شباهت در تلفظ کلمات می تواند مصرف کنندگان را به اشتباه اندازد ، هر چند که کتابت آن ها متفاوت باشد زیرا کلمات زیادی وجود دارد که به گونه های متفاوتی نوشته می شوند ولی از لحاظ تلفظ به هم بسیار نزدیکند . این حالت در ارتباطات شفاهی از جمله مکالمات تلفنی، از اهمیت خاصی برخوردار است.
برای روشن شدن مطلب، ذیلاَ به بررسی آراء صادر شده دادگاه در این رابطه می پردازیم.

شعبه سوم دادگاه عمومی تهران طی دادنامه شماره 1243 مورخ 10 / 10 / 1380 دعوای خواهان به خواست ثبت علامت تجاری با ELVAN ( تلفظ الوان ) را با این استدلال که این علامت به جهت تلفظ با علامت ثبت شده الوان را با این استدلال که این علامت به جهت تلفظ با علامت ثبت شده الوان مشابه است را رد می نماید که پس از اعتراض شعبه هشتم دادگاه تجدید نظر تهران دادنامه شماره 3714 مورخ 28 / 10/ 1380 رای صادر شده را با این استدلال که : " ... در زبان فارسی هر دو کلمه به یک املاء نوشته می شوند و این موجب اشتباه مشتری خواهد شد ... " اعتراض را غیر وارد تشخیص و رای بدوی را تایید می نماید.
شعبه سوم دادگاه تجدید نظر استان تهران در پرونده کلاسه 765/3/359 طی رای شماره 457- 19 /3/ 76 یا مشابه داشتن دو علامت مارس و فارس رای دادگاه عمومی را نقض و چنین استدلال می نماید :
از آن جا که حسب تبصره 2 ماده 5 آیین نامه قانون ثبت علایم و اختراعات شباهت بین دو علامت تجاری ممکن است از لحاظ شکل ظاهر یا تلف یا کتابت باشد با ملاحظه اینکه دو علامت مارس و فارس که فقط دو حروف " م " متفاوت و در سایر حروف " ارس " مشترک می باشند از این جهت لفظ مشابه و تلفظ آن ها به لحاظ آهنگ واحد آنچنان نزدیک است که در محاورات به علت اتحاد و اشتراک لفظ و صدا اشتباه می شود و مشتریان و مصرف کنندگان معمولی که به مشخصه صنعتی و تجاری محصولات مارس و فارس دسترسی ندارند و از فرمول و اختصاصات آن آگاهی نداشته و جز با مراجعه به بروشور و بسته بندی نمی توانند در جریان چگونگی تهیه و ترکیبات آن قرار گیرند. علامت فارسی را به جای آن تلقی می نمایند.
اما دیوان عالی کشور طی رای اصراری شماره 3- 20/9/1375 علامت fa آلمانی را با فافا فارسی که هر دو جهت محصولات بهداشتی و آرایشی ثبت شده است مشابه ندانست در این پرونده شعبه هجدهم دادگاه حقوقی یک تهران پس از بررسی به شرح زیر طی دادنامه شماره 342- 25 / 4/ 72 اقدام به صدور رای می نماید :
" ... با توجه به اظهارات وکیل خواهان در دادخواست تقدیمی و مدافعاتش به شرح منعکس در پرونده و لوایح ابرازی و همچنین با توجه به مدافعات وکیل خواندگان در لوایح تقدیمی و جلسه دادگاه و مستندات مدرکیه ابرازی طرفین و با توجه به محتویات پرونده – مربوط به ثبت علامت خواهان و پرونده مربوط به تقاضای ثبت علامت خواندگان واصله از اداره ثبت شرکت ها دعوی وکیل خواهان به نظر دادگاه وارد نیست. بدین توضیح که خواهان توسط وکیلش علامت fa را به لاتین ... به ثبت رسانیده است. بنابراین از محتویات پرونده خواهان در اداره ثبت شرکت ها ملاحظه می شود : اولاَ خواهان صرفاَ علامت fa را به لاتین به ثبت رسانیده است و برخلاف ادعای وکیلش در دادخواست معادل فارسی آن را که کلمه فا می باشد به ثبت نرسانیده . ثانیاَ پرونده متشکله در اداره ثبت شرکت ها راجع به تقاضای ثبت خواندگان مربوط به تقاضای ثبت علامت فافا آن هم به خط و کتابت فارسی است نه لاتین و همان طور که ملاحظه می شود علامت ثبت شده خواهان fa به کتابت لاتین و علامتی که خوانده تقاضای ثبت آن را دارد فافا به کتابت فارسی است که هم از نظر شکل و کتابت و هم از نظر اینکه یکی به فارسی و دیگری به لاتین است با هم شباهت آنچنانی ندارند. بنابراین به نظر دادگاه تشابه و شباهت آنچنانی که وکیل خواهان مدعی آن است بین دو علامت موضوع پرونده موجود نیست و دعوی وکیل خواهان به نظر دادگاه وارد نمی آید حکم به رد آن داده می شود.
