تمام شرکت ها برای شروع فعالیت خود، بایستی اختیارات را به مدیر مجموعه بسپارند. مسئولیت ها و اختیارات شرکا در شرکت تضامنی به طور خاصی تقسیم می شود. آشنایی با خصوصیات و ویژگی های شرکت های تضامنی باعث می شود راحت تر بتوان با این مراکز همکاری کرد. شرکت های تضامنی از مهم ترین شرکت ها در سطح کشور محسوب می شوند. به دلیل گستردگی در این گونه شرکت ها، رشد زیادی در صنعت کسب و کار می توانند وارد کنند. در این مقاله از موسسه فکر برتر در مورد مسئولیت ها و اختیارات شرکا در شرکت تضامنی توضیح خواهیم داد.

منظور از شرکت تضامنی چیست؟

آیا می دانید منظور از شرکت تضامنی چیست؟ به چه شرکت هایی تضامنی می گویند؟ کدام یک از شرکت ها با نام تضامنی شناخته می شوند؟ پیش از بررسی مسئولیت ها و اختیارات شرکا در شرکت تضامنی بایستی با ویژگی ها و خصوصیات شرکت های تضامنی آشنا شوید.

در اصل 116 قانون اساسی، نماینده شرکت در وصف شرکت چنین می‌گوید:

«شرکت تضامنی شرکتی است با نام منحصر به ‌فرد در امور تجاری بین دو یا چند نفر که در صورت ورشکستگی دارایی ‌های شرکت، چندین شرکت مشترک دارند. یکی از دوستان مسئول پرداخت تمام بدهی های شرکت است. هر رابطه ای که بین دو شریک ایجاد شود بدون دیگران کامل نخواهد بود».

شرکت های تضامنی سهام خود را بین افراد مختلف تقسیم می کنند. اما در بین همه باید یک مدیر اصلی انتخاب شود.  در بخش بعد به طور کامل راجع به شیوه انتخاب مدیر در شرکت های تضامنی توضیح داده شده است. مسئولیت ها و اختیارات شرکا در شرکت تضامنی طبق نظر مدیر آن مجموعه تقسیم بندی می شوند.

نحوه انتخاب مدیر اصلی شرکت تضامنی

شرکاء طبق ماده 120 قانون تجارت هنگام ثبت شرکت باید حداقل یک نفر را از خود یا خارج از شرکت به عنوان مدیر انتخاب کنند. بنابراین در شرکت سرمایه گذاری تضامنی برخلاف شرکت مختلط نیازی به تشکیل مجمع عمومی و انتخاب مدیر از مجمع و تشکیل هیئت مدیره نیست. شرکت با انتخاب مدیر اداره می شود و مسئولیت ها و اختیارات در شرکت تضامنی توسط مدیر آن مجموعه کنترل می گردند.

در اکثر انجمن ها، نحوه انتصاب مدیران شرکت ها به اساسنامه واگذار شده است. شرایط نصب و عزل و اکثریت لازم برای تعیین مدیر در آیین نامه تعیین شده است.

مسئولیت ها و اختیارات در شرکت تضامنی

• مدت دوره مدیریت ممکن است ثابت یا نامحدود باشد.
• طبق ماده 121 قانون تجارت، وظایف مدیران یا مدیران شریک یکسان است.

مسئولیت مدیر یا مدیران در شراکت

مفاد بند 119 قانون تجارت مزایای عملکرد شرکت را تعیین و موارد زیر را مشخص می کند. در شرکت تضامنی، سود به نسبت سهم الشرکه بین شرکا تقسیم می شود. در صورتی که شرکت در غیر این صورت شرایطی را وضع نکند. بنابراین اصل بر تقسیم سهام نسبت به سهم الشرکه است و بر آن قرارداد فرعی وجود دارد. مسئولیت های مدیر شرکت در قبال شرکا یکسان است. این شامل یک وکیل ضد موکل است. بنابراین، مدیران شرکت باید منافع سایر شرکا را در نظر بگیرند. در صورت تخلف و تخلف، مسئولیت خسارات وارده بر عهده آنها خواهد بود.

در همین راستا ماده 132 قانون تجارت محدودیت های دیگری را برای مدیران یا مدیران شرکت در صورت عدم انتفاع قانونگذار قرار داده است. این ماده این چنین می گوید: ""در صورت کاهش سهم دوستان به دلیل از دست دادن، تا زمانی که این کمبودها جبران نشده باشد، پرداخت هرگونه مزایا به وابسته ممنوع است".

این مطلب به این معنی نیست که مدیر یا مدیران مسئول تعهدات قراردادی خود هستند. در عوض، ثبت شرکت های مرتبط با مسئولیت های غیر قراردادی مدیر بر عهده مدیران است. در درجه اول به مسئولیت مدنی و کیفری او محدود می شود.

