به موجب ماده 1 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری 7/8/1386 ، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه ، فن، فناوری ، صنعت و مانند آن ها حل می نماید.
ثبت اختراع در ایران اختیاری است ولی اختراع در صورتی مورد حمایت قرار می گیرد که طبق شرایط مندرج در قانون به ثبت رسیده باشد.محل ثبت در اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی در تهران است.
در این مقاله ما برآنیم تا ضمن بررسی ویژگی اختراعات قابل ثبت، به مراحل ثبت اختراع بپردازیم.خاطر نشان می شویم موسسه حقوقی فکر برتر به عنوان یکی از معتبرترین مراکز ثبتی ، با استفاده از توان بالای کادر مجرب خود در کوتاه ترین زمان ممکن اقدامات لازم را جهت ثبت اختراع شما به عمل می آورد. برای این منظور کافیست با کارشناسان فوق حرفه ای ما تماس حاصل فرمایید.

- چگونه اختراع ثبت کنیم؟ مراحل ثبت اختراع چیست ؟

- قوانین ثبت اختراع در حقوق ایران

• ویژگی اختراعات قابل ثبت

اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد.ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد.مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی ، کشاورزی ، ماهیگیری و خدمات نیز می شود.
به موجب ماده ی 4 قانون ثبت اختراعات،طرح های صنعتی و علائم تجاری موارد ذیل از حیطه حمایت از اختراع خارج است:
الف-کشفیات،نظریه های علمی روش های ریاضی و آثار هنری
ب-طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی
ج-روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان
این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روش های مزبور نمی شود.
د-منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن ها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آن ها
ه- آنچه قبلاَ در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد.
در صورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا  در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
و- اختراعاتی که بهره برداری از آن ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.
بنا بر آنچه گفته شد،اختراع مطلقاَ نباید قبلاَ منتشر شده باشد وگرنه اختراع نخواهد بود و فقط استثنایی که این اصل دارد در مورد اختراعی است که سابقاَ در خارجه به ثبت رسیده باشد چه در این صورت محققاَ این اختراع معرفی و چاپ و منتشر شده است و لذا مطابق ماده 30 قانون ثبت علایم:
اگر مخترعی در خارج از ایران اختراعی را به ثبت رسانده باشد بر اساس اختراع خارجی می تواند اختراعش را در ایران به ثبت برساند به شرطی که مدت اختراعش از ثبت اختراع اولی تجاوز نکند و اگر در این مدت یک نفر دیگر آن اختراع را در ایران به ثمر رساند مخترع نمی تواند جلو کار او را بگیرد و البته برای بعد از آن می تواند تقاضای جلوگیری نماید ولی از کار کسانی که تا آن تاریخ شروع کرده اند نمی تواند جلوگیری به عمل آورد  و به طور کلی خارجیان می توانند اختراعات خود را در ایران به ثبت رسانند مشروط بر اینکه به موجب عهد نامه یا معامله متقابله از طرف کشور متبوع مخترع نیز این حق برای مخترعین ایرانی شناخته شده باشد.

• مدرک مورد نیاز برای ثبت اختراع:

