یکی از الزامات قانونی ثبت علامت تجارتی، اجباری نبودن آن است (در برخی موارد) و اصولاَ ثبت علایم تجارتی اختیاری است زیرا ثبت علائم موجب می شود که صاحبان علامت از حمایت قانون برخوردار شود. بنابراین لزومی برای اجباری کردن آن از طرف مقنن به نظر نمی رسد.

به موجب تبصره ماده 1 قانون ثبت علائم و اختراعات، مصوب 1/4/1310 "داشتن علامت تجارتی اختیاری است مگر در مواردی که دولت آن را الزامی قرار دهد."

ماده 2 قانون مذکور نیز اشعار دارد: "حق استعمال انحصاری علامت تجارتی فقط برای کسی شناخته خواهد شد که علامت خود را به ثبت رسانیده باشد."

طبق مصوبه اردیبهشت ماه 1328 هیات وزیران نیز ثبت علامات مربوط به اجناس دارویی و طبی و مواد غذایی را بشرح ذیل اجباری نموده است:

1- داروهای اختصاصی مورد استعمال طبی یا بیطاری که با نسخه پزشک یا بدون آن مصرف می شود.
2- مواد غذایی که در لفاف و یا ظروف و به اسم مشخصی باشند مانند کنسرو مواد غذایی،آردهای مخصوص،چای های مختلف،کاکائو،شکلات،آب نبات،پنیر،شیر،مربا،ترشی،کره و روغن های مختلف و غیره
3- مشروباتت غیر الکلی، آب های معدنی یا گازدار،شربت،آب های میوه و انواع نوشابه ها که در تحت اسم و ظروف مشخص به معرض فروش گذارده می شود.
4- لوازم آرایش و وجاهت که برای استعمال مستقیم بر روی بدن انسان بکار می رود،مانند صابون،خمیر،پودر،محلول عطریات،ادکلن و غیره

اجناس بالا اعم از آنکه در داخل ایران ساخته یا در خارج ساخته و وارد کشور شود و در بازار تحت اسم مشخصی که بر روی برچسب آن زده می شود به معرض فروش قرار گیرد، باید دارای علامت صنعتی یا تجارتی به ثبت رسیده بوده و در روی برچسب نکات ذیل تصریح شود:

الف-اسم تجارتی و نشانی سازنده جنس با قید کشور مبداء
ب-شماره ثبت در ایران
ج-شماره و تاریخ اجازه وزارت بهداری در مورد ساخت یا توزیع آن در ایران

کلمه یا عباراتی که به همراه علامت تجاری بکار برده می شود باید به زبان فارسی نوشته شود. استفاده از حروف لاتین نیز بشرطی مجاز است که اندازه آن ها از اندازه حروف فارسی کوچکتر باشد.

علایم ممنوع:
ثبت علایم تجارتی، صنعتی و خدمات دارای محدودیت قانونی است. قانون ثبت علایم و آیین نامه اصلاحی اجرایی مصوب سال 1337 ثبت علایم زیر را ممنوع نموده است:

1-علایم رسمی، دولتی و مملکتی-نظیر پرچم ایران، علایم وزارتخانه ها، هلال احمر، علایم نیروهای مسلح و...
2-علایمی که قبلاَ خود یا مشابه آن به ثبت رسیده باشد.
3-علایم منافی عفت عمومی و نظم و انضباط اجتماعی
4-علایمی که دارای اسم و عبارت عمومی باشد و دولت استعمال آن را تحت علامت تجارتی منع کرده باشد.

مطابق ماده 5 قانون ثبت علایم و اختراعات ایران، ثبت علامت ذیل ممنوع است:
1-پرچم مملکتی ایران و هر پرچم دیگری که دولت ایران استعمال آن را به طور علامت تجارتی منع کند و همچنین مدال ها و نشان ها و انگ های دولت ایران.
این نشان ها مربوط به ملت و کشور است و قابل تملک خصوصی نمی باشد. حتی پرچم سایر ملل را نیز نمی توان به عنوان علامت تجارتی مورد استفاده قرار داد. وزارت امور خارجه نمونه هایی از پرچم کشورهای مختلف را به اداره ثبت می فرستد تا از ثبت علایمی که مانند آن ها باشد خودداری شود. مدال ها و نشان ها نیز چون در موارد مخصوصی در مقابل خدمات برجسته به اشخاص داده می شود هر کس نمی تواند آن ها را مورد استفاده قرار دهد.

انگ علامتی است که بر روی فلزات قیمتی برای تعیین عیار آن می زنند و اگر کسان دیگر آن را بکار برند خاصیت آن که تضمین عیار فلزات از طرف مقام رسمی است از بین می رود و علاوه بر آن اشخاص استفاده جو ممکن است آن ها را بر روی فلزات ارزان قیمت نقش کنند و باعث فریب مشتریان گردند و از این لحاظ قوانین جزایی برای کسانی که مرتکب چنین اعمالی شوند مجازاتی پیش بینی نموده است.

2.کلمات و یا عباراتی که موهم انتساب به مقامات رسمی ایران باشد از قبیل دولتی و امثال آن
علامت علاوه بر اینکه مشخص جنسی است اغلب اوقات معرف سازنده آن نیز می باشد و علامتی که در آن کلماتی بکار می رود که مشتری را نسبت به سازنده یا مبدا جنس فریب دهد جایز نیست زیرا استعمال چنین کلماتی ممکن است باعث شود که مصرف کننده تصور کند کالای مورد علامت به وسیله مقامات مزبور ساخته شده است.

