به نظر می رسد برای ورود در بحث ابتدائاَ لازم است به معرفی مختصری از این شرکت ها بپردازیم و سپس موارد انحلال آن ها را مورد بررسی قرار دهیم.

• شرکت مختلط سهامی :

شرکت مختلط سهامی، شرکتی است بین یک یا چند شریک ضامن از یک سو و دو یا چند شریک سهامی از سوی دیگر، به منظور امور تجاری، که در آن در صورتی که دارایی شرکت در زمان انحلال برای تادیه دیون کافی نباشد، هر شریک ضامن مسئول تادیه کلیه دیون است، ولی مسئولیت شریک سهامی، فقط به میزان سهام او در شرکت است. در این شرکت سرمایه شرکاء سهامی، به صورت سهام در می آید، اما سرمایه شرکاء تضامنی به صورت سهام در نمی آید. ( ماده 162 ق. ت )
این شرکت به صورت همزمان و توامان از یک سو و برای عده ای، برخی از اوصاف و مزیت های شرکت تضامنی را داراست و از سوی دیگر و برای عده ای دیگر، برخی از اوصاف و مزیت های شرکت سهامی را .

• شرکت مختلط غیرسهامی :

به موجب ماده 141 قانون تجارت : " شرکت مختلط غیرسهامی، شرکتی است که برای امور تجاری، تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود، بدون انتشار سهام تشکیل می شود. شریک ضامن، مسئول کلیه قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. شریک با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایه ای است که در شرکت گذاشته و یا بایستی بگذارد. در اسم شرکت باید عبارت ( شرکت مختلط ) و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن قید شود ".
این نوع شرکت اصولاَ توسط دو دسته اشخاص تشکیل می شود. دسته اول کسانی هستند که سرمایه داشته و قصد سرمایه گذاری تجاری دارند، اما به امور تجاری آگاه نیستند. دسته دوم کسانی هستند که سرمایه ندارند، ولی به امور تجاری آگاهی کامل دارند یا دارای طرح های صنعتی یا موافقت های اصولی برای تاسیس کارخانه هستند و نمی خواهند به عنوان کارمند یا کارمندان سرمایه داران کار کنند. بلکه می خواهند برای خودشان کار کنند. این دو دسته می توانند با هم به توافق برسند و شرکت مختلط غیرسهامی تشکیل بدهند. در این صورت شرکای دسته اول دارای مسئولیت محدود، و شرکای دسته دوم دارای مسئولیت نامحدود و تضامنی می شوند و اداره شرکت نیز به عهده آن ها خواهد بود.
شرکت مختلط غیرسهامی با تنظیم و امضای قرارداد شرکت یا شرکتنامه، حداقل میان دو شریک تشکیل می شود که یکی از آن ها دارای مسئولیت تضامنی و دیگری دارای مسئولیت محدود است. برای تشکیل شرکت تنظیم اساسنامه جداگانه لازم نیست ، ولی مانع قانونی وجود ندارد که شرکا علاوه بر شرکت نامه، اساسنامه نیز تنظیم کنند.

• انحلال شرکت مختلط غیرسهامی :

تمامی مواردی که باعث انحلال شرکت های تضامنی می شود، سبب انحلال شرکت مختلط غیرسهامی نیز می گردد. علاوه بر موارد عمومی انحلال، موارد اختصاصی انحلال عبارتند از :
1- تراضی تمام شرکا
2- در صورتی که یکی از شرکا به دلایلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه آن دلایل را موجه دانسته و حکم به انحلال بدهد. اما اگر دلایل انحلال منحصراَ مربوط به شریک یا شرکای معینی باشد محکمه می تواند به تقاضای سایر شرکا به جای انحلال حکم اخراج آن شریک یا شرکای معین را بدهد.
3- فسخ یکی از شرکا حتی فسخ توسط شریک با مسئولیت محدود، طبق ماده 137 ق. ت
4- ورشکستگی یکی از شرکای ضامن طبق ماده 138 ق. ت
5- فوت یا محجوریت یکی از شرکای ضامن طبق مواد 139 و 140 ق. ت
به موجب ماده 161 قانون تجارت ، " مرگ یا محجوریت یا ورشکستگی شریک یا شرکای با مسئولیت محدود موجب انحلال شرکت نمی شود " زیرا شخصیت شرکای با مسئولیت محدود در اداره شرکت مختلط غیرسهامی دخالت ندارد.
نکته : مواد 129 و 130 قانون تجارت در رابطه با تقاضای انحلال شرکت توسط طلبکاران شخصی شرکا و عدم امکان تهاتر دیون در شرکت مختلط غیرسهامی نیز جاری می باشد.

• انحلال شرکت مختلط سهامی :

به موجب مواد 181 و 182 ق. ت ، شرکت مختلط سهامی علاوه بر موارد عمومی انحلال به دلایل اختصاصی نیز منحل می شود :
1- مجمع عمومی شرکا با اجازه اساسنامه انحلال را تصویب کند . پس اگر اساسنامه ساکت باشد مجمع مستقلاَ حق انحلال ندارد.
2- با تصویب مجمع و رضایت شرکای ضامن : در این فرض نیازی به تصریح در اساسنامه نیست. کافی است که تمامی شرکای ضامن و اکثریت شرکای حاضر در مجمع عمومی با انحلال موافقت کنند. پس در واقع شرکای ضامن دارای حق وتو می باشند و هر کدام به تنهایی می تواند مانع انحلال شود.
3- فوت یا حجر هر یک از شرکای ضامن به شرط آن که در اساسنامه تصریح شده باشد.
4- هم چنین علاوه بر مموارد یاد شده دادگاه نیز می تواند حکم به انحلال شرکت مختلط سهامی بدهد. دادگاه وقتی چنین حکمی می دهد که یا اکثریت شرکا در مجمع عمومی و یا هر یک از شرکای ضامن به تنهایی انحلال شرکت را درخواست کنند و سایرین با انحلال مخالفت کنند و دادگاه دلایل طرفداران انحلال را موجه ببینند. با این وصف یک شریک سهامی به تنهایی حق انحلال ندارد هر چند دلایل موجهی داشته باشد.
نکته : شرکای سهامی در شرکت مختلط سهامی گرچه حق اداره شرکت را ندارند اما حق نظارت بر امور آن را دارند ( نظارت اطلاعی ) و اگرچه نمی توانند مدیر شرکت شوند اما عضویت ایشان در هیات نظارت منعی ندارد.