نشانه جغرافیایی نشانه ای است که مبدا کالایی را ، به قلمرو منطقه یا ناحیه ای از کشور منتسب می سازد، مشروط بر این که کیفیت و مرغوبیت ، شهرت یا سایر خصوصیات کالا اساساَ قابل انتساب به مبدا جغرافیایی آن باشد.
به بیانی دیگر، نشانه یا علامت جغرافیایی علامتی است که برای مشخص کردن محل تولید یک محصول یا ساخت یک کالا به کار می رود که با توجه به آب و هوا و خاک یعنی عوامل طبیعی کشوری یا منطقه ای و یا ناحیه ای از آن کشور و یا عوامل انسانی و یا با توجه به مجموع عوامل مذکور، دارای کیفیت خاص است و یا از شهرت و معروفیت مخصوصی برخوردار است که باعث جذب مصرف کننده و جلب مشتری می شود و در نتیجه از نظر اقتصادی و تجاری یک سرمایه تجاری کسب می کند و به همین دلیل در معرض خطر سوء استفاده از شهرت مزبور با شبیه سازی، جعل و تقلب قرار خواهد گرفت. لذا علائم یا نشانه های جغرافیایی نیاز به حمایت ملی و بین المللی دارد.
البته فقط کیفیت ، مرغوبیت یا شهرت محصولات کشاورزی یا تولیدات صنعتی، اوصاف انحصاری علامت یا نشانه جغرافیایی نخواهد بود بلکه با توجه به تعریفی که در قانون ایران و موافقت نامه تریپس از نشانه جغرافیایی به عمل آمده و از سایر خصوصیات محصولات کشاورزی یا کالاهای صنعتی بدون ذکر مصادیق نام برده شده مبین تمثیلی بودن اوصاف مذکور در تعریف نشانه های جغرافیایی است.
بنابراین علائم جغرافیایی علاوه بر شهرت و کیفیت ، ممکن است خصوصیات دیگری داشته باشد که به کیفیت و مرغوبیت یا شهرت آن چندان مربوط نباشد ولی جایگاه ویژه ای در بازار داخلی یا بین المللی به علت انتساب به مبدا جغرافیایی خاص پیدا کرده باشد که به طور مثال می توان چرم مشهد را در این زمینه نام برد.
در تعاریف مربوط به نشانه های جغرافیایی حداقل دو مطلب اساسی مورد توجه قرار گرفته است :
مطلب نخست عبارت است از کیفیت یا مرغوبیت و یا شهرت و یا سایر خصوصیات محصول و مطلب دوم عبارت است از قابلیت انتساب محصول مزبور به یک مبدا جغرافیایی.
گفتنی است ، نشانه یا علامت جغرافیایی به کشور یا منطقه و ناحیه خاص تعلق دارد ، بنابراین امتیازی محلی است و با علائم جمعی غیرسرزمینی تفاوت دارد . به این معنی که صاحبان حرفه معین که دارای مهارت ساخت یا تولید کالا و محصول هستند ولی در مناطق مختلف یک کشور فعالیت دارند، ممکن است علائم یا مارک جمعی به ثبت برسانند و صاحب امتیاز مارک ثبت شده مزبور گردند.
در این صورت امتیاز مزبور به اعضاء آن جمع تعلق دارد و سایر افراد و اشخاص یا موسسات اقتصادی حق بهره برداری از علامت مزبور را نخواهند داشت ولی استفاده از نشانه های جغرافیایی برای کلیه اشخاصی که در منطقه مزبور فعالیت تولید محصول محلی دارند آزاد و بلامانع است.
غیر قابل انتقال بودن نشانه های جغرافیایی
نشانه ها یا علائم جغرافیایی همان طور که اشاره شد ، جنبه سرزمینی یا منطقه ای و محلی مخصوص به خود دارند. بنابراین امتیازی نیست که قابلیت انتقال یا واگذاری به سرزمین یا موسسه اقتصادی کشور دیگری داشته باشد؛ زیرا کشور یا منطقه ای دیگر ممکن است خصوصیات آب و هوایی و یا ویژگی های خاکی کشور یا منطقه صاحب امتیاز نشانه جغرافیایی مشخص را نداشته باشد. بنابراین واگذاری و انتقال امتیاز مزبور مفید فایده نخواهد بود.
البته علائم جمعی دیگر، غیر از نشانه جغرافیایی جمعی منطقه ای، که بر اساس مهارت های فنی حرف و مشاغل خاص به ثبت رسیده است، چون کیفیت محصولات این گونه مهارت های فنی، ارتباطی به وضع جغرافیایی و ویژگی های سرزمینی یا محلی خاصی ندارد و کیفیت کالاها به مهارت سازندگان و تولیدکنندگان آن ها وابسته است ، بنابراین امتیاز علائم جمعی مزبور کلاَ یا جزاَ قابل انتقال است و همچنین می تواند اجازه بهره برداری از این گونه علائم به شخص یا موسسه اقتصادی دیگری حتی به موسسات اقتصادی و اشخاص کشورهای دیگر واگذار گردد.
علاوه بر علائم جمعی مذکور، علائم صنعتی یا تجاری و مارک ها و علائم دیگر نیز با این که علامت یا نشانه اقتصادی محسوب می شوند و با نشانه ها و علائم جغرافیایی از جهت عرضه و معرفی کالا و محصولات به بازار یا به مصرف کنندگان و جلب مشتری وجوه مشترک زیادی دارند ولی از جهت حقوق صاحبان امتیاز، بین نشانه های جغرافیایی و علائم مذکور تفاوت های اساسی وجود دارد. از جمله این که نشانه های جغرافیایی، امتیاز فردی و شخصی و انحصاری نیست تا قابلیت انتقال یا واگذاری داشته باشد و بتوان لیسانس بهره برداری از امتیاز مزبور را تحصیل کرد. ولی علائم اقتصادی یا تجاری و صنعتی، چون امتیاز فردی و انحصاری است، قابل انتقال و واگذاری به افراد و اشخاص یا موسسات تولیدی دیگر خواهد بود.
به طور مثال کارخانه اتومبیل سازی پژو که علامت یا آرم مخصوصی برای اتومبیل های ساخت خود به ثبت رسانده و از آن آرم در جای متناسب قابل روئت در اتومبیل استفاده می کند ، می تواند امتیاز علامت مزبور را به کشور دیگری از جمله کشور ایران واگذار کند یا اجازه بهره برداری از آرم پژو و سایر اوصاف آن را به کشور یا موسسه تولیدی و حتی به فردی دیگر واگذار نماید ، اما عنوان پنیر لیقوان یا عسل سبلان و قالی کاشان که تعلق به منطقه خاصی از ایران دارد ، قابل واگذاری و انتقال به کشورهای دیگر و حتی به مناطق دیگر خود کشور ایران نخواهد بود.
از همراهیتان سپاسگزاریم .
{ ثبت شرکت فکر برتر }
" ارائه دهنده خدمات تخصصی ثبت شرکت و ثبت علام تجاری "