فن دفترداری و حسابداری وسیله ای است که اطلاعات لازم را راجع به وضع تاجر و موسسات تجارتی تحصیل و جمع آوری نموده و به تاجر و اشخاص ذینفع امکان می دهد در هر موقع از وضع دارایی، دیون و مطالبات و تعهدات و پیشرفت یا عدم پیشرفت امور موسسه تجارتی اطلاع حاصل نماید.

پس هر تاجری به استثنای کسبه جزء مکلف است دفاتر 1-روزنامه 2 –کل 3-دارایی 4 -کپیه را داشته باشد. بخصوص که قوانین مالیاتی ایران درآمد بازرگان و شرکت ها را بر اساس ترازنامه و حساب سود و زیان آنان که از روی دفاتر قانونی تنظیم می شود قرار می دهد.
1-دفتر روزنامه: دفتری است که تاجر باید همه روزه مطالبات و دیون و داد و ستد تجارتی و معاملات راجع به اوراق تجارتی(از قبیل خرید و فروش و ظهر نویسی) و بطور کلی جمیع واردات و صادرات تجارتی خود را به هر اسم و رسمی که باشد و وجوهی را که برای مخارج شخصی خود برداشت می کند در آن دفتر ثبت نماید.
2-دفتر کل:دفتری است که تاجر باید کلیه معاملات را لااقل هفته ای یک مرتبه از دفتر روزنامه استخراج و انواع مختلفه آن را تشخیص داده و جدا نموده هر نوعی را در صفحه مخصوص در آن دفتر بطور خلاصه ثبت کند.
3-دفتر دارایی:دفتری است که تاجر باید هر سال صورت جامعی از کلیه دارایی منقول و غیرمنقول و دیون و مطالبات سال گذشته خود را به ریز ترتیب داده در آن دفتر ثبت و امضاء نماید و این کار تا پانزدهم  فروردین ماه سال بعد انجام پذیرد.
4-دفتر کپیه:دفتری است که تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های صادره خود را در آن به ترتیب تاریخ ثبت نماید.

قانون گذار اهمیت مخصوصی برای دفاتر تجارتی قائل شده و بین تجار، دفاتر تجارتی سندیت دارد. بنابراین دفاتر روزنامه و کل دارایی قبل از آنکه در آن چیزی نوشته شود توسط مرجع ثبت شرکت ها باید پلمپ گردد.

بموجب مفاد ماده 11 و 12 قانون تجارت مذکور در ماده 6 (روزنامه-کل-دارایی و کپیه) و سایر دفاتری که تجار برای امور تجارتی خود به کار می برند (مانند دفتر اوراق سهام-دفتر انبار و نظایر آن) در صورتی معتبر و دارای سندیت می باشند که مطابق مقررات این قانون تهیه و تنظیم شده باشند در غیر اینصورت فقط علیه صاحب آن ها معتبر خواهند بود.

لذا با توجه به مراتب فوق دفاتر روزنامه، کل و دارایی می بایست از طرف اداره ثبت،شماره گذاری،امضا و پلمپ گردند.از آن جا که ترازنامه جایگزین دفتر دارایی شده است لذا در حال حاضر پلمپ و شماره گذاری دفاتر روزنامه و کل که معمولاَ اساس حسابداری موسسات را تشکیل می دهند از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و پلمپ سایر دفاتر تقریباً متروک و منسوخ شده است.

ماده 2 آئین نامه نحوه تنظیم و تحریر و نگاهداری دفاتر مقرر می دارد:دفاتر روزنامه و کل باید به زبان فارسی تحریر و قبل از ثبت هرگونه معامله در آن ها مطابق مقررات مواد 11 و 12 قانون تجارت مصوب 1311 از طرف نماینده اداره ثبت اسناد امضاء و پلمپ گردد.

لذا، دفاتر تجارتی باید دارای نمره ترتیبی(صفحه گذاری شده) و قیطان کشیده باشد و با درخواست کتبی متقاضی (در خصوص شرکت ها و موسسات غیر تجارتی به امضاء صاحبان امضاء مجاز) و ممهور نمودن کلیه صفحات هر دفتر به مهر مخصوص پلمپ دفاتر تجارتی و سپس پرداخت حق الثبت مربوط و تکمیل نمودن اظهارنامه پلمپ دفاتر تجارتی،دفاتر فوق توسط متصدی مربوط در دفتر مخصوص ثبت و به امضاء مسئول مربوط خواهد رسید.

