سهم ، قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که میزان مشارکت ، تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت را مشخص می نماید. در واقع، سرمایه هر شرکت سهامی به قطعات مساوی تقسیم می شود که به هر یک از آن ها سهم گفته می شود.
قانون تجارت در شرکت سهامی عام ، حداکثر قیمت اسمی سهام را ده هزار ریال معین کرده است. ولی در شرکت های سهامی خاص حداقل و حداکثری برای مبلغ اسمی سهام تعیین نشده است. اوراق سهام باید متحدالشکل و چاپی و دارای شماره ترتیب بوده و به امضای لااقل دو نفر که به موجب مقررات اساسنامه تعیین می شوند برسد. سهام شرکت ممکن است بی نام و یا بانام باشد.

در شرکت های سهامی هر کس به میزان سهامی که خریده است مسئولیت دارد و مازاد بر آن، تعهد و مسئولیتی نخواهد داشت به عنوان مثال اگر شرکت بیشتر از سرمایه متضرر شود و بدهکار گردد طلبکاران شرکت حق ندارند از شرکاء چیزی مطالبه نمایند . تا آنجایی که میزان سرمایه جوابگوی دیون باشد عمل می شود اما بیشتر از سرمایه در قبال طلبکاران مسئولیتی ندارند.
لازم به یادآوری است که :
- در شرکت های سهامی کلیه سهام شرکت می تواند به صورت بانام باشد اما تمام سهام نمی تواند به شکل سهام بی نام باشد زیرا سهام وثیقه مدیران باید بانام باشد.
- اعضای هیات مدیره باید برای جبران خسارات احتمالی وارده به شرکت تعداد سهامی را که اساسنامه معین می کند به صندوق شرکت بسپارند.
- در شرکت سهامی عام پذیرفته شده در بورس و هم چنین اگر بانک در قالب شرکت سهامی عام باشد و شرکت بیمه، کلیه سهام باید بانام باشد.
نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی، از مواردی است که ممکن است در طول حیات این شرکت ها بارها و بارها رخ دهد و به همین دلیل دارای اهمیت زیادی است. قابلیت نقل و انتقال سهم از حقوق غیرمالی و اوصاف سهم می باشد. در مقاله حاضر ، تلاش شده تا به ذکر نکات مهم راجع به این مهم پرداخته شود.
1- در شرکت های سهامی خاص آزادی انتقال سهم مورد قبول قرار گرفته است اما مجمع عمومی یا مدیران شرکت می توانند این آزادی را محدود نمایند و شروطی را برای انتقال سهام قرار دهند. لذا ، چنانچه در اساسنامه شرکت سهامی خاص، شرطی مبنی بر منوط کردن انتقال سهام به تصمیم مجمع عمومی یا هیات مدیره وجود نداشته باشد، نقل و انتقال سهام کاملا آزاد است.
2- در زمان انتقال سهام بانام در شرکت های سهامی خاص، ابتدا باید اساسنامه شرکت در بخش انتقال سهام با دقت بررسی و مصوبه مرجع پیش بینی شده در اساسنامه مبنی بر موافقت با انتقال سهام ، در صورت وجود این قید ، اخذ شود.
3- چنانچه شرکت سهامی خاص باشد، لازم است مفاصا حساب مالیات انتقال سهام به اداره ثبت شرکت های تهران نیز ارائه گردد.
4- در شرکت های سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت یا مجامع عمومی صاحبان سهام بشود. در واقع نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی عام قابل اعمال محدودیت نیست و سهامداران آزادانه می توانند سهام خود را منتقل کنند.
5- انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند. در مواردی که تمامی مبلغ اسمی پرداخت نشده است، نشانی کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او می رسد و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود. هر گونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت برسد و امضاء شود. هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق به عمل آید از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است.
