شرکت تجاری قراردادی است میان دو یا چند شخص، که بنا بر آن هر یک از شرکاء آورده ای با خود به شرکت می آورد، با این وصف که مالکیت هر شریک نسبت به آورده اش منحل می گردد و آورده ها به مالکیت شخص حقوقی شرکت در می آید و سود و زیان نیز به نسبت مقرری بین ایشان تقسیم گردد.
امروزه، بنا به دلایل متعدد ، تمایل اشخاص حقیقی به انجام فعالیت های اقتصادی، در پناه شرکت های تجاری افزایش یافته است. از این رو مطالعه راجع به نحوه تولد، حیات و زوال این شخصیت و همچنین نحوه ثبت آن جایگاه مهمی را در حقوق تجارت و حقوق ثبت به خود اختصاص داده است. بدون شک ، متقاضیان عزیز ، در طی روند ثبت با انبوهی از سوالات بدون پاسخ مواجه می باشند.
جهت مزید اطلاع خوانندگان محترم به اطلاع می رساند ؛ موسسه حقوقی فکر برتر، افتخار دارد با استفاده از توان بالای کادر مجرب خود ، پاسخگوی سوالات شما عزیزان باشد. شما می توانید در تمامی مراحل ثبت ، از مشاوره حقوقی کارشناسان ثبت شرکت فکر برتر کمک بگیرید.
مفتخریم که راهنمای شما در امور حقوقیتان باشیم.
در ذیل ، به تشریح نکات اساسی راجع به شرکت های تجاری و ثبت آن ها پرداخته ایم.

• قوانین حاکم بر شرکت های تجاری

این قوانین به ترتیب سال تصویب از قرار ذیل اند :
1- قانون راجع به ثبت شرکت ها مصوب 1310
2- قانون تجارت مصوب 1311
3- لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347
4- قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350
5- قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 1370

• اقسام شرکت های تجاری

شرکت های تجاری، خود ، دارای اقسامی هستند. در طراحی این اقسام مختلف و تنظیم مقررات متفاوت آن ها، مولفه های گوناگونی مانند تعداد شرکا، میزان عضو از شرکت ، میزان امنیت اقتصادی شرکاء و ... نقش داشته است. اقسام شرکت های تجاری بنابر ماده 20 ق. ت از قرار ذیل است :
1- سهامی ( عام و خاص )
2- با مسئولیت محدود
3- تضامنی
4- نسبی
5- مختلط غیرسهامی
6- مختلط سهامی
7- تعاونی ( تولید و مصرف )
در قانون " اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجراء سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی " شرکت های ذیل به اقسام شرکت های تجاری اضافه شده اند :
8- شرکت تعاونی سهامی عام
9- شرکت تعاونی فراگیر ملی

• زمان تشکیل شرکت تجاری

1- شرکت های بامسئولیت محدود، تضامنی و نسبی : بنا بر مواد 96، 118 و 185 قانون تجارت، وقتی تشکیل می شوند که تمام سرمایه نقدی تادیه و سهم الشرکه غیرنقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد.
2- شرکت های مختلط سهامی و غیرسهامی : در این باره در قانون حکم خاصی بیان نشده است. به نظر می رسد بتوان با وحدت ملاک بیان داشت که در این شرکت ها نیز زمان تشکیل شرکت همان زمانی است که تمام سرمایه نقدی تادیه و سهم الشرکه غیرنقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد.
3- شرکت های سهامی عام و سهامی خاص : وقتی تشکیل می شود که مجمع عمومی موسس تشکیل گردد و احراز گردد که کلیه سهام شرکت پذیره نویسی شده است و مبالغ لازم تادیه شده است ، اساسنامه شرکت تصویب گردد و اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت انتخاب شوند و کتباَ قبول سمت نمایند. ( م 17 ل. ا. ق. ت )
4- شرکت تعاونی : وقتی تشکیل می شود که حداقل یک سوم سرمایه آن تادیه و در صورتی که به صورت غیرنقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشد.