3.علایم موسسات رسمی مانند هلال احمر و نظایر آن
بعضی از علامات جنبه ی بین المللی پیدا کرده و با وجود آنکه علامت تجارتی تلقی می شوند چون برای موسسات رسمی و در موارد مخصوصی استعمال می شوند و موسساتی که آن ها را استعمال می کنند دارای مزایایی مخصوصی می باشند استفاده از این علایم به عنوان علامت تجارتی جایز نیست زیرا ممکن است از این علایم سوء استفاده شود.

4.علایمی که مخل انتظامات عمومی یا منافی عفت باشد.
به طور کلی کلماتی که باعث لکه دار شدن عفت عمومی می شود و یا کلماتی که مردم را به شورش یا عصیان دعوت می کند را نمی توان به عنوان علامت انتخاب نمود.قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی،عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب 14/9/75 در ماده واحده و تبصره های 5 و 8 و 9 آن،استفاده از واژه ها و علایم بیگانه بر روی کلیه تولیدات داخلی را ممنوع اعلام کرده است:"ماده واحده به منظور حفظ قوت و اصالت زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی ایران و زبان دوم عالم اسلام و معارف و فرهنگ اسلامی، دستگاه های قانونگذاری، اجرایی و قضایی کشور و سازمان ها،شرکت ها و موسسات دولتی و کلیه شرکت هایی که شمول قوانین و مقررات بر آن ها مستلزم ذکر نام است و تمامی شرکت ها،سازمان ها و نهادهای مذکور در بند (د) تبصره 22 قانون برنامه دوم توسعه موظفند از به کار بردن کلمات و واژه های بیگانه در گزارش ها و مکاتبات، سخنرانی ها، مصاحبه های رسمی خودداری کنند و همچنین استفاده از این واژه ها بر روی کلیه تولیدات داخلی اعم از بخش های دولتی و غیر دولتی که در داخل کشور عرضه می شود ممنوع است.

لذا می توان گفت هر علامتی که مخالف قانون باشد یا باعث فریب خریدار شود مخالف نظم عمومی است و به این ترتیب می بایست از ثبت علایمی که مشتری را نسبت به نوع جنس گمراه می کند جلوگیری نمود. مثلاَ اگر کسی دارویی به بازار عرضه کند که دارای علامتی باشد که تصور شود دارای ویتامین است ولی اصولاَ داروی مزبور فاقد ویتامین باشد ثبت چنین علامتی ممنوع تلقی می شود.

راجع به علائم منافی عفت قوانین جزایی نیز استعمال آن ها را منع نموده و مجازاتی برای کسانی که آن ها را استعمال نمایند پیش بینی نموده است.

حقوق ناشی از ثبت علامت، مدت اعتبار و تمدید آن به شرح زیر است:
الف-استفاده از هر علامت که در ایران ثبت شده باشد،توسط هر شخص غیر از مالک علامت،مشروط به موافقت مالک آن می باشد.

ب-مالک علامت ثبت شده می تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت وی از علامت استفاده کند و یا شخصی که مرتکب عملی شود که عادتاَ منتهی به تجاوز به حقوق ناشی از ثبت علامت تجاری گردد، در دادگاه اقامه دعوی نماید. این حقوق شامل موارد استفاده از علامتی می شود که شبیه علامت ثبت شده است و استفاده از آن برای کالا یا خدمات مشابه، موجب گمراهی عموم می گردد.

ج-حقوق ناشی از ثبت علامت، اقدامات مربوط به کالاها و خدماتی را که توسط مالک علامت یا با موافقت او به کشور وارد و در بازار ایران عرضه می گردد شامل نمی شود.

د-مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می باشد.این مدت با درخواست مالک آن برای دوره های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه ی مقرر،قابل تمدید است. یک مهلت ارفاقی شش ماهه که از پایان دوره شروع می شود،برای پرداخت هزینه ی تمدید، با پرداخت جریمه تاخیر در نظر گرفته می شود.

هر ذی نفع می تواند از دادگاه، ابطال ثبت علامت را درخواست نماید.ابطال ثبت یک علامت از تاریخ ثبت آن موثر است و آگهی مربوط به آن نیز در اولین فرصت ممکن منتشر می شود.

هر ذی نفع که ثابت کند  مالک علامت ثبت شده شخصاَ یا به وسیله شخصی که از طرف او مجاز بوده است، آن علامت را حداقل به مدت سه سال کامل از تاریخ ثبت تا یک ماه قبل از تاریخ درخواست ذی نفع استفاده نکرده است، می تواند لغو آن را از دادگاه تقاضا کند. در صورتی که ثابت شود قوه ی قهریه مانع استفاده از علامت شده است، ثبت علامت لغو نمی شود.

علامت تجارتی پس از آنکه به ثبت رسید انحصاری است و مخصوص کسانی است که آن را به ثبت رسانیده اند و تجار و افراد حقیقی و حقوقی حق استفاده از آن را ندارند و اگر شخصی آن را جعل نموده و یا به هر نحوی که به حقوق و منافع آن ها ضرری وارد شود به کاربرد مجرم شناخته می شود و برابر قانون مجازات می گردد.

بیشتر بخوانید:

- روش و مراحل ثبت موسسات غیر تجاری

- ثبت شرکت در اسلواکی

- ثبت شرکت در سنگاپور و نکات آن

- سرمایه گذاری و ثبت شرکت در تاجیکستان

مجموعه حقوقی ثبت شرکت فکر برتر با بهره گیری از کارشناسان متخصص و مجرب آماده ی پاسخگویی به کلیه ی سوالات شما عزیزان در زمینه های ثبتی و حقوقی نظیر ثبت طرح صنعتی؛ ثبت علامت تجاری؛ ثبت شرکت؛ اخذ کارت بازرگانی و... می باشد. 42143-021