انحلال شرکت به معنای از بین رفتن ، برچیده شدن و تعطیل شدن شرکت است. موجبات انحلال در شرکت سهامی را می توان به طور کلی در دو قالب گنجاند :
1- ورشکستگی : که تابع مقررات مربوط به ورشکستگی است. ( م 200 ل. ا. ق. ت )
2- موارد غیر از ورشکستگی : که تابع مواد ل. ا. ق. ت است. ( م 203 ل. ا. ق. ت )

 موارد انحلال شرکت سهامی

این موارد از قرار ذیل است : ( م 199 ل. ا. ق. ت )
1- انتفای موضوع شرکت : وقتی که شرکت برای انجام موضوع خاصی تشکیل شده باشد و آن را به پایان رساند یا انجام آن غیرممکن شده باشد. در این خصوص باید توجه داشت که :
- مجمع عمومی فوق العاده شرکت می تواند قبل از انتفای موضوع شرکت ، موضوع را تغییر دهد و در نتیجه موجبات بقای شرکت را فراهم کند.
- بعد از انتفای موضوع شرکت به دلیل آنکه شرکت منحل شده است، تغییر موضوع شرکت و در نتیجه باقی نگاه داشتن شرکت ، امکان پذیر نیست.
2- انقضای مدت شرکت : وقتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل شده باشد و آن مدت ، منقضی شده باشد؛ مگر اینکه مدت قبل از انقضا، تمدید شود. در این خصوص باید توجه داشت که :
- مجمع عمومی فوق العاده شرکت می تواند قبل از انقضای مدت شرکت ، مدت شرکت را تمدید کند و در نتیجه موجبات بقای شرکت را فراهم کند.
- بعد از انقضای مدت شرکت به دلیل آنکه شرکت منحل شده است ، تمدید مدت شرکت و در نتیجه باقی نگاه داشتن شرکت ، امکان پذیر نیست.
3- ورشکستگی ؛
4- در صورت تصمیم مجمع عمومی فوق العاده برای انحلال شرکت ؛
5- در صورت صدور حکم قطعی مبنی بر انحلال شرکت از سوی دادگاه .
سوال : چه اشخاصی می توانند انحلال شرکت را از دادگاه تقاضا کنند ؟
اشخاصی که ذی نفع باشند، یعنی از انحلال شرکت، نفعی عاید آن ها شود، می توانند تقاضای انحلال شرکت را بنمایند ، نه هر شخصی . ( م 201 ل. ا. ق. ت )

موارد تقاضای انحلال شرکت سهامی از دادگاه 

1- اگر تا یک سال پس از ثبت شرکت هیچ اقدامی جهت انجام موضوع آن صورت نگرفته باشد. ( م 201 ل. ا. ق. ت )
2- اگر فعالیت های شرکت در مدتی بیش از یک سال متوقف شده باشد. ( م 201 ل. ا. ق. ت )
3- اگر مجمع عمومی عادی سالانه تا ده ماه از تاریخی که اساسنامه معین کرده است، تشکیل نشود. ( م 201 ل. ا. ق.ت )
4- اگر سمت تمام یا بعضی از اعضای هیات مدیره یا سمت مدیرعامل شرکت طی مدتی زائد بر شش ماه بلاتصدی مانده باشد. ( م 201 ل. ا. ق. ت )

5- وقتی که شرکت برای انجام موضوع خاصی تشکیل شده باشد و آن را به پایان رساند یا انجام آن غیرممکن شده باشد، ولی مجمع عمومی فوق العاده جهت اعلام انحلال شرکت تشکیل نشود یا رای به انحلال شرکت ندهد. ( م 199 و 201 ل. ا. ق. ت )
6- وقتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل شده و آن مدت منقضی شده باشد و مدت نیز قبل از انقضا، تمدید نشود ولی مجمع عمومی فوق العاده جهت اعلام شرکت تشکیل نشود یا رای به انحلال شرکت ندهد. ( م 199 و 201 ل. ا. ق. ت )
7- اگر بر اثر زیان های وارده، حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده را دعوت کند تا مجمع رای به انحلال شرکت دهد یا آنکه اقدام به کاهش سرمایه کند. اگر هیات مدیره، مجمع عمومی فوق العاده را دعوت نکند یا مجمع نتواند تشکیل شود، برای مثال ، حد نصاب لازم حاضر نشوند، یا مجمع تصمیم لازم را اتخاذ نکند، هر ذینفع می تواند انحلال شرکت را از دادگاه درخواست کند. ( م 141 ل. ا. ق. ت )
8- اگر سرمایه شرکت، بعد از تاسیس به هر علت از حداقل قانونی ( یک میلیون ریال در سهامی خاص و پنج میلیون ریال در سهامی عام ) کمتر شود، باید ظرف یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان حداقل مقرر قانونی، اقدام شده یا شرکت به نوع دیگری تغییر یابد وگرنه هر ذینفع می تواند انحلال آن را از دادگاه بخواهد . ( م 5 ل. ا. ق. ت )
سوال : آیا دادگاه می تواند قبل از صدور حکم انحلال، مهلتی برای رفع موجبات انحلال به شرکت بدهد ؟
در این خصوص باید بین موارد فوق قائل به تفکیک شویم : ( م 202 ل. ا. ق. ت )
1- در مورد بندهای 1، 2، 3 و 4 فوق الذکر دادگاه بلافاصله مهلت متناسبی که از شش ماه تجاوز نکند ، حسب مورد به مراجعی که طبق اساسنامه و قانون صلاحیت اقدام دارند ، می دهد تا در رفع موجبات انحلال اقدام کنند. در این خصوص باید توجه داشت که :
- دادن این مهلت برای دادگاه الزامی است.
- در قانون ، دادن این مهلت ، منوط به درخواست شخصی نشده است.
- این مهلت حداکثر 6 ماه است؛ پس ممکن است از 6 ماه کمتر باشد.
- اگر ظرف مهلت مقرر، موجبات انحلال رفع نشود دادگاه حکم به انحلال شرکت می دهد.
2- در مورد بندهای 5 و 6 فوق الذکر دادگاه بدون آنکه مهلتی بدهد، حکم به انحلال صادر می کند.
3- در مورد بندهای 7 و 8 فوق الذکر قانون ساکت است ؛ اما به موجب وحدت ملاک با ماده 202 ل. ا. ق. ت در آن ها نیز می توان قائل بدین امر شد که دادگاه باید مهلت شش ماهه ای برای رفع موجبات انحلال بدهد.

مدارک لازم جهت انحلال شرکت به قرار ذیل است 

- یک نسخه کپی از تمامی مدارک ثبتی شرکت شامل اساسنامه ، اظهارنامه ، آگهی تاسیس ، آگهی روزنامه و آگهی اخرین تغییرات شرکت
- تصویر شناسنامه و کارت ملی برابر اصل تمامی اعضای شرکت