• زمان ایجاد شخصیت حقوقی برای اشخاص حقوقی

1- اشخاص حقوقی حقوق عمومی : به محض ایجاد و بدون احتیاج به ثبت واجد شخصیت حقوقی می گردند. ( ماده 587 ق. ت )
2- موسسات غیرتجاری : (اعم از انتفاعی یا غیرانتفاعی ) از تاریخ ثبت، واجد شخصیت حقوقی می گردند. ( ماده 584 ق. ت ) شرایط ثبت نیز توسط نظامنامه وزارت دادگستری تعیین می گردد. ( ماده 585 ق. ت )
3- شرکت های تجاری: قانون در این باره ساکت است. برخی زمان ایجاد شخصیت حقوقی برای شرکت های تجاری را مقارن ثبت آن ها می دانند و برخی دیگر زمان ایجاد شخصیت حقوقی را قبل از ثبت و در زمان توافق شرکاء برای تشکیل شرکت و تصویب اساسنامه و انتخاب مدیران می دانند. نظر اقوی آن است که شرکت های تجاری در زمان ثبت واجد شخصیت حقوقی می گردند. در عمل نیز چنین است. چرا که برای مثال شرکت تجاری برای افتتاح حساب بانکی باید در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت رسیده باشد و صرف تصویب اساسنامه و انتخاب مدیران برای اموری چون افتتاح حساب کفایت نمی کند.

• تعداد شرکاء لازم برای تشکیل شرکت

حداقل تعداد شرکا برای ثبت شرکت 2 نفر و در شرکت سهامی خاص 3 نفر است.
به طور کلی،حداقل تعداد شرکا در هر یک از شرکت های تجاری به شرح ذیل می باشد:
حداقل 2 شریک در ( شرکت تضامنی، شرکت نسبی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت مختلط غیر سهامی )
حداقل 3 شریک در ( شرکت سهامی خاص ، شرکت مختلط سهامی )
حداقل 5 شریک ( در شرکت سهامی عام )
حداقل 7 شریک ( در شرکت تعاونی تولید و مصرف )
سوال : آیا تشکیل شخص حقوقی با یک نفر در حقوق ایران ممکن است ؟
تشکیل شخص حقوقی با یک نفر در حقوق ایران علی القاعده مردود است و نهاد شرکت تک نفره به رسمیت شناخته نشده است ، اما مواردی می توان از شرکت تک نفره یافت، مانند :
1- بسیاری از شرکت های دولتی، تک نفره هستند ، چرا که تمام سرمایه آن ها متعلق به یک شخص، یعنی دولت می باشند. البته در این قبیل شرکت ها نیز سرمایه شرکت علی الظاهر بین چند سازمان دولتی یا وزارتخانه یا موسسه دولتی تقسیم می گردد و علی الظاهر اصل تعدد شرکاء رعایت می شود.
2- برخی از شرکت ها در بدو تاسیس بیش از یک شریک دارند، اما در طول زمان به واسطه نقل و انتقال سهم شرکاء به یکدیگر، تمام سهم الشرکه شرکت متعلق به یک نفر می شود و این شرکت که در بدو امر تک نفره نبود و دارای چند شریک بوده است، در گذر زمان تک نفره می شود. به عبارت دیگر تعداد شرکا شرکت، ابتدائاَ لازم است نه استمراراَ. اما باید توجه داشت که در شرکت های سهامی خاص و سهامی عام این امکان وجود ندارد که تمام سهام سهامداران به یکی از سهامداران انتقال یابد، چرا که در این دو شرکت تعداد اعضاء هیات مدیره به ترتیب 3 یا 5 نفر است که این 3 یا 5 نفر باید از سهامداران شرکت باشند . بنابراین در این دو شرکت تعداد سهامداران چه ابتدائاَ و چه استمراراَ نمی تواند از 3 یا 5 نفر کمتر باشد.

