا باشند، یعنی اکثریت عددی و مبلغی را داشته باشند. همین حکم در مورد رهن سهم الشرکه نیز قابل استباط است. ( به شرط این که مورد رهن از مصادیق ماده 744 قانون مدنی، یعنی رهن منفعت و دین نباشد ) و از سیاق مادتین 102 و 103 قانون تجارت چنین برمی آید که انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود در دفتر ثبت شرکت ها به ثبت نمی رسد. یعنی این بحث مطرح است که آیا انتقال سهم الشرکه بین شرکا نیز مستلزم تحصیل رضایت اکثریت عددی و مبلغی شرکا است یا خیر؟ در این جا اختلاف نظر هست. بعضی از حقوقدانان معتقدند در چنین حالتی نیازی به تحصیل اجازه اکثریت شرکا وجود ندارد. زیرا سهم الشرکه در هر حال در دست شرکای موجود باقی خواهد بود و از جمله : " سهم الشرکه را نمی توان منتقل به غیر نمود ". مندرج در ماده 102 قانون تجارت نیز این معنا قابل استفاده است که می توان آن را به شریک دیگر انتقال داد.
ولی عده دیگری از حقوقدانان معتقد هستند، در مورد انتقال سهم الشرکه به شریک دیگر در همان شرکت نیز باید رضایت اکثریت عددی و مبلغی شرکا تحصیل شود. زیرا اولاَ : از اطلاق ماده 102 قانون تجارت برنمی آید که بین شریک و غیرشریک بتوان فرقی قایل شد. ثانیاَ : ماده 224 قانون مدنی صریح است در این که ( الفاظ عقود محمول است بر معانی عرفیه ) همین طور است در مورد معانی کلمات و حروف، در نتیجه منظور مقنن از کلمه ( غیر) خارج از شرکا نیست بلکه هر فرد دیگری غیر از خود شریکی را که می خواهد سهم الشرکه اش را انتقال دهد، شامل می شود. ثالثاَ : ممکن است با انتقال سهم الشرکه به یکی از شرکا، تعداد آرای او با لحاظ ماده 107 قانون تجارت افزایش یابد و موجب تاثیرگذاری در تصمیمات متخذه باشد که سایر شرکا آن را به مصلحت شرکت تشخیص ندهند. فلذا در مورد انتقال سهم الشرکه به شریک دیگر نیز تحصیل رضایت اکثریت عددی و مبلغی شرکا ضروری است.
اما اگر در شرکتنامه یا اساسنامه پیش بینی شده باشد که در صورت انتقال سهم الشرکه از سوی یکی از شرکا، شرکای دیگر در خرید آن حق تقدم دارند، در این مورد نه تنها منع قانونی وجود نخواهد داشت، بلکه چون شرکتنامه و اساسنامه را کلیه شرکا امضاء می نمایند، منظور مقنن در ماده 107 قانون تجارت تامین شده تلقی است.
14- برای تشکیل شرکت با مسئولیت محدود ، باید تمام سرمایه نقدی تادیه شود و سهم الشرکه غیرنقدی نیز تقویم و در شرکتنامه میزان آن قید گردد و همچنین تمامی سهم الشرکه غیرنقدی تسلیم شرکت شود و چون شرکا نسبت به قیمتی که در حین تشکیل شرکت برای سهم الشرکه های غیرنقدی معین شده در مقابل اشخاص ثالث مسئولیت تضامنی دارند، ( مواد 96 و 98 ق. ت ) بدین جهت ماده 97 قانون تجارت مقرر می دارد :
" در شرکتنامه باید صراحتا قید شده باشد که سهم الشرکه های غیرنقدی، هر کدام به چه میزان تقویم شده است ."
15- عبارت " با مسئولیت محدود " باید در اسم شرکت قید شود . ضمانت اجرای عدم قید عبارت " با مسئولیت محدود " در نام شرکت در ماده 95 قانون تجارت پیش بینی شده است که می گوید :
" در اسم شرکت باید عبارت ( با مسئولیت محدود ) قید شود والا آن شرکت در مقابل اشخاص ثالث، تضامنی محسوب و تابع مقررات آن خواهد بود ..."
16- شرکت نباید متضمن نام هیچ یک از شرکا باشد، والا چنان شریکی، حکم شریک ضامن در شرکت تضامنی خواهد داشت. در این مورد پاراگراف دوم ماده 95 قانون تجارت می گوید : " ... اسم شرکت نباید متضمن اسم هیچ یک از شرکا باشد. والا شریکی که اسم او در اسم شرکت قید شده در مقابل اشخاص ثالث، حکم شریک ضامن در شرکت تضامنی را خواهد داشت ".
