در این مقاله به تکالیفی که آیین نامه ثبت شعبه یا نمایندگی و قانون ثبت شرکت ها و نظامنامه آن به طور مستقیم بر شعب و نمایندگی ها بار می نمایند، می پردازیم.
• اول- ارائه گزارش فعالیت توسط شعبه و نمایندگی
از جمله تکالیفی که به موجب آیین نامه ثبت شعبه یا نمایندگی بر شعب و نمایندگی ها تحمیل گردیده است، ارائه گزارش فعالیت می باشد. ماده 8 این آیین نامه در این خصوص چنین مقرر می نماید : " کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این آیین نامه موظفند گزارش فعالیت شعبه یا نمایندگی در ایران را همراه با صورت های مالی حسابرسی شده خود ظرف مدت ( 4 ) ماه پس از پایان سال مالی به دستگاه های ذیربط ارسال دارند. حسابرسی مذکور تا زمانی که آیین نامه اجرایی تبصره ( 4 ) ماده واحده قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی – مصوب 1372- اعلام نشده است ، توسط سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی مورد قبول دستگاه ذی ربط، که شرکای آن افراد حقیقی تایید شده توسط اداره نظارت سازمان حسابرسی باشند، انجام می گیرد ".
همان گونه که ملاحظه می شود، طبق این ماده کلیه اشخاص مشمول آیین نامه مزبور دارای تکلیف مقرر در این ماده می باشند، که همانا منظور شعبه شرکت خارجی و همچنین نمایندگی شرکت خارجی ( اعم از حقیقی یا حقوقی ) می باشد. اشخاص یادشده مکلف گردیده اند، گزارش فعالیت خود را به همراه صورت های مالی حسابرسی شده ظرف 4 ماه پس از پایان سال مالی به دستگاه های ذی ربط ارسال نمایند.
لازم به ذکر است، از آن جا که " آیین نامه اجرایی تبصره ( 4 ) قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه ای حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی " در 13/ 6/ 1379 به تصویب رسیده است، در حال حاضر اشخاص مزبور باید حسب مورد " حسابرس و بازرس رسمی قانونی " یا " حسابرس " خود را از میان موسسه های حسابرسی که عضو جامعه حسابداران رسمی ایران می باشند ، انتخاب نمایند. در غیر این حالت صورت های مالی آن ها نه تنها نزد سازمان امور مالیاتی کشور، بلکه به موجب آیین نامه مذکور در هیچ یک از وزارتخانه ها ، موسسه های دولتی ، شرکت های دولتی ، بانک ها و بیمه ها ، موسسه های اعتباری غیربانکی ، سازمان بورس اوراق بهادار و موسسه ها و نهادهای عمومی غیردولتی معتبر نمی باشد و به نفع اشخاص مزبور قابل استناد نخواهد بود.
• دوم- انحلال شعبه و نمایندگی در صورت لغو مجوز
در برخی از موارد فعالیت به اخذ مجوز منوط گردیده است که چنان چه مجوز مزبور لغو گردد، شعبه یا نمایندگی به منحل نمودن شخصیت ثبت شده خود مکلف می باشد. طبق ماده 6 آیین نامه ثبت شعبه یا نمایندگی : " اشخاصی که مجوز فعالیت آن ها از سوی مراجع ذی صلاح لغو می شود مکلفند ، در مهلت تعیین شده توسط اداره ثبت شرکت ها و مالکیت های صنعتی، نسبت به انحلال شعبه یا نمایندگی و انجام امور تصفیه آن اقدام نمایند. تبصره – شرکت هایی که مجوز فعالیت آن ها تمدید نمی شود، ( 6 ) ماه مهلت دارند تا نسبت به انحلال شرکت ثبت شده و انجام امور تصفیه آن اقدام نمایند ."
