نوع دیگری از شرکت های تجاری که سرمایه و ضمانت و تعهد شرکا در آن تاثیر کلی ندارد، بلکه تعداد شرکا و اکثریت آن ها موثر است شرکت های تعاونی هستند. شرکت تعاونی ممکن است اعضای سرمایه و سهم یکسان از سود نداشته باشند اما هر عضو بدون توجه به درصد سهامش، تنها یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد. در واقع تعاونی ، متکی به اعضا است نه به سرمایه.
هدف اصلی شرکت های تعاونی کمک به بهبود وضع اقتصادی و رفاه شرکاء و تامین حوائج و نیازمندی های مخصوص آن ها است و معمولاَ ییشتر در مواقعی تشکیل می شود که وضع اقتصادی آشفته و نامساعد باشد و به علت تورم و گرانی قدرت خرید مردم کم است و لذا برای ارائه خدمات و تولید و امکانات رفاهی ، اقشار کم درآمد را تحت پوشش خود قرار می دهد.

همچنین در میان تعاونی ها، تعاونی های روستائی به منظور کمک به روستانشینان در جهت اموری مانند تهیه بذر مرغوب ، گذاشتن وسایل و ادوات کشاورزی در اختیار کشت کاران و دادن وام به کشاورزان ، تهیه سموم دفع آفات نباتی و نحوه سمپاشی و مبارزه با آفات و آموزش روستائیان کشاورز و کمک به دامداران از جهت اعزام دامپزشک و معاینه و معالجه دام ها و تهیه علوفه و کمک برای استفاده بهتر از فرآورده های لبنی و گوشتی و غیره تشکیل می شود .
به طور کلی دست دولت و سازمان های دولتی در جهت کمک و مساعدت به تعاونی باز است چه از طریق وام و چه از طریق قرار دادن وسایل لازم و دیگر امکانات.
با توجه به ماده 193 قانون تجارت ، شرکت های تعاونی روستایی ، ممکن است بر اساس مقررات مربوط به شرکت های سهامی و یا بر پایه مقررات خاصی که در قالب یک اساسنامه و با رضایت شرکاء تصویب می شود، تشکیل شود. بنابراین ، شرکت تعاونی که از لحاظ شکلی مانند یک شرکت سهامی است می تواند به صورت یک شرکت سهامی شکل بگیرد و در این صورت لازم است مقررات مربوط به شرکت های سهامی مشروط بر آنکه مغایرتی با ماهیت شرکت تعاونی ایجاد نشود، رعایت گردد.

به عنوان مثال : در شرکت های سهامی، میزان سرمایه و تعداد شرکاء معین و محدود است . بدین معنی که شرکت سهامی با سرمایه معین و تعداد اعضاء مشخص تشکیل شده و تا زمانیکه در مجمع عمومی فوق العاده افزایش یا کاهش سرمایه و همچنین پذیرش اعضاء جدید تصویب نشود، شرکت از حیث سرمایه و تعداد شرکا ثابت است ولی در شرکت های تعاونی " تعداد شرکاء و سرمایه شرکت متغیر و نامحدود است ". به عبارت دیگر در شرکت های تعاونی ، بدون نیاز به تصویب مجمع عمومی فوق العاده ، امکان خرید و فروش سهم بین اعضاء و همچنین فروش سهام توسط اعضاء به افراد جدید مقدور بوده و در نتیجه هم سرمایه و هم تعداد اعضاء تغییر می یابند که از این جهت محدودیتی وجود ندارد.
در شرکت های تعاونی، معمولاَ به پیشنهاد هیئت مدیره شرکت و تصویب مجمع عمومی درصدی از سود خالص شرکت ( حداکثر پنج درصد ) به عنوان اندوخته احتیاطی به حساب مخصوصی واریز می گردد و چگونگی و نحوه مصرف آن با تصویب مجمع عمومی است.

• شرایط عضویت در تعاونی

افراد به منظور عضویت در شرکت های تعاونی بایست : ایرانی باشند، محجور نباشند، منع قانونی نداشته باشند و در تعاونی مشابه عضو نباشند.
لازم به توضیح است، برای تشکیل شرکت تعاونی روستایی حداقل وجود 7 سهامدار ضروری می باشد که به عنوان موسس اولیه شناخته می شوند. این سهامداران به اندازه سهام خود مسئولیت می پذیرند و حقوق و وظایف مساوی با دیگر شرکا دارند. تنها تفاوت میان شرکا، میزان سهام اسمی آن ها است اما در دادن حق رای و دخالت در امور شرکت، تعیین کننده نیست.

• مدارک و مراحل ثبت تعاونی روستایی

برای تاسیس و ثبت شرکت تعاونی، ابتدا موسسین شرکت باید به اداره تعاون روستایی مراجعه نموده و پس از ارائه طرح توجیهی و درخواست تاسیس، در صورت موافقت با تاسیس شرکت ، اداره تعاون ، موافقت نامه تشکیل را صادر و همراه با سایر مدارک لازم جهت ثبت کردن شرکت به اداره مربوطه ارسال می نماید.
اداره مذکور پس از دریافت و بررسی مدارک، نسبت به ثبت شرکت تعاونی اقدام و رونوشتی از آگهی ثبت و اساسنامه ای که به تایید اداره مربوطه رسیده است را به اداره تعاون ارسال می نماید، هیئت مدیره شرکت تعاونی پس از ثبت باید از اداره تعاون برای آن پروانه تاسیس بگیرد و پس از اخذ پروانه تاسیس می تواند به فعالیت بپردازد.

مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت تعاونی روستایی به قرار ذیل است :

- ارائه اصل مجوز از اداره تعاون روستایی و یا سازمان جهاد کشاورزی
- کپی مدارک تحصیلی مدیران و موسسین
- صورتجلسه مجمع عمومی موسسین
- صورتجلسه هیئت مدیره و امضای اعضای هیئت مدیران
- سه قطعه عکس از موسسین
- گواهی عدم سوء پیشینه موسسین و مدیران
- لیست سهامداران به همراه مشخصات کامل و میزان سهام هر فرد
- وکالتنامه وکیل در صورت استفاده از وکیل