• مدارک تاسیس در شرکت سهامی خاص و با مسئولیت محدود

مدارک تاسیس در شرکت سهامی خاص عبارتند از :
دو برگ اظهارنامه و دو جلد اساسنامه و گواهی بانک دایر بر پرداخت 35% سرمایه تعهدی و فتوکپی شناسنامه سهامداران و بازرسان و صورت جلسات مجمع عمومی موسسین و هیات مدیره .
مدارک تاسیس در شرکت با مسئولیت محدود عبارتند از :
دو برگ تقاضانامه و دو برگ شرکت نامه و دو جلد اساسنامه و فتوکپی شناسنامه شرکا و صورت جلسه مجمع عمومی موسسین و هیات مدیره .

• موضوعات فعالیت برای ثبت شرکت

به طور کلی موضوعات فعالیت برای ثبت شرکت به سه گروه تقسیم می شود :
1- موضوعاتی که به کلی غیرقابل ثبت و فعالیت هستند.
2- موضوعاتی که قبل از ثبت نیاز به اخذ مجوز دارند.
3- موضوعاتی که بدون نیاز به دریافت مجوز از سازمان و ارگان ها به ثبت می رسند.
چنانچه موضوع تعیین شده مستلزم موافقت مراجع خاصی باشد، لازم است که قبل از اقدام به ثبت ، مجوزهای لازم اخذ گردد. این موضوعات شامل 23 مورد کلی می باشند که هریک از این 23 مورد خود شامل چند موضوع مرتبط به هم می باشد. تعدادی از موضوعات فعالیت نیز بدون نیاز به اخذ مجوز قابلیت ثبت نزد مرجع ثبت شرکت ها را دارند .

• زمان اتمام شخصیت حقوقی شرکت چه هنگام است ؟

بنابرماده 208 ل. ا. ق. ت در شرکت های سهامی، تا خاتمه امر تصفیه ، شخصیت حقوقی شرکت جهت انجام امور مربوط به تصفیه باقی خواهد ماند. با مقایسه سایر شرکت ها با شرکت سهامی، می توان حکم این ماده را به سایر شرکت ها نیز تعمیم داد و در آن ها نیز شخصیت حقوقی شرکت را تا زمانی پس از انحلال، یعنی تا خاتمه امر تصفیه امتداد داد. لزوم این امر از آن روست که مدیران تصفیه شرکت منحل شده باید از جانب شرکت اقدام به تصفیه دیون و بستن حساب ها و وصول مطالبات و تادیه دیون و حضور در محاکم نمایند و این امر مستلزم آن است که شخصیت حقوقی شرکت امتداد پیدا کند، تا آن ها بتوانند پس از انحلال این امور را به سامان رسانند.
8- با توجه به آنکه در برخی از شرکت های تجاری، نقل و انتقال سهم الشرکه شرکاء منوط به کسب رضایت اکثریت خاصی از شرکاء است، آیا می توان سهم الشرکه شرکاء آن شرکت را به وثیقه سپرد ؟
نظر اقوی آن است که توثیق سهم در این شرکت ها مجاز است اما در صورتیکه توثیق منتهی به مزایده و فروش سهم گردد، نقل و انتقال آن باید با لحاظ مقررات قانون به عمل آید. یعنی اگر در قانون برای نقل و انتقال سرمایه آن شرکت موافقت اکثریت خاصی از شرکاء لازم دانسته شده باشد، پس از توثیق سهم برای آنکه سهام مزبور به شخصی که در مزایده به عنوان خریدار برنده شده است منتقل گردد نیاز به تصویب اکثریت مزبور می باشد. همچنین اگر شخصی در مزایده برنده نشود، و سهم به خود مرتهن ( شخصی که سهم الشرکه به وثیقه او سپرده شده است ) تملیک گردد، باز هم نیاز به تصویب اکثریت مقرر شده در قانون می باشد.
از انتخابتان متشکریم.
خوانندگان عزیز ، می توانند سوالات خود را از طرق ذیل با ما در میان بگذارند :

• شماره تماس:42143-021
• سامانه ی پیامکی: 100042143
• تماس با مشاوران ارشد از طریق شماره های مندرج در سامانه