شاید ماده یادشده تنها ماده ای باشد که به مقوله انحلال شعبه یا نمایندگی پرداخته است، با این حال این ماده نیز بدون آن که منظور از " مراجع ذی صلاح " را مشخص نماید ، موضوع را به ابهام برگزار کرده است. در هر حال، آن چه به نظر می رسد این است که قانونگذار، موضوع بند 7 ماده 1 این آیین نامه را بیش از هر چیز مد نظر داشته است.
لازم به ذکر است، در برخی از موارد فعالیت شعبه یا نمایندگی از جمله فعالیت در زمینه بانک یا بیمه، به صدور مجوز از دستگاه های دولتی مربوطه وابسته می باشد. در چنین مواردی اگر مجوز مزبور از سوی مراجع مربوط لغو شود، بدیهی است آن شعبه یا نمایندگی باید نسبت به انحلال واحد ثبت شده خود اقدام نماید. اگرچه لزوم انحلال شعبه یا نمایندگی طبق ماده یادشده باید در مهلت تعیین شده از سوی اداره فوق الذکر صورت گیرد، با این وجود به نظر می رسد، بهتر آن بود تعیین مهلت مزبور بدون آن که به اداره ثبت شرکت ها محول شود، در ماده فوق مشخص می گردید. زیرا بدیهی است که اگر مجوز لغو شود، شعبه یا نمایندگی باید هر چه زودتر برچیده شود و نه آن که اختیار برچیدن آن به اداره فوق الذکر محول گردد تا آن اداره بتواند بر اساس سلیقه خود اقدام نماید. در هر حال برای شرکت هایی که مجوز فعالیت آن ها تمدید نمی گردد، این مهلت 6 ماه خواهد بود.
• سوم- ارائه گزارش سالانه شرکت اصلی توسط شعبه
اگرچه دو تکلیف گفته شده ، تنها در آیین نامه ثبت شعبه یا نمایندگی مورد توجه قرار گرفته است، اما لزوم ارائه گزارش سالانه از جمله مواردی است که در نظامنامه اجرای قانون ثبت شرکت ها مصوب 1310 نیز مورد توجه قرار گرفته بود. طبق ماده 7 آیین نامه ثبت شعبه یا نمایندگی : " شعبه شرکت های خارجی که نسبت به ثبت شعبه خود در ایران اقدام نموده و به فعالیت می پردازند موظفند ، هر سال گزارش سالانه شرکت اصلی مشتمل بر گزارش های مالی حسابرسی شده توسط حسابرسان مستقل مقیم در کشور متبوع را به دستگاه ذی ربط ارائه نمایند ".
همان گونه که ملاحظه می شود، در ماده فوق قانونگذار منظور خود را از " دستگاه ذی ربط " بیان ننموده است . با این وجود، کشف این موضوع به موجب بند 12 ماده 6 نظامنامه اجرای قانون ثبت شرکت ها امکان پذیر است. بند یاد شده این تکلیف را در قالب یک تعهد بیان نموده است، به گونه ای که شرکت خارجی به هنگام ثبت خود و به موجب اظهارنامه ثبت باید متعهد گردد تا همه ساله یک نسخه از آخرین بیلان شرکت را – البته در صورتی که بیلان مزبور به موجب اساسنامه خود شرکت قابل انتشار باشد – " دایره مربوطه " که به موجب ماده 1 طرح اصلاحی آیین نامه ثبت شرکت ها، مصوب 1340 به " اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی " تغییر نام یافته است، تحویل دهد.
به نظر می رسد که این تکلیف از آن جهت مقرر گردیده است تا اداره مربوطه در ایران از وضعیت شرکت خارجی در خارج از کشور مطلع گردد و در صورتی که شرکت در کشور اصلی خود منحل یا ورشکسته شود ، انحلال شعبه او در ایران نیز خواستار گردد. در هر حال این تکلیف تنها برای شعب شرکت های خارجی مقرر گردیده است و به نمایندگی های شرکت مزبور مربوط نمی شود.
از انتخابتان متشکریم.
سایر مقالات فکر برتر :
- شش نکته کلیدی در ثبت برند