پس از اعتراض از سوی وکیل خواهان پرونده شعبه اول دیوانعالی کشور مطرح می شود و هیات شعبه طی دادنامه شماره 73/ 245/1- 20/6/73 به شرح زیر مبادرت به صدور رای می نماید.
بر دادنامه تجدیدنظر خواسته ایراد وارد است چه طبق بند 2 ماده 9 قانون ثبت علایم و اختراعات مصوب 1310 تقاضای ثبت در صورتی که علامت قبلاَ به اسم دیگری ثبت شده و یا شباهت علامت با علامت دیگری که ثبت شده است به اندازه ای باشد که مصرف کنندگان عادی یعنی اشخاصی را که اطلاعات مخصوصی ندارند به اشتباه بیندازد قابل پذیرش نیست و تبصره 2 ماده 5 آیین نامه اصلاحی اجرای قانون مزبور موب 1337 در توضیح ماده مرقوم مقرر داشته در مورد علامت تجاری مشابهات مذکور در ماده 9 قانون ممکن است از لحاظ شکل ظاهر یا تلفظ یا کتابت یا بهره کیفیت دیگری باشد که مصرف کنندگان عادی را به اشتباه اندازد. با عنایت به اینکه علامت تجاری شرکت معترض فا (fa) در مورد کالای عطریات و صابون های توالیت و محصولات کف دار و غیره می باید ، علامت تجاری شرکت معترض علیه که عبارت از کلمه فافا جهت انواع مواد پاک کننده بوده و حروفی است که در تلفظ مصرف کنندگان را به اشتباه می اندازد.
این بار پرونده به شعبه اول دادگاه حقوقی یک تهران ارجاع می شود . دادرس شعبه طی دادنامه شماره 522- 22/873 چنین رای می دهد :
با عنایت به محتویات پرونده ملاحظه می شود که علامت ثبت شده خواهان با مشخصات برچسب مدور به رنگ زرد و خطوط غیرمنظم سبز رنگ دو حرف fa انگلیسی در وسط آن نوشته شده و شکل دو برگ به رنگ های زرد و نارنجی به ثبت رسیده اما علامت خوانده با برچسب مستطیل و رنگ قرمز در حالی که کلمه " فافا" به رنگ سفید در کنار آن قرار گرفته می باشد با دقت در مشخصات هر دو علامت نتیجه ای که به روشنی دیده می شود این است که اولاَ بین آن دو از حیث کتابت و تلفظ شباهت معمولی وجود ندارد.
ثانیاَ هر مصرف کننده در هر سطح که باشد به خوبی هر دو علامت را با مشخصات متفاوتی که دارند تمیز داده و گمراه نخواهد شد ... و با عنایت به سایر مشخصات در علامت مورد تقاضای ثبت خوانده از قبیل شکل و رنگ تمسک به ماده 5 کنوانسیون پاریس مصوب 1883 که موضوع آن اشکال و ترسیمات و نمونه های صنعتی در کلیه کشورهای جهان می باشد به علت عدم تشابه شکلی و ترسیمی بین دو علامت نمی توان مصداق داشته باشد. با توجه به تمایزات ذکر شده تشابهی احراز نمی شود. لذا با توجه به موارد فوق الاشاره دادگاه دعوی خواهان را وارد ندانسته و حکم به رد آن صادر می نماید.
