شرکت تعاونی ، شرکتی است که برای مدت نامحدود به منظور رفع احتیاجات مشترک شرکا و بهبود وضع مادی و اجتماعی آنان تشکیل می شود. در این خصوص باید توجه داشت که :
- شخصیت حقوقی شرکت تعاونی با ثبت آن شکل می گیرد .

- در شرکت تعاونی، هدف شرکای شرکت از تاسیس آن، مشارکت برای تحصیل کالا و خدمات با قیمتی ارزان تر و حذف واسطه ها بین تولیدکننده و مصرف کننده است ؛ به عبارت دیگر، اشخاص از تاسیس شرکت تعاونی، به دنبال کسب نفع و سودآوری برای اعضاء نیستند ؛ بلکه به دنبال همکاری و تعاون در جهت کاهش هزینه ها و جلوگیری از مضرات احتمالی اند.
موضوع شرکت تعاونی ممکن است یک یا چند منظوره باشد و بر همین اساس، می توان شرکت تعاونی را به انواع ذیل تقسیم نمود :
الف- شرکت تعاونی تولید محصولات صنعتی و کشاورزی
ب- شرکت تعاونی مصرف
ج- شرکت تعاونی ساختمان مسکن
د- شرکت تعاونی بیمه محصولات و حیوانات
ه- شرکت تعاونی نمایندگی کارخانجات و موسسات تولیدی
همان طور که ملاحظه می شود، موضوع شرکت های تعاونی ممکن است اقدام به عملیات ساختمانی و ایجاد مسکن باشد که بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ، این موضوع فعالیت بسیار فعال بوده است.
اعضا شرکت تعاونی مسکن ، ممکن است اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند. حداقل تعداد اعضا هفت نفر است. هم اشخاص حقیقی و هم اشخاص حقوقی می توانند عضو تعاونی باشند به شرط آنکه ایرانی باشند، محجور نباشند، منع قانونی نداشته باشند و در تعاونی مشابه عضو نباشند. دارا بودن مدرک تحصیلی برای ثبت و تاسیس شرکت تعاونی مسکن در حوزه های عمران و شهرسازی و یا مدیریت شهری الزامی نیست اما بهتر است حداقل یک نفر از اعضا فارغ التحصیل از دانشگاه در رشته های تحصیلی مرتبط باشد. سایر موسسین همین که در این زمینه تجربه و صلاحیت خود را به اثبات برسانند کفایت می کند.
شرکت های تعاونی مسکن دارای ارکانی از قبیل مجمع عمومی، هیئت مدیره و بازرسین می باشند. در این شرکت مانند شرکت سهامی، سرمایه شرکت به قطعات مساوی به نام سهم تقسیم می شود که هر شریک ، صرف نظر از میزان آورده اش ، فقط دارای یک رای است.