ضمناً باید دوطرف قیطان با مهر سربی که وزارت دادگستری برای این منظور تهیه می نماید منگنه شده و کلیه اعداد با تمام حروف نوشته شود.متصدی امضاء مکلف است که صفحات هر دفتری را شمرده،در صفحه اول و آخر آن تعداد صفحات آن را با قید تاریخ امضاء نماید.

آنچه که مهم است تاریخ پلمپ دفاتر فوق الذکر می باشد چون گفته شد که ترازنامه و حساب سود و زیان کلیه اشخاص حقوقی متکی به دفاتر قانونی آن ها می باشد.لازم به توضیح است که یکی از وظایف هیئت مدیره تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر قانونی حداکثر تا یک ماه پس از سال مالی به دارایی محل می باشد.

بنابراین قبل از پایان هر سال مالی بایستی دفاتر قانونی سال مالی بعد را پلمپ نموده و آماده شروع عملیات مالی سال بعد نمایند.چون قانون مالیات های مستقیم نیز ادارات ثبت را مکلف نموده است که دفاتر ثبت شده و شماره های آن را به انضمام سایر موارد خواسته شده در قانون در آخر هر ماه به اداره امور اقتصادی و دارایی محل اقامت موسسه ارسال دارند.لذا اهمیت تاریخ پلمپ دفاتر قانونی مشخص می گردد.

البته در مورد موسسات جدیدالتاسیس تاخیر ثبت دفاتر برای اولین سال تاسیس تا سی روز از تاریخ ثبت شخص حقوقی یا تاریخ شروع بکار سایر اشخاص مجاز شمرده است. همچنین در مواردی که دفاتر پلمپ شده توسط مقامات قضایی یا سایر مراجع قانونی از دسترس مودی خارج شود صاحب دفتر حداکثر ظرف مدت سی روز باید نسبت به پلمپ و ثبت دفاتر قانونی جدید و ثبت عملیات آن مدت در دفاتر جدید اقدام نماید.

چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی از دفاتر پلمپ شده سال قبل استفاده ننموده باشند یا به عبارتی دفاتر ثبت و پلمپ شده نانویس مانده باشد و قصد استفاده آن را برای سال مالی آتی داشته باشد مراتب حداکثر ظرف مدت سی روز از تاریخ شروع سال مالی جدید با ذکر مشخصات دفاتر مزبور به حوزه مالیاتی ذیربط اعلام می شود.

هر یک از دفاتر قانونی باید در هر صورت تا ده سال در محل شرکت و جزء اسناد شرکت نگهداری گردد و دفاتر هر شرکتی که منحل شده باشد با نظر مدیر ثبت اسناد در محل معینی از تاریخ ختم تصفیه تا ده سال باید محفوظ بماند.

در هر حال پلمپ نکردن دفاتر تجارتی آن ها را از قدرت اثباتی محروم نکرده، بلکه می تواند جزء امارات قضایی محسوب گردد.

مدارک مورد نیاز جهت پلمپ دفاتر عبارتند از:

-کپی شناسنامه مدیر عامل و مهر شرکت
-ارائه آخرین تغییرات ثبتی شرکت در روزنامه رسمی
-تقاضای اخذ دفاتر تجاری

اخذ پلمپ دفاتر:
جهت اخذ پلمپ دفاتر،به  سامانه اداره ثبت شرکت ها قسمت پلمپ دفاتر تجارتی مراجعه نمایید و قسمت اطلاعات متقاضی را تکمیل کنید.اطلاعات متقاضی پلمپ شامل نوع شخص متقاضی، تابعیت متقاضی،شماره همراه می باشد. تمامی پیامک های مربوط به مراحل انجام کار به شماره همراهی که در این قسمت درج می نمایید ارسال خواهد شد. قسمت شروع سال مالی و شروع ماه مالی را نیز تکمیل کنید.منظور از شروع سال، ماه و روز مالی انتخاب آن ها بر اساس مراتب مشخص شده در اساسنامه شخصیت حقوقی که ثبت گردیده است می باشد.تاریخ پایان سال مالی،نیز توسط سامانه محاسبه می گردد.بدیهی است تاریخ ثبت شخصیت حقوقی و درخواست پلمپ مبنای شروع سال، ماه و روز مالی نمی باشد.