قانون تجارت به خودی خود مقرراتی در مورد مسئولیت کیفری ندارد، اما برای مسئولیت کیفری در جرایم رایج، مسئولیت آن قابل پیگرد قانونی است. در صورت ارتکاب جرم مستوجب مجازات و در صورت لزوم جبران خسارت ناشی از اعمال مجرمانه وی می باشد. اما وقتی صحبت از مسئولیت مدنی می شود، شرکت همیشه از اقدامات ناشی از سهل انگاری، سهل انگاری و قصور متضرر می شود. رئیس یا مدیران مسئول جبران خسارت هستند.

مسئولیت کیفری مدیر شرکت تضامنی

هرگاه مدیری در انجام وظایف رسمی خود جرم یا خلافی را انجام دهد، شخصاً مسئول اعمال خود خواهد بود. با این حال اگر جرم منجر به خسارت مادی شود، ممکن است شرکت ملزم به پرداخت آن باشد.

نکات مربوط به شرکا در شرکت های تضامنی

شرکت ها، مانند هر شرکتی که یک شخص حقوقی دارد، باید نامی داشته باشد که آنها را از هر شرکت دیگری متمایز کند.

بر اساس اصل ۱۱۷ قانون اساسی، نام شرکت باید دارای دو ویژگی باشد: " اولین ویژگی این است که در نام شرکت تضامنی باید عبارت «شرکت» وجود داشته باشد.  واضح است که منظور از ذکر این عبارت، اطلاع اشخاص ثالث از نوع شرکت است که در پرتو آن عبارت، ماهیت مسئولیت سهامداران شرکت را درک می کند".

البته ذکر این نکته ضروری است که اصطلاح «تضامنی» مربوط به نام شرکت نیست، بلکه به نوع شرکت در بین انواع شرکت ها اشاره دارد. از طرف دیگر تعهدی است که در سایر شرکت ها نیز وجود دارد و کلیه شرکت های قانون تجارت باید نوع شرکت را از طرف شرکت قید کنند، قانونگذار در ماده. 95، 117، 141، 163 و 184 قانون تجارت.

مصداق شرکت با مسئولیت محدود، شرکت سهامی خاص، شرکت سهامی عام و شرکت های وابسته در این ماده و حتی اصل 22 قانون اساسی در مورد شرکت های سهامی عام بیان شده است، تلاش در سال 1347 که ماده 22 ق.م. قانون مجازات اسلامی با تغییری جزئی در تبصره ماده 4 مقرر می‌دارد: «نام شرکت باید در کلیه برگه‌ ها، آگهی ‌ها و آگهی‌ های شرکت‌ها قبل یا بعد از نام شرکت واضح و خوانا باشد».

در نتیجه همانطور که در بالا توضیح داده شد نام شرکت و نوع شرکتی که شرکت به آن اشاره دارد را اختراع نکرده اند و لذا در تفسیر ماده 4 قانون تدارکات عمومی نام شرکت یا شرکت مقتضی است قبل از آن، این اتفاق می افتد - یک شرکت خصوصی یا دولتی. در سیستم عامل ها نام شرکت با مسئولیت محدود یا شرکت با مسئولیت محدود در داخل پرانتز بعد از نام شرکت یا در زیر نام شرکت نمایش داده می شود.

در کنار بررسی مسئولیت ها و اختیارات شرکا در شرکت تضامنی باید نکات مهمی را راجع به نام اینگونه شرکت ها دانست. برای ثبت شرکت و ثبت برند در شرکت های تضامنی بایستی نام مناسب انتخاب شده باشد.

نکات مهم در تعیین نام شرکت تضامنی

یکی دیگر از ویژگی های نام شرکت این است که حداقل یک شریک باید از طرف شرکت ذکر شود (ماده 117 ق.م). لذا ذکر نام یکی از شرکا لازم است. بنابراین ذکر نام همه شرکا لازم نیست هر چند می توان آنها را ذکر کرد. ممکن است در عمل لازم نباشد که نام شرکت سهامی ذکر شود و نام همه شرکا ذکر شود و در نتیجه قانونگذار طبق این رویه عملی مقرر داشته است: آنچه ذکر شده است. «چیزی مانند (و شرکا) یا (و خواهر و برادر) بگویید.

بدون شک هدف از ذکر نام شریک یا حداقل نام شریک در نام شرکت، پی بردن به ماهیت مشارکت یعنی شرکت خصوصی است. زیرا در این شرکت ها اگر شهرت شرکت به اعتبار و شخصیت شرکا بستگی دارد نه سرمایه و کمیت شرکت برای این منظور شخص ثالث می خواهد با شرکا معامله کند این شرکت باید قبل از هر چیز دانش کافی در مورد شرکت و شریک داشته باشد.