در تعاونی ها، مسئولیت اعضا محدود به میزان سهمی است که از سرمایه شرکت خریداری یا تعهد نموده است . سرمایه شرکت نامحدود و سهام آن با نام است. نقل و انتقال سهام به غیرعضو مجاز نیست .
اعضای تعاونی باید حداقل سهام لازم برای عضویت که در اساسنامه مقرر شده است را بخرند و کتباَ تعهد دهند که مقررات اساسنامه را رعایت خواهند کرد و نهایتاَ درخواست عضویت بدهند.
دولت نمی تواند عضو تعاونی باشد.
اعضا در تمامی امور تعاونی حق نظارت دارند اما حق دخالت ندارند. عضویت اعضا در تعاونی آزاد است یعنی می توانند هر وقت خواستند با رعایت شرایط قانونی عضو تعاونی شوند و هر وقت خواستند از تعاونی خارج گردند و هیچ کس نمی تواند خروج آن ها را منع کند. البته اگر با خروج خود از تعاونی باعث ورود خسارتی شود باید ضرر وارده به تعاونی را جبران نمایند.
اعضای تعاونی ها را می توان به دو گروه متخصص و غیرمتخصص تقسیم کرد. اعضای متخصص اگر قصد استعفا داشته باشند باید مراتب را 6 ماه قبل به اطلاع تعاونی برسانند البته این قید فقط در تعاونی های تولیدی لازم الرعایه است. انتقال سهم به سایر اعضا یا افراد خارج از شرکت تعاونی با رعایت قانون و مفاد اساسنامه منعی ندارد.
به موجب تبصره 3 ماده 3 آیین نامه اجرایی قانون بخش تعاونی اقتصاد مصوب 1392، حداقل سرمایه برای تشکیل شرکت تعاونی نباید از ده درصد سرمایه گذاری مورد نیاز کم تر باشد و اگر در سایر قوانین و مقررات برای موضوع فعالیت حداقل میزان سرمایه تعیین شده باشد رعایت آن الزامی است. اما به طور کلی، به منظور ثبت شرکت تعاونی عام ، یکصد میلیون ریال و برای ثبت شرکت تعاونی خاص 10 میلیون ریال پیش بینی شده است.
شرکت تعاونی عام ، شرکتی است که عضویت آن برای همه آزاد می باشد و موسسین یا شرکت باید برای تامین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت سهام آن را به عموم عرضه نمایند و شرکت تعاونی خاص شرکتی است که عضویت در آن منحصراَ برای گروهی خاص از قبیل :
کارگران ، کارمندان ، کشاورزان ، ایثارگران ، زنان ، مشاغل خاص و نظایر این ها آزاد باشد.
شرکت تعاونی یا در قالب شرکت های سهامی یا مطابق مقررات اساسنامه مصوب تشکیل می گردد. زمان تشکیل شرکت تعاونی، زمانی است که حداقل یک سوم سرمایه آن تادیه و در صورتی که به صورت غیرنقدی و جنسی باشد، تقویم و تسلیم شده باشد.
اساسنامه شرکت تعاونی باید شامل نام با قید کلمه تعاونی، هدف ، موضوع ، نوع ، حوزه عملیات ، مدت ، مرکز اصلی ، نشانی ، میزان سرمایه ، مقررات مربوط به اعضا ، ارکان ، مقررات مالی و کار، انحلال و تصفیه ، حداقل و حداکثر اعضا به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و ... باشد.

نحوه ثبت شرکت تعاونی مسکن

ثبت شرکت تعاونی منوط به ارائه مجوز وزارت تعاون است. برخلاف سایر شرکت های تجاری، متقاضیان ثبت این نوع تعاونی ، ابتدا باید به اداره تعاون مراجعه نموده و پس از ارائه طرح توجیهی و درخواست تاسیس، در صورت موافقت با تاسیس شرکت ، اداره تعاون ، موافقت نامه تشکیل را صادر و همراه با سایر مدارک لازم جهت ثبت کردن شرکت تعاونی به اداره ثبت شرکت ها ارسال می نماید. اداره تعاون ممکن است برای ثبت نمودن شرکت تعاونی مسکن در برخی از شهرها با اداره مسکن و نوسازی جهت ارائه مجوز ارتباط برقرار نماید.
جهت ثبت کردن شرکت تعاونی، مدارک و اوراق ذیل بایستی توسط هیات مدیره همراه با درخواست خود تحویل اداره تعاون گردد :
- اساسنامه مصوب شرکت
- دعوتنامه تشکیل اولین مجمع عمومی عادی

- صورتجلسه اولین مجمع عمومی عادی ، دایر بر تصویب اساسنامه و انتخاب اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان .
- صورتجلسه راجع به جلسه اولین هیات مدیره دایر بر انتخاب رئیس و نایب رئیس و منشی هیات مدیره ، انتخاب صاحبان امضاهای مجاز و اسامی و مشخصات آن ها و انتخاب مدیر عامل.
- فهرست اسامی و مشخصات داوطلبان تشکیل تعاونی .
- فهرست اسامی حاضران در اولین مجمع عمومی عادی که حاوی امضای آن ها باشد.
- فهرست اسامی و مشخصات و نشانی اعضای اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان اعم از اصلی و علی البدل و مدیر عامل که حاوی امضای آن ها باشد.
- مدارک مربوط به تقویم و تسلیم آن مقدار از سرمایه که به صورت جنبی بوده است.
- قبولی کتبی اعضای اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان
- رسید پرداخت مقدار وجوه لازم التادیه سرمایه تعاونی ، طبق اساسنامه
هیات مدیره تعاونی پس از ثبت ، می بایست نسبت به اخذ پروانه تاسیس اقدام نماید.