6- چنانچه دفتر ثبت سهام به نام خریدار امضاء شود عدم امضای فروشنده ظهر برگه سهام تاثیری در حقوق خریدار ندارد و نمی تواند مانعی برای انتقال مالکیت تلقی شود.
7- سهم بی نام ، سند در وجه حامل است و نام دارنده در آن ذکر نمی شود و انتقال آن به صورت قبض و اقباض انجام می شود. بنابراین نقل و انتقال سهام بی نام هیچگونه تشریفاتی ندارد. نه نیاز به ثبت در مرجع ثبت شرکت ها دارد و نه نیاز به تصویب مجمع خاصی .
8- گواهینامه موقت سهام بی نام در حکم سهام بی نام است و از لحاظ مالیات بر درآمد مشمول مقررات سهام بی نام می باشد.
9- اگر تمام مبلغ اسمی سهام بی نام پرداخت شده باشد انتقال سهام – چه از طریق انتقال گواهی نامه موقت و چه از طریق سهام بی نام – لزومی به پرداخت مالیات انتقال سهم وجود ندارد و چنین معاملاتی از معافیت مالیاتی بهره مند است.
10- تغییرات مربوط به نقل و انتقال سهام بانام و بی نام نیازی به انتشار آگهی تغییرات در روزنامه رسمی ندارد و این گونه تغییرات در دفتر ثبت شرکت ها نیز به ثبت نمی رسد.
11- سهام نیز ممکن است مانند هر مال دیگری به صورت قهری انتقال یابد.
12- علاوه بر ارث یا انتقال سهام به طلبکاران سهامدار به حکم دادگاه، صورت های دیگری نیز در قانون تجارت پیش بینی شده است :
الف- در صورتی که بهای اسمی سهام از ابتدا کاملاَ پرداخت نشده باشد و دارنده آن علیرغم مطالبه شرکت به تادیه الباقی آن اقدام نکند.
ب- در صورتی که شرکت تصمیم به تبدیل سهام بانام به بی نام گرفته باشد ولی دارنده، سهام خود را به شرکت تسلیم نکرده باشد.
13- در صورت فوت دارنده سهم بی نام ، هیچ گونه مزیتی بابت مالیات بر ارث پیش بینی نشده است . هر چند اگر وراث توافق کنند که سهام بی نامی که ماترک متوفی است در مالکیت احد از ورثه یا شخص دیگری قرار گیرد و او به عنوان دارنده سهم به شرکت مراجعه و در مجامع حضور یابد و از حقوق سهام بهره مند شود، مجرایی برای وصول مالیات بر ارث وجود نخواهد داشت.
14- هیچ سهامداری را ولو در اقلیت باشد نمی توان از شرکت اخراج کرد و تنها راه خروج او، انتقال سهام توسط وی است. البته این امکان وجود دارد که با افزایش سرمایه و در صورت عدم استفاده او از حق تقدم ، درصد سهام وی کاهش داده شود.
15- اشخاص ثالث و مراجع اداری و مالیاتی به محض انتقال سهام ، خریدار را جانشین و قائم مقام فروشنده از حیث کلیه دیون و تعهدات می دانند و قراردادهای عادی منعقده بین خریدار و فروشنده به لحاظ تحدید یا نفی مسئولیت خریدار نسبت به آن ها ارزش و اثری ندارد.

ضمانت اجرای عدم ثبت انتقال سهام بانام

در بند 3 ماده 243 لایحه قانون تجارت، برای شخصی که سهام بانام را قبل از آن که اقلاَ سی و پنج درصد مبلغ اسمی آن پرداخت شده باشد صادر کند یا بفروشد یا به معرض فروش گذارد، ضمانت اجرای جزایی پیش بینی شده است.
ضمانت اجرای عدم ثبت انتقال سهام بانام :
بین طرفین : معتبر
در مقابل ثالث فاقد : اعتبار
در مقابل شرکت : فاقد اعتبار
مقالات بیشتری را می توانید بخوانید :
- نحوه نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص
- مدارک لازم برای نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص
- نمونه صورتجلسه نقل و انتقال سهام توسط هیات مدیره
- نمونه صورتجلسه نقل و انتقال سهام توسط مجمع عمومی فوق العاده