همچنین شهرت یک شرکت را می توان بر اساس ماهیت آن شرکت تشخیص داد. البته ذکر تمامی شرکای تضامنی برای این منظور کافی نیست؛ از یک سو توسعه جوامع شهری، شناخت نام را با مشکل مواجه کرده است. برای حل این مشکل باید راهی برای تمایز بین شرکاء ارائه داد.

ماده 26 آیین نامه اجرای قانون ثبت شرکت ها مصوب 16 خرداد 1340: "البته متأسفانه امروز سازمان ثبت احوال از اصل 26 تخلف می کند، یعنی ممکن است مردم نتوانند به ثبت مشاغل دسترسی پیدا کنند که این امر باعث آزار و اذیت عده ای می شود. یکی از نتایج این فرآیند این است که افراد علاقه کمتری به تجارت با شرکا دارند. زیرا زمانی که افراد نمی توانند مشارکت شرکت را شناسایی کنند و اعتبار شرکت برای آنها مشخص نیست، نیازی به انتخاب این شرکت ها برای عقد قرارداد نیست و شاید یکی از دلایل کم بودن تعداد افراد و شرکت ها در این زمینه باشد.

تقسیم بندی مسئولیت ها و اختیارات شرکا در شرکت تضامنی

وقتی به موفقیت در ثبت شرکت تضامنی نگاه می کنیم، در بسیاری از موارد مسائلی مربوط به نام برخی از شرکای شرکت رخ می دهد. اولین نکته این است که هر گاه شریکی که نام او در نام شرکت ذکر شده فوت کند، باید نام شرکت را تغییر داد و نام شریک یا سایر شرکا را قید کرد، آیا شرکت می تواند با نام قبلی به تجارت خود ادامه دهد؟

اگرچه در قانون تجارت در این خصوص حکمی وجود ندارد، اما اصول حقوقی ایجاب می کند که در صورت فوت شریک، نام شرکت تغییر کرده و نام شریک یا سایر شرکا جایگزین شود. شریک متوفی شما زیرا تداوم نام شرکت پس از فوت شریک به شدت باعث فریب و گمراهی اشخاص ثالث و زیان آنها می شود.

مورد دوم به حالتی اطلاق می شود که شریکی که نام او در نام شرکت ذکر شده است با انتقال سهام خود در شرکت به اشخاص ثالث یا سایر شرکای شرکت از شرکت منتقل می شود. در این مورد نیز مانند ماده اول این سوال مطرح می شود که آیا شرکت باید نام خود را تغییر دهد یا می تواند با همین نام به فعالیت خود ادامه دهد؟ و آیا شریکی که شرکت را ترک کرده می تواند ملزم به تغییر نام شرکت و حذف نام خود از نام شرکت باشد؟

همچنین قانون تجارت ایران در این زمینه تصمیم روشنی نگرفته است، اما اصل 125 قانون اساسی یافت می شود. در این صورت باید نام شرکت را تغییر دهید و نام شریک را تغییر دهید. از نام شرکت حذف شد ماده 125 قانون مجازات، تأثیر انتقال سهام شرکت و مسئولیت انتقال دهنده را پس از انتقال سهام شرکت تعریف می کند. آیا نام شرکت تغییر کرده است ... "عبارت" حتی یک شرکت "تغییر نام یافته است. یک نام شرکت است، تا یک شرکت باشد. در واقع بین ترک شرکت او و تغییر نام شرکت او ارتباط وجود دارد.

در اصل یکصد و هشتاد و هشتم قانون اساسی در مورد سایر شرکت های مشترک نیز همین موضوع تکرار شده است: "کسی که به عنوان ضامن در شرکت مربوطه وارد شود اعم از اینکه اسم شرکت تغییر کرده باشد یا نشود، مسئول قروضی است که قبل از ورود به شرکت وجود داشته است. نسبت مبلغ سرمایه گذاری شده در شرکت هیچ تأثیری بر اشخاص ثالث ندارد".

تفاوت شرکای ضامن و غیر ضامن در شرکت تضامنی 

قانونگذار مقرر داشته است: «هرکس باید در شرکت نسبی شریک ضامن باشد». در حالی که در شرکت نسبی مسئولیت تضامنی منتفی است و مسئولیت نسبی جاری است. البته در ماده 125 ق.م.ا نیز چنین شکلی بر قانونگذاران تحمیل شده است که مقرر می دارد: «هر کس باید شریک ضامن باشد». زیرا بدون شک در یک شرکت همه شرکا دارای وظایف تضامنی هستند. شریک تضامنی هیچ راهی وجود ندارد که تازه وارد به عنوان شریک ضامن تلقی شود. البته در شرکت های مختلط این تفسیر اشکالی ندارد، زیرا در این گونه شرکت ها شرکا به دو دسته ضامن و غیر ضامن تقسیم می شوند و لذا قانون گذاران برای تشخیص شرکای ضامن از شرکای غیر ضامن باید این گونه تعابیر را حمل کنند.

نکته جالب این است که قانونگذار شرکت های سهامی و غیرسهامی اصول 125 و 188 قانون اساسی را تعریف نکرده است، اگرچه لازم است فقط شرکت های سهامی در مشکلات شریک نشوند. ماده 155 می گوید: اعم از اینکه اسم شرکت تغییر کرده باشد یا خیر. «هر شرطی که بر خلاف این حکم باشد برای شخص ثالث باطل خواهد بود».

در هر صورت با توجه به اینکه تغییر نام شرکت به دلیل فوت یا عزل شریکی که نام او در نام شرکت ذکر شده است به اعتبار و اعتبار تجاری شرکت لطمه وارد کرده و شرکای شرکت نیز لطمه می بیند. توسط آن، بنابراین در حقوق فرانسه حذف آن ضرر قانون تجارت 1985 این است که نام شرکت ممکن است شامل نام یک یا چند شریک باشد. در حالی که در قوانین تجارت قبلی فرانسه که قانون تجارت ایران را نیز اعمال می کرد، مانند قوانین ایران، ذکر حداقل نام یکی از شرکا به نام شرکت سهامی الزامی بود. البته قانونگذار فرانسه قبل از قانون تجارت 1985 نیز راه حلی اندیشید و در ماده 190 قانون 1966 مواردی را پیش بینی کرد که وزیر دادگستری بنا به درخواست مشارکت اجازه ادامه زندگی را به وی بدهد. نام سابق و تغییر نام شرکت در فوت شریک یا خروج او لازم نیست.

نکات تکمیلی راجع به تعیین نام شرکت تضامنی

بنابراین از آنچه گفته شد مشخص شد که شرکت به دلیل فوت یا خروج یکی از شرکای شرکت با مشکل تغییر یا عدم تغییر نام مواجه بوده است. اگر شرکت با مسئولیت محدود در نظام حقوقی فعلی مجبور به تغییر نام در چنین مواردی شود، ممکن است به اعتبار و اعتبار تجاری شرکت لطمه وارد کند. از سوی دیگر، اجازه دادن به یک شرکت برای حفظ نام سابق خود می تواند به اشخاص ثالث آسیب برساند و راه را برای سوء استفاده و کلاهبرداری دیگران هموار کند.

علیرغم تغییراتی که در قانون اقتصادی فرانسه در لایحه جدید ایجاد شده است، باز هم ذکر حداقل یکی از شرکا در ماده 494 ضروری است. به نظر می رسد فکر کردن به نام یک یا چند شریک در یک نام شرکت، لزوماً هدف از ایجاد نام شرکت و ثبت نام نیست، یک فرد مطلوب برای یافتن شخص ثالثی با شرکای شهرت مشترک. هاوانا، بنابراین مصوبه سال 1985 پارلمان فرانسه مبنی بر اینکه تصمیم به نام شریک یا شرکا به نام انجمن در قانون بیع جدید قابل قرائت است. بدیهی است در این صورت چنانچه شرکتی در اثر فوت یکی از عزیزان خود مجبور به تغییر نام شرکت و یا ترک شرکت و صدمه وارده به شرکت یا شرکا در این زمینه شود، خسارت وارده به موجب قانون قابل رفع است.

وی در پایان می افزاید: حداقل نام یک نفر از سهامداران به نام شرکت تضامنی نیست، اما در هر حال شریک با مسئولیت نامحدود (تضامنی با اقارب) وجود دارد که این معاونت بارها در اصل 117 قانون اساسی. چنانچه در مورد شرکت تضامنی در ماده 141 در مورد شرکت تضامنی در ماده 163 قید شده باشد که حداقل نام یکی از شرکای اوراق بهادار در نام این دو شرکت ذکر شود. ماده 184 ق.م.ا نیز چنین تعهدی را در مورد شرکت نسبی پیش بینی کرده است.

در بررسی و تدوین اساسنامه شرکت تضامنی، نکات مهمی راجع به نام شرکت، شرکای شرکت، آدرس دقیق شرکت و همچنین نوع فعالیت و دستاوردهای آن مجموعه وجود دارد. در ضمن نام مدیر شرکت تضامنی که در داخل اساسنامه نیز ذکر می شود، باعث قانونی شدن روند فعالیت او می شود.

سوالات متداول