 مدارک لازم جهت اخذ پروانه تاسیس به قرار ذیل است 

- فتوکپی مدارک ثبت تعاونی که از مرجع ثبت دریافت شده است.
- تقاضانامه ای برای اخذ پروانه تاسیس که به عنوان اداره تعاون نوشته شده است.
- نسخه ای از روزنامه رسمی که آگهی تشکیل شرکت تعاونی در آن چاپ شده است.
ناگفته نماند ، وفق ماده 5 قانون شرکت های تعاونی ، شرکت های مزبور که طبق مقررات تشکیل و اساسنامه آن ها به تصویب شورای عالی تعاون کشور می رسند از پرداخت حق الثبت و تمبر سهام و مالیات بر درآمد معاف خواهند بود.

برخی از تسهیلات دولت نسبت به شرکت های تعاونی 

1- دولت موظف است به گونه ای که زمینه اداره یا دخالت در اداره تعاونی ها فراهم نیاید با بخش تعاونی همکاری نموده و امکانات و تسهیلات لازم را با هماهنگی وزارت تعاون در اختیار آن ها قرار دهد.
2- دولت می تواند با استفاده از منابع بودجه ای یا منابع بانکی با تضمین دولت، وام بدون بهره در اختیار تعاونی قرار دهد و اموال منقول و یا غیرمنقول و وسایل و امکانات لازم را به قیمت عادله به طور نقد و یا اقساط برای تشکیل و تقویت تعاونی ها به آن ها بفروشد و یا به آن ها اجازه دهد و یا اقدام به عقد اجاره به شرط تملیک بنماید و یا سهام شرکت ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت و بانک ها و مصادره و ملی شده را به تعاونی ها منتقل نماید.
3- دولت و کلیه سازمان های وابسته موظفند در اجرای طرح ها و پروژه های خود در شرایط مساوی اولویت را به بخش تعاونی بدهند.
4- بنا بر ماده 17 ق. ب. ت، وزارتخانه ها، سازمان ها ، شرکت های دولتی و وابسته به دولت و تحت پوشش دولت، بانک ها ، شهرداری ها ، شوراهای اسلامی کشوری، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای عمومی می توانند از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر از قبیل مشارکت ، مضاربه ، مزارعه ، مساقات ، اجاره ، اجاره به شرط تملیک ، بیع شرط ، فروش اقساطی و صلح ، اقدام به کمک در تامین و یا افزایش سرمایه شرکت های تعاونی بنمایند.
5- دولت می تواند واحدهای صنعتی یا کشاورزی یا خدماتی و امثال آن را که اموال عمومی است و در اختیار دارد به صورت ذیل در اختیار شرکت های تعاونی قرار دهد :
الف- واحدهای مذکور را به صورت حبس موقت یا مادام که تعاونی به صورت قانونی وجود داشته باشد در اختیار تعاونی قرار دهد و تعاونی مالک منافع آن باشد.
ب- چنانچه واحدهای مذکور کارکنان واجد شرایط عضویت در تعاونی داشته باشند، این کارکنان برای عضویت در آن تعاونی بر دیگران اولویت خواهند داشت.
ج- دولت می تواند طبق قرارداد بابت استهلاک یا بازسازی یا نگهداری یا توسعه واحدهای مزبور سالانه مبلغی نقدی و یا کالا دریافت نمایند.
د- دولت می تواند در واگذاری واحدهای فوق و سایر امکانات ، مقرراتی به عنوان شرایط الزامی در رعایت سیاست های دولت در قیمت گذاری و برنامه ریزی تولید و توزیع و تامین منافع عمومی، تعیین نماید.
6- بانک ها موظف اند جهت سرمایه گذاری و یا افزایش سرمایه تعاونی ها و یا تقویت آن ها ، وام و سایر تسهیلات اعطایی را در اختیار آنان قرار می دهند و می توانند قرارداد نمایند که سرمایه هایی که از محل وام و سایر تسهیلات اعطایی تامین می شود به عنوان ضمانت و یا وثیقه و یا رهن در نزد بانک و یا در صورتی که تعاونی قادر به بازپرداخت وام نباشد بانک مطالبات خود را از طریق فروش اموال تعاونی تسویه نماید که در خرید آن گونه اموال تعاونی های دیگر اولویت دارند.
7- شرکت ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت و تعاونی ها موظفند در معاملات خود به تعاونی ها اولویت دهند.
هم چنین بخوانید :
- راهنمای گام به گام تشکیل و ثبت شرکت تعاونی
- شرایط تشکیل و ثبت شرکت تعاونی چیست ؟
از انتخابتان متشکریم.
منتظر دریافت سوالات شما هستیم.