1-  اظهارنامه اختراع ( 3 نسخه )
وفق ماده 2 آیین نامه ی اجرایی قانون ثبت اختراعات،ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است. اظهارنامه اختراع جزء اوراق بهادار می باشد و می بایست این فرم مخصوص را از واحد فروش اوراق بهادار واقع در اداره کل ثبت شرکت ها تهیه و به زبان فارسی و بدون لاک گرفتگی، قلم خوردگی و پاره گی تنظیم نمود. چنانچه اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط،به زبان دیگری غیر از فارسی باشد،ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آن ها الزامی است.مع ذلک اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضی میسر نباشد،می تواند خلاصه آن ها را به فارسی ضمیمه نماید.مرجع ثبت در صورت لزوم می تواند در جریان بررسی اظهارنامه،ترجمه رسمی مدارک مزبور را مطالبه کند.چنانچه اصطلاحات فناوری و علمی به کار رفته در اسناد مذکور،معادل فارسی نداشته باشند،ذکر همان اصطلاحات کفایت می کند.
در تنظیم و تسلیم اظهارنامه موارد ذیل باید رعایت گردد:
الف- نام و سایر اطلاعات لازم در خصوص متقاضی، مخترع و نماینده قانونی او ، در صورت وجود و عنوان اختراع در اظهارنامه درج شود.
ب-در مواقعی که متقاضی شخص مخترع نیست،مدارک دال بر سمت قانونی وی همراه اظهارنامه تحویل گردد.
ج- ادعای مذکور در اظهارنامه، گویا و مختصر بوده و با توصیف همراه باشد،به نحوی که برای شخص دارای مهارت عادی در فن مربوط واضح و کامل بوده و حداقل یک روش اجرایی برای اختراع ارائه کند.
همچنین ذیل امضاء اشخاص حقوقی متقاضی ثبت ممهور به مهرگردد.
2- توصیف اختراع ( 3 نسخه )
خلاصه توصیف اختراع باید مستقیماَ زمینه ی فنی ای که اختراع به آن تعلق دارد را تعیین کند تا در جستجوی سوابق اختراع ادعایی مورد استفاده قرار گیرد.در خلاصه اختراع  نکات ذیل باید در نظر گرفته شود:
1-با عنوان اختراع شروع شود و مشتمل بر 70 تا 200 کلمه باشد.
2-مشکل فنی،اساس راه حل ارائه شده برای آن و کاربرد یا کاربردهای اصلی اختراع را اجمالاَ روشن نماید.
3-در صورت لزوم،مشتمل بر فرمول های شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد تا براساس آن ها ویژگی های اختراع به بهترین شکل بیان شود.
4-در صورتی که برای توضیح اختراع ارجاع به نقشه های ارجاع دهنده به هر یک از نقشه ها در داخل پرانتز ذکر گردد.
5-عدم بیان ارزش و مزایای اختراع.
وفق ماده ی 14،خلاصه توصیف فقط برای بیان اطلاعات اختراع به کار می رود و نمی تواند مبنای تفسیر برای تعیین حدود ادعا باشد.
چنانچه نقشه ها،نمودارها و جداول،بخشی از ضمیمه اظهارنامه اختراع باشند در ترسیم آن ها باید نکات ذیل رعایت شوند:
1-در یک روی صفحه کاغذ با دوام و در قطع A4، با خطوط پر رنگ و یکدست مشکی و غیررنگی کشیده شده و ترجیحاَ در رسم آن ها از ابزارهای فنی نقشه کشی استفاده شود و حداکثر حاشیه اوراق به ترتیب از بالا5/2 سانتی متر از چپ 5/1 سانتی متر،از راست 5/2 سانتی متر و از پایین 1 سانتی متر باشد.
2-وضوح و شفافیت نقشه ها به نحوی باشد که امکان تکثیر یا تصویر برداری آن میسر شود.
3-تمام عناصر نقشه یا نمودار دارای مقیاس یکسان باشد مگر آنکه برای فهم اختراع،برجسته نمودن بخش خاصی از نقشه و یا نمودار ضروری باشد.
4-تا حدامکان به صورت عمودی در صفحه قرار گیرد.
5-اعداد،حروف و نشانه ها به طور روشن ذکر شده و خوانا باشند.
6-شامل نشانه هایی باشد که در توصیف بتوان به آن ها ارجاع داد.
7-صفحات باید به ترتیب شماره گذاری شده و ترجیحاَ نشان دهنده ی شماره آن صفحه از کل صفحات باشد.
8-هیچ توضیحی نباید روی نقشه ها وجود داشته باشد مگر در مورد جداول و نمودارها.