سپس با طی کردن سایر مراحل خواسته شده در سامانه (اطلاعات شخصیت حقوقی،اطلاعات تکمیل کننده اظهارنامه پلمپ،هیئت مدیره شرکت/موسسه، سمت هیئت مدیره شرکت موسسه) فرم اظهارنامه ای که در سایت است را نیز پر کنید و از آن پرینت بگیرید. چنانچه اطلاعات را به درستی وارد نموده باشید و مورد تایید کارشناس مربوطه قرار گرفته باشد (پیگیری درخواست از طریق همین سامانه امکان پذیر است) می بایست پرینت اظهارنامه را به همراه مدارکی که ذکر شد، به اداره ثبت ارسال نمایید تا اداره پست دفاتر پلمپ را به آدرسی که در سامانه قید نموده اید ارسال دارد.

فرم گواهی پلمپ دفاتر

شرکت/خانم/آقا
دفاتر خود را در تاریخ...............تحت شماره.....................در این اداره کل پلمپ نموده است.این گواهی حسب درخواست متقاضی جهت ارائه به ..............................صادر گردیده است.
اداره ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری

موارد رد دفاتر:
ماده 20 تخلف از تکالیف مقرر  در این آیین نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر می باشد:
1-در صورتی که دفاتر ارائه شده از پلمپ خارج شده و یا فاقد یک یا چند برگ باشد.
2-عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز.
3-ثبت هزینه ها و درآمد و هر نوع اعمال و اقلام مالی غیر واقع در دفاتر به شرط احراز(توضیح آنکه ثبت هزینه هایی که وقوع آن محقق بوده اما به دلایل خاص قانونی از حیث مالیاتی قابل قبول نیست و برگشت داده می شود به منزله ثبت هزینه های غیر واقعی تلقی نمی شود)
4-ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت بین سطور
5-نوشتن دفاتر با وسایلی که به سهولت قابل محو است(مانند مواد گرافیت)ممنوع است.
6-تراشیدن،پاک کردن و محو کردن مندرجات دفاتر به منظور سوء استفاده(اگر در نوشتن مطالب دچار اشکال شدیم،با توجه به این که استفاده از لاک غلط گیر و هر گونه وسیله از این قبیل ممنوع است،تنها کاری که باید انجام دهیم این است که روی کلمه یا عدد اشتباه با خودکار قرمز یک خط بکشیم و با همان خودکار یا خودنویس اصلی درست آن را بنویسیم)
7-تاخیر تحریر دفاتر روزنامه و مشاغل زاید بر حد مجاز مندرج در تبصره های 2 الی 4 ماده 13 و ماده 17 (یعنی بدون منظور سوء استفاده تا 15 روز و از تاریخ شروع فعالیت شرکت تازه تاسیس تا 30 روز) و تاخیر تحریر دفتر کل زاید بر حد مجاز مندرج در ماده 14 این آیین نامه .(یعنی حداکثر تا پانزدهم ماه بعد)
8-عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکزی طبق مقررات ماده 15 این آیین نامه
9-در اجرای مقررات تبصره 3 ماده 13 این آیین نامه در مواردی که دفاتر مزبور به ادعای مودی از دسترس وی خارج شده باشد و غیر اختیاری بودن موضوع مورد تایید اداره امور مالیاتی ذیربط قرار نگیرد.(مثلاَ مودی ادعا کند دفاتر به سرقت رفته اما دادگاه رای خلاف آن را بدهد)
10-عدم ارائه دستورالعمل های نحوه کار با نرم افزارهای مالی مورد استفاده و همچنین عدم تسلیم خلاصه عملیات موضوع ماده 17 این آیین نامه در مهلت مقرر در مورد اشخاصی که از سیستم های الکترونیکی استفاده می نمایند.
11-عدم تطبیق مندرجات دفاتر قانونی یا دفتر مشاغل حسب مورد که به شرح ماده 17 این آیین نامه تهیه و تنظیم گردیده با اطلاعات موجود در سیستم های الکترونیکی،در مورد اشخاصی که از سیستم های الکترونیکی استفاده می نماید.
