در مواردی که شرکت در پی گسترش حوزه جغرافیایی و یا افزایش حجم فعالیت های خود است، به یافتن منابع جدید مالی از جمله افزایش سرمایه روی می آورد. بنابراین افزایش سرمایه یکی از راه های جذب نقدینگی و بالا بردن توان جاری شرکت به حساب می آید.
افزایش سرمایه شرکت ممکن است به یکی از دو طریق ذیل صورت گیرد :

1- از طریق صدور سهام جدید ؛
2- از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود.

8 طریق تادیه مبلغ اسمی در صورت صدور سهام جدید

در صورت افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید، تادیه مبلغ اسمی سهام جدید به یکی از طرق ذیل امکان پذیر است :
1- تادیه مبلغ اسمی سهام جدید به صورت نقد :
منظور آن است که شرکت، سهام جدید صادر کند و مبلغ آن را نیز از افرادی که اقدام به خرید سهام می نمایند، در همان زمان خرید سهام به صورت نقدی و در قالب پول دریافت کند. در این خصوص باید توجه داشت که :
- ممکن است سهام جدید به همان قیمت اسمی یا به مبلغی بیش از قیمت اسمی فروخته شود.
2- تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت به سهام جدید :
فرض کنید اشخاصی طلبکار شرکت اند ؛ اما به جای آنکه طلبشان تادیه شود، سهام جدیدی صادر شود و به آن ها سهام شرکت اعطاء شود و آن ها نیز بدین امر رضایت دهند. ایشان از این پس سهام دار شرکت می شوند و در برابر طلبشان ساقط می شود.
3- تبدیل سود تقسیم نشده شرکت به سهام جدید ( افزایش سرمایه از محل سود انباشته ) :
فرض کنید شرکت ، سودی در اختیار دارد که باید بین سهام داران تقسیم شود، می تواند به جای تادیه سود به سهام داران ، آن را تبدیل به سهم نماید و سهم را به آن ها اعطاء کند.
4- تبدیل اندوخته اختیاری شرکت به سهام جدید :
ممکن است شرکت اندوخته های اختیاری داشته باشد و تصمیمی اتخاذ شود که این اندوخته ها بین سهام داران تقسیم شود. شرکت می تواند به جای تادیه اندوخته اختیاری به سهام داران، آن را تبدیل به سهم نماید و سهم را به آن ها اعطاء کند. البته این را نیز توجه داشته باشید که انتقال اندوخته قانونی به سرمایه شرکت ممنوع است و فقط می توان اندوخته اختیاری را به سرمایه شرکت تبدیل کرد.
5- تبدیل عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت ( روش صرف سهام ) :
ممکن است شرکت سهام جدید صادر کند و در حالی که مبلغ اسمی هر سهم جدید برای مثال 500 تومان باشد، آن را به مبلغ 2000 تومان عرضه کند و در نتیجه از محل فروش هر سهم شرکت 1500 تومان عایدی داشته باشد. تفاوت بین ارزش اسمی و ارزش معامله شده سهم را عواید حاصله از اضافه ارزش سهم می نامند. شرکت می تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهم فروخته شده را به عنوان اندوخته در حساب شرکت نگهداری کند یا به صورت نقدی بین سهام داران تقسیم کند یا در ازای آن سهام جدید صادر کند و به سهام داران بدهد. در این مثال، اگر شرکت بخواهد 1500 تومان عایدی ناشی از فروش هر سهم را بین سهام داران تقسیم کند، می تواند به جای تادیه آن به سهام داران، سهام جدید صادر کند و سهام در اختیار آن ها بگذارد.
6- تبدیل اوراق قرضه به سهام
7- تبدیل اوراق مشارکت به سهام :
این روش در قانون تجارت پیش بینی نشده است ؛ بلکه در ماده 6 قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت ( مصوب 1376 ) آمده است.
8- افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی موجود :
این روش در قانون تجارت پیش بینی نشده است ؛ بلکه در قوانین بودجه سنواتی پیش بینی شده است و در قانونی به نام " قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای کشور و تقویت آن ها در امر صادرات " ( مصوب 1391 ) نیز به رسمیت شناخته شده است. در این خصوص باید توجه داشت که :
- در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، شرکت ، دارایی های خود را نظیر زمین، ساختمان ، ماشین آلات و ... را مجدداَ ارزیابی می کند. با این کار ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه به روز می شود و در نتیجه ، سرمایه شرکت افزایش پیدا می کند.
- در این روش پولی به شرکت وارد نمی شود و فقط یک عملیات حسابداری در صورت های مالی شرکت صورت می گیرد.
سوال : آیا در افزایش سرمایه ، آورده اشخاصی که قصد خرید سهام جدید را دارند، می تواند به صورت غیرنقد باشد ؟
جواب : در این خصوص باید به موارد ذیل توجه داشت :
1- در افزایش سرمایه در شرکت سهامی خاص : دریافت قیمت سهام جدید به صورت غیرنقد ( غیرپولی ) نیز مجاز است ؛ یعنی خریداران سهام جدید می توانند به جای پول از سایر اموال به عنوان بهای سهام خریداری شده استفاده کنند. در این خصوص باید توجه داشت که :
- حتی ممکن است تمام افزایش سرمایه با آورده غیرنقد محقق شود.
- اگر در شرکت سهامی خاص، آورده خریداران سهام جدید غیرنقدی باشد، باید مجمع عمومی فوق العاده؛ مانند مجمع عمومی موسس، آورده غیرنقدی را تصویب کند.
2- در افزایش سرمایه شرکت سهامی عام : مبلغ اسمی سهام جدید باید به نقد ( به صورت پولی ) دریافت شود. البته توجه داشته باشید که در افزایش سرمایه، در هر صورت مبلغ سهام جدید تماماَ به صورت حال تادیه می شود ؛ بنابراین در افزایش سرمایه تمام مبلغ اسمی سهام باید در حین پذیره نویسی تادیه شود و تعهد به پرداخت وجود ندارد، برخلاف پذیره نویسی در حین تشکیل شرکت که ممکن است قسمتی از مبلغ سهام در همان حین پذیره نویسی تادیه شود و نسبت به قسمت دیگر تعهد به پرداخت ایجاد شود.

افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود

برای مثال فرض کنید که سهام شرکت در عرضه اولیه با مبلغ اسمی 500 تومان عرضه شده است . ممکن است شرکت پس از مدتی تصویب کند که مبلغ اسمی سهام به 1000 تومان افزایش یابد. در این صورت هر سهام دار باید بابت هر سهم خود، 500 تومان به شرکت تادیه کند. در این خصوص باید توجه داشت که :
1- اگر این شیوه برای سهام داران ایجاد تعهد کند، اجرای آن ممکن نیست ، مگر آنکه کلیه سهام داران با آن موافق باشند.
2- اما اگر این شیوه برای سهام داران ایجاد تعهد نکند، نیاز به رضایت همه شرکا نیست ، بلکه همان اکثریت مقرر که برای اعتبار تصمیمات مجمع عمومی فوق العاده بیان شده است ، کفایت می کند ؛ مانند آنکه تصویب شود که مبلغ اضافه ارزش اسمی سهام از محل اندوخته های اختیاری یا از محل سود حاصله برای شرکت تامین شود؛ بنابراین می توان سود تقسیم نشده بین شرکا را بابت اضافه ارزش سهم گذاشت.
در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر ، می توانید با مشاوران مجرب فکر برتر تماس حاصل فرمایید و یا به مقالات ذیل مراجعه نمایید :
- مدارک مورد نیاز جهت افزایش و ثبت سرمایه شرکت سهامی
- شرایط افزایش سرمایه شرکت سهامی خاص و ضرورت ثبت آن
- فرآیند افزایش سرمایه شرکت