با اعتراض وکیل خواهان پرونده مجدداَ در شعبه اول دیوان عالی کشور مطرح می شود. شعبه مذکور رای مورد تقاضای تجدیدنظر را اصراری تشخیص و پرونده را جهت طرح در هیات عمومی حقوق دیوانعالی کشور ارسال می دارد. هیات عمومی دیوان عالی کشور پس از شور چنین رای می دهد. ( رای شماره 23- 20/ 9 / 1375 )
اعتراض موثر و موجهی ... از جانب وکیل تجدیدنظر خواه به عمل نیامده رای دادگاه با توجه به محتویات پرونده و مستندات دعوی در رسیدگی های انجام شده و مبانی استدلال صحیحاَ اصدار یافته و مخالفتی با موازین قانونی ندارد. علیهذا هیات عمومی دیوان عالی کشور، اکثریت آراء دادنامه شماره 522- 22/ 8/ 73 شعبه اول دادگاه حقوقی یک تهران را که بر رد دعوی تجدیدنظر خواه صادر گردیده ابرام می نماید.
برخی این رای را نادرست دانسته و بر آن خدشه وارد کرده اند و چنین استدلال نموده اند که "... گاهی غافل هستیم که مخاطبین علامت چه کسانی هستند. بیشترین مصرف کنندگان این گونه کالاها جوانان و بانوان هستند که اغلب به ظاهر آن توجه می کنند نه به کیفیت ، بنابراین دو علایمی از قبیل fa و فافا که در تلفظ مشابهند ، گرچه در یکی تکرار وجود دارد باید پذیرفت که امکان احتمال اشتباه آن هم با توجه به نوع کالا بسیار زیاد است.
باید گفت که چنین استدلالی در صورتی پذیرفته است که صرفاَ دو علامت مورد بحث " فافا " و "fa" بودند در حالی که حروف و کلمه مزبور جزیی از دو علامت مورد بحث بوده اند و همراه با اشکال و رنگ هایی ، علامت های تجاری را تشکیل می داده اند . لذا به نظر می رسد هیچ شباهتی که موجب اشتباه مصرف کننده گردد بین دو علامت مذکور موجود نبوده و رای به درستی صادر شده است.
در مجموع قابل ذکر است، معیار و ضابطه رد تقاضای برند،"اشتباه مشتری" است و در واقع علاوه بر مواردی نظیر تلفظ، کتابت و شکل ظاهر قاضی به هر نحو که شباهت را تشخیص دهد می تواند حکم به ابطال علامت نقض کننده دهد . یکی از این طرق شباهت در معنی دو علامت است در صورتی که معنا و مفهوم واحدی از هر دو علامت تجاری متبادر به ذهن مصرف کننده عادی شود، مشابهت دو علامت مطرح بوده و زمینه و سبب گمراهی مصرف کننده فراهم می شود. در واقع باید گفت علایمی که به ظاهر متفاوت بوده ولی در معنی یکسان باشند، ممکن است مشابه محسوب شوند مانند دریم لند( DREAMLAND ) و اسلومیرلند(SLUMBERLAND ) که هر دو به معنی شهر رویایی می باشند.
گرچه در دعاوی ، بیشتر به موارد مخصوص عمل می شود و به شباهت علایم به کیفیت دیگر مانند شباهت از نظر معنی ، توجه کمتری می شود ولی شعبه سوم دادگاه عمومی تهران در دادنامه شماره 339- 30/3/1377 با این استدلال که علامت لیتل سون Little Swan به معنی قوی کوچک از نظر معنی و نیز کتابت با علامت ثبت شده سوان (Swan) به معنی قوی به حدی مشابهت دارد که مصرف کننده عادی را به اشتباه اندازد. دعوای خواهان ( متقاضی ثبت علامت لیتل سوانLittle Swan ) را رد می نماید.
از طرفی شعبه 24 دیوانعالی کشور نیز در پرونده 5917- 24 طی دادنامه شماره 267 – 24 مورخ 5 / 8/ 1371 به شباهت معنایی بین دو علامت اشاره کرده است.
گرچه عبارت تشابه " به هر کیفیت دیگر " عبارت جامعی است اما در این خصوص قاضی می بایست نهایت دقت را به کار برد ، زیرا اشخاصی هستند که سرمایه زیادی را صرف تبلیغ و مشهور کردن یک علامت می کنند که در صورت بی دقتی در رسیدگی به دعاوی ، خسارت سنگینی به این اشخاص وارد می شود.
از انتخابتان متشکریم.
هم چنین بخوانید :
- عوامل تشابه علامت تجاری در شکل ظاهر و کتابت و رد تقاضای ثبت برند