12-جای سفید گذاشتن بیش از حد معمول در دفتر روزنامه و دفتر مشاغل به منظور سوء استفاده(چه دو خط و چه یک صفحه-دوستان توجه داشته باشند که در این میان باید در مورد صفحاتی که به هم چسبیده اند خیلی دقت کرد.از طرف دیگر هر بار که هنگام نوشتن دفاتر به منظور انجام کاری فرایند نوشتن قطع می شود،قبل از نوشتن مجدد بهتر است ابتدا صفحه قبل را مشاهده کنیم تا از صحت پر و خالی بودن آن مطمین شویم.به طوری که منجز به ایجاد اشتباهات جبران ناپذیر نگردد.سفید ماندن پایین حساب های کل و پایان دفتر روزنامه یا پایان اسناد در صورتی که بخش سفید مانده با یک خط بسته شود،به اعتبار دفاتر خللی وارد نمی کند)
13-عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر امضاء پلمپ و ثبت شده نانویس(یعنی دفاتر پلمپ شده توجه کنید که این دفاتر نمی توانند در سال های آتی استفاده شوند و تا 10 سال بایستی آن ها را به همان صورت نگاهداری کرد)
14-استفاده از دفاتر ثبت و پلمپ شده سال های قبل برخلاف ماده 3 این آیین نامه.
15-بستانکار شدن حساب های نقدی و بانکی مگر این که حساب های بانکی با صورتحساب بانک مطابقت ننمایند و یا بستانکار شدن حساب های بانکی یا نقدی ناشی از تقدم و تاخر ثبت حساب ها باشد که در این صورت موجب رد دفتر نیست.
16-در صورتی که ثابت شود اسناد ثبت شده در ماشین های الکترونیکی ظرف مهلت های مقرر در مواد 1413 و 17 آیین نامه (با در نظر گرفتن مقررات تبصره های ماده 13)قطعی نشده باشد.(یعنی بایستی در خصوص صدور ثبت با استفاده از ماشین های الکترونیکی مهلت مقرر برای صدور سند قطعی غیر قابل تغییر رعایت شود.به عبارت دیگر اسناد موقت مربوطه باید به اسناد دائم تبدیل شوند.)
هر گونه اصلاحات مربوط به عملیات و رویدادهای مالی مربوط به قبل از قطعیت اسناد باید در همان سال از طریق ثبت های حسابداری اصلاح گردد.
17-تهیه و تنظیم صورت های مالی بدون رعایت مقررات ماده 18 این آیین نامه برای اشخاص حقوقی و مشمولین بند الف ماده 96 قانون مالیات های مستقیم مصوب 27/11/1380
18-اشتباه حساب حاصل از ثبت عملیات موسسه در صورتی که نسبت به اصلاح آن طبق مقررات تبصره ماده 11 این آیین نامه اقدام نشده باشد.(یعنی اصلاح حساب در همان سال با استفاده از استانداردهای حسابداری و متکی بر ارائه مستندات کافی)
19-در صورتی که مودیان مالیاتی حسب مورد از اوراق مخصوص ماده 169 قانون مالیات های مستقیم استفاده ننمایند. (طبق ماده 169 قانون مالیات های مستقیم وزارت امور اقتصادی و دارایی می تواند در صورتی که به منظور تسهیل  در تشخیص درآمد مودیان مالیاتی کاربرد وسائل، روش ها، صورتحساب ها و فرم هایی را جهت نگاهداری حساب برای هر گروه از آنان ضروری تشخیص دهد، مراتب را تا آخر دی ماه هر سال در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی کند و مودیان از اول فروردین سال بعد مکلف به رعایت آن ها می باشند، عدم رعایت موارد مذکور در مورد مودیانی که مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند موجب بی اعتباری دفاتر خواهد بود و در مورد سایر مودیان موجب تعلق جریمه ای معادل 20 درصد مالیات منبع می باشد.

تبصره- در صورتی که رعایت موارد مذکور در ماده فوق بنا به تشخیص هیئت حل اختلاف مالیاتی از عهده مودی خارج بوده،مشمول بی اعتباری دفاتر و جرایم مربوط حسب مورد نخواهد بود)

ماده 21.هیات سه نفری حسابرسان موضوع بند 3 ماده 97 قانون مالیات های مستقیم در مواردی که با توجه (استانداردهای حسابداری و درجه اهمیت ایرادات مطروحه از سوی اداره امور مالیاتی و رعایت واقعیت امر احراز نمایند که ایرادات مزبور به اعتبار خللی وارد نمی نماید،می توانند نظر خود را مبنی بر قبولی دفاتر و اسناد و مدارک اعلام نمایند).

بیشتر بخوانید:

- مراحل ثبت شرکت از «الف» تا «ی»

- مزایای تاسیس و ثبت شرکت چیست؟

کلیه امور مربوط به پلمپ دفاتر توسط تیم حرفه ای ثبت شرکت فکر برتر انجام می شود.
لطفاَ جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس حاصل نمایید. 42143-021