در ( پیش نویس اصلاحی باب اول قانون تجارت ) که طی شماره 84982- 1/ 8/ 1369 ازسوی معاونت رئیس جمهور در امور حقوقی و مجلس برای اظهارنظر به وزاری مربوط و کمیسیون ویژه بررسی قوانین شورای انقلاب و قبل از انقلاب فرستاده شده بود، در زمبنه شرکت با مسئولیت محدود نوآوری خاصی به چشم نخورد. جز این که در ماده 261 که به جای ماده 94 قانون تجارت نوشته شده بود، به جای کلمات ( شریک ) و ( شرکا) ، کلمات ( شریک ) و ( شرکا) ، کلمات ( مالک ) و ( مالکان ) آمده بود که شاید برای متمایز ساختن ( مالک ) از کلمات ( سهامدار ) یا ( صاحب سهم ) در شرکت های سهامی اصطلاح ( مالک ) را آورده بوده اند، زیرا در ماده 261 شرکت با مسئولیت محدود را چنین تعریف کرده بود :
" شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که برای امور تجاری تشکیل شده و مالک یا مالکان سرمایه، بدون آن که سرمایه ایشان به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد، فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت، مسئول قروض و تعهدات شرکت خواهد بود ". و چون هیچ نوع خصصوصیت و یا شرایط دیگری به جز آنچه که بحث شده است در پیش نویس این لایحه ذکر نشده بود، لذا به همین اندازه اشاره به آن را کافی می داند.
17- هر یک از شرکای شرکت با مسئولیت محدود، به نسبت سهمی که در شرکت دارد، دارای رای خواهد بود. مگر این که شرکتنامه یا اساسنامه ترتیب دیگری مقرر داشته باشد.
18- آورده های غیرنقدی باید بدون تبعیض بین شرکا، ارزیابی و تسلیم شرکت شود.
19- شرکا نسبت به قیمتی که در حین تشکیل شرکت با مسئولیت محدود برای سهم الشرکه های غیرنقدی معین شده است، در مقابل اشخاص ثالث مسئولیت تضامنی دارند. ( ماده 94 قانون تجارت ) یعنی اشخاص ثالث می توانند برای وصول طلب خود، معادل قیمت سهم الشرکه های غیرنقدی ارزیابی شده در حین تشکیل شرکت، کلاَ یا بعضاَ به هر یک از شرکا و برای تمام یا قسمتی از قیمت سهم الشرکه های غیرنقدی رجوع نمایند.
20- هر شرکت با مسئولیت محدود که در موقع تشکیل شرکت تمام سرمایه نقدی آن تادیه نشده و سهم الشرکه غیرنقدی نیز تقویم و تسلیم نشده باشد، از درجه اعتبار ساقط است ولیکن شرکا در مقابل اشخاص ثالث، حق استناد به این بطلان ندارند. ( ماده 100 ناظر به ماده 96 ق. ت )
21- اگر در شرکت با مسئولیت محدود ، در شرکتنامه صراحتاَ قید نشده باشد که سهم الشرکه های غیرنقدی هر کدام به چه میزان تقویم شده است، آن شرکت باطل و از درجه اعتبار ساقط است. لیکن شرکا در مقابل اشخاص ثالث، حق استناد به این بطلان ندارند. ( ماده 100 ناظر به ماده 97 ق. ت )
22- در شرکت با مسئولیت محدود ، چنانچه نتیجه عملیات تجاری منجر به ورود ضرر به شرکت گردد، مسئولیت هر یک از شرکا فقط در حدود سرمایه ای است که به شرکت آورده است و برای پرداخت قروض شرکت، بیش از سرمایه آورده خود مسئولیتی ندارد. ( ماده 94 ق. ت )
23- هیچ مجمع عمومی نمی تواند تابعیت شرکت را تغییر دهد و با هیچ اکثریتی نمی تواند بر تعهدات صاحبان سهام بیفزاید.
24- روابط بین شرکا تابع اساسنامه است . اگر در اساسنامه راجع به تقسیم نفع و ضرر مقررات خاصی نباشد، تقسیم مزبور به نسبت سرمایه شرکا به عمل خواهد آمد.
25- شرکت با مسئولیت محدود 3 رکن دارد که عبارت است از : مجمع عمومی، هیئت مدیره و مدیرعامل و هیئت نظار ( بازرس یا بازرسان )
26- شرکت با مسئولیت محدود ، به وسیله یک یا چند مدیر موظف یا غیرموظف که از بین شرکا یا از خارج برای مدت محدود یا نامحدودی معین می شوند، اداره می گردد.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره تخصصی رایگان با ما تماس حاصل فرمایید.
پاسخگوی سوالات شما هستیم