9-در صورتی که هر یک از نقشه ها،نمودارها و جداول در بیش از یک صفحه باشد،کل صفحات باید بدون حذف بخشی از آن ها،شامل نشانه هایی مستقل از شماره صفحات باشد به نحوی که ارتباط و تمامیت قسمت ها را با یکدیگر روشن سازد.
چنانچه در اظهارنامه،توصیف،خلاصه توصیف،ادعا یا ادعاها و نقشه ها،به واحدهای اندازه گیری وزن و حرارت،انرژی،نور،صدا،مغناطیس و از این قبیل امور اشاره شده باشد،از قواعد متعارف باید استفاده شود.
سایر ضمایم اظهارنامه،به جز نقشه،نمودار و جدول،باید روی کاغذ دارای قطع A4 درج و نکات ذیل در مورد آن ها مراعات گردد.
3- ادعا یا ادعاهای اختراع
مطابق ماده 11 ادعای اختراع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده درچهارچوب مشخصه فنی تعیین کند .هر اختراع می تواند مشتمل بر یک یا چند ادعا باشد.ادعا یا ادعا ها باید صریح و منجز بوده و  دارای شرایط ذیل باشد:
الف) معقول بودن تعداد آنها.
ب ) فراتر از اطلاعات افشا شده نباشد.
ج ) بیان ویژگی های فنی مثبت
4-خلاصه ای از توصیف اختراع
وفق مواد 13و14 خلاصه مشتمل بر 70 تا 200 کلمه و فقط برای بیان اطلاعات اختراع و درصورت لزوم مشتمل بر فرمول شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد.
5- نقشه یا نقشه ها در صورت لزوم
چنانچه نقشه ها ،نمودار ها و جداول بخشی از ضمیمه اظهارنامه اختراع باشند در ترسیم آن ها باید نکات ذیل رعایت شوند:
الف) در روی کاغذ بادوام و در قطع A4.با خطوط پر رنگ و یک دست مشکی و غیر رنگی کشیده شود و ترجیحاَ در رسم آن ها از ابزارهای فنی نقشه کشی استفاده شود و حداکثر حاشیه اوراق به ترتیب از بالا 5/2 سانتی متر از چپ 5/1 سانتی متر، از راست 5/2 سانتی متر و از پایین 1 سانتی متر باشد.
ب ) وضوح و شفافیت نقشه ها به نحوی باشد که امکان تکثیر یا تصویر برداری آن میسر شود.
ج ) تمام عناصر نقشه یا نمودار دارای مقیاس باشد مگر آنکه برای فهم اختراع ، برجسته نمودن بخش خاصی از نقشه و یا نمودار ضروری باشد.
د ) تا حدامکان به صورت عمودی در صفحه قرار گیرد.
هـ) اعداد، حروف و نشانه ها به طور روشن ذکر شده و خوانا باشند.
و ) شامل نشانه هایی باشد که در توصیف بتوان به آن ها ارجاع داد.
ز ) صفحات باید به ترتیب شماره گذاری شده و ترجیحاَ نشان دهنده شماره آن صفحه از کل صفحات باشد.
ح ) هیچ توضیحی نباید روی نقشه وجود داشته باشد مگر در مورد جداول و نمودارها.
ی) در صورتی که هر یک از نقشه ها،نمودارها و جداول در بیش از یک صفحه باشد،کل صفحات باید بدون حذف بخشی از آن ها،شامل نشانه هایی مستقل از شماره صفحات باشد به نحوی که ارتباط و تمامیت قسمت ها را با یکدیگر روشن سازد.
6-مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع
الف) مدارک مثبت هویت متقاضی
اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کپی کارت ملی
اشخاص حقوقی: آخرین روزنامه رسمی دلیل مدیریت کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضاء
ب) مدارک مثبت هویت مخترع
ارائه کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع
7-درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع،چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود.
8-مدارک مربوط به حق تقدم که باید هم زمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود.
9- مدارک نماینده قانونی : درصورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی (وکیل، دارنده یا دارندگان حق امضا برای اشخاص حقوقی و ...) به عمل آید.
9-رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی

• نحوه ی ثبت اختراع و مراحل آن

_ ورود به پورتال اداره کل مالکیت صنعتی و ورود به بخش ثبت اظهارنامه
_ قبول تعهد نامه جهت رعایت مواد قانونی.
_ انتخاب نوع اظهارنامه ( مبنی بر ثبت یک اظهار نامه جدید و اعتراض به ثبت اظهارنامه اختراع)
مراحل ثبت اظهارنامه در سامانه :
1_ وارد کردن اطلاعات اظهارنامه شامل ( مالکیت  اظهارنامه، نماینده قانونی، دریافت کننده ابلاغ، مشخصات مخترع، عنوان و خلاصه اختراع، ادعای حق تقدم)
2_بارگذاری ضمائم.
3_ بازبینی اطلاعات و ضمائم.
4_ پرداخت هزینه و دریافت شماره اظهارنامه.
1) وارد کردن اطلاعات اظهارنامه به این شرح می باشد:
مالکیت اظهارنامه:
مالک اظهارنامه کسی است که اختراع به نام او و با تقاضای او ثبت می شود که می تواند یک شخص حقیقی باشد یا یک شخص حقوقی. در این مرحله چنانچه متقاضی یک شخص باشد به عنوان مالک درج و اطلاعات مربوط به او وارد می شود و اگر مالک بیش از یک نفر باشد سایر مالکین با رعایت اولویت درج می گردند.
نماینده قانونی:
نماینده ی قانونی که می تواند صاحب امضاء شرکت، وکیل دادگستری، دفتر حقوقی و نماینده قانونی معرفی نشده  باشد. چنانچه متقاضی، نماینده قانونی یا وکیل نداشته باشد گزینه مرحله بعد را باید انتخاب نماید و مشخصات مالک درج می گردد و اگر دارای وکیل دادگستری باشد اطلاعات آن وکیل. دفاتر حقوقی نیز به عنوان نماینده قانونی محسوب می شوند.
دریافت کننده ابلاغ:
دریافت کننده ی ابلاغ،می تواند شخصی حقوقی باشد یا یکی از مالکین  یا یکی از نمایندگان قانونی باشد.
مشخصات مخترع:
نوشتن مشخصات شخص مخترع ضروری است که الزاما باید شخص حقیقی باشد و در صورتی که نمی خواهد نام او در گواهی نامه اختراع قید شود باید کتباَ نامه ی عدم قید نام مخترع را ضمیمه اظهارنامه کند.
عنوان و خلاصه ی اختراع:
قید عنوان اختراع امری الزامی است که باید نو آورانه، تکنیکی و مختصر باشد. خلاصه اختراع صرفاَ برای اطلاعات فنی است که در واقع وضعیت موجود در زمینه اختراع  و راه حل ارایه شده به طور خلاصه درج می شود.
ادعای حق تقدم:
ادعای حق تقدم،توسط اشخاصی  که اختراع خود را در قلمرو یکی از اعضای کنوانسیون پاریس ثبت کرده اند پر می شود. ( پر نمودن فرم به زبان اصلی و با ترجمه رسمی دادگستری)
2)بارگذاری ضمائم:
کلیک بر روی گزینه بارگزاری پیوست جهت پیوست نمودن ضمائم. انتخاب تصویر مدرک مورد نظر و ارسال پیوست.
3)بازبینی ضمائم:
مشاهده ی خلاصه ای از اطلاعات وارد شده و تأیید در صورت صحیح بودن. این مرحله تأیید اطلاعات مربوط به مرحله ی اول و دوم می باشد که به طور خلاصه نمایش داده می شود.
4)پرداخت هزینه و دریافت شماره اظهارنامه:
پرداخت هزینه ها به صورت اینترنتی و به صورت آنلاین دریافت می شود.( برای مالکین ایرانی) و برای غیر ایرانی ها معادل ارزی هزینه ها و تعرفه های ثبتی بر مبنای فرانک سوئیسی انجام می شود. به صورت واریز به شماره حساب بانک ملی به نام خدمات  ثبتی اداره کل مالکیت صنعتی. سپس ارسال تصویر فیش و مراحل ثبت اظهارنامه یا درخواست.
بعد از پرداخت اینترنتی، شماره اظهارنامه به شخص داده خواهد شد.
طبق ماده 29 آیین نامه ثبت علایم و اختراعات از تاریخ وصول اظهارنامه ، متصدی شعبه ثبت اختراعات ،آن را از لحاظ تطبیق با مقررات قانون و مواد آیین نامه حاضر مورد مطالعه قرار می دهد و در صورتی که نواقصی در اظهارنامه مشاهده شود مراتب را در سامانه به متقاضی اطلاع می دهد.
ماده 30 آیین نامه ثبت علایم و اختراعات مقرر می دارد : در صورتی که اظهارنامه صحیح و قانونی تشخیص داده شود اختراع در دفتر مخصوصی با قید مراتب ذیل به ثبت خواهد رسید :
1.شماره ثبت
2.شماره دفتر اظهارنامه
3.تاریخ وصول اظهارنامه با تعیین ساعت ، روز ، ماه و سال
4.نام و نشانی کامل تسلیم کننده اظهارنامه
5. نام و نشانی وکیل درخواست کننده اختراع اگر اختراع توسط وکیل درخواست ثبت شده باشد.
6.موضوع اختراع
7.مدت اعتبار ورقه اختراع
8.شماره ثبت و مدت اعتبار اختراع در خارجه
9. تاریخ ثبت اختراع
10 . امضای رییس شعبه ثبت علایم تجاری و اختراعات
11. امضای درخواست کننده ثبت اختراع یا نماینده او
تبصره – در دفتر ثبت اختراعات برای هر اختراع دو صفحه تخصیص داده خواهد شد .هر تغییر و تکمیلی نسبت به موضوع اختراع و همچنین کلیه نقل و انتقالاتی که جزئاَ و یا کلاَ نسبت به اختراع واقع می شود باید در صفحات مزبور ثبت گردد.

• اداره مالکیت صنعتی پس از ثبت اختراع باید :

الف – در خصوص ثبت اختراع یک نوبت آگهی منتشر کند.
ب- گواهینامه ثبت اختراع را صادر کند.
ج- رونوشت گواهینامه ثبت اختراع را بایگانی و پس از دریافت هزینه مقرر، اصل آن را به متقاضی تسلیم کند.
د- به درخواست دارنده گواهینامه اختراع ، تغییراتی را در مضمون و نقشه های اختراع، به منظور تعیین حدود حمایت اعطاء شده انجام دهد ، مشروط بر این که در نتیجه این تغییرات ، اطلاعات مندرج در گواهینامه اختراع از حدود اطلاعات مذکور در اظهارنامه اولیه ای که اختراع بر اساس آن ثبت شده است ، تجاوز نکند.
مدت اعتبار ورقه اختراع از تاریخ تسلیم اظهارنامه محسوب می گردد.
مدت اعتبار ورقه اختراع در ایران بر حسب تقاضای مخترع پنج یا ده یا پانزده یا منتهی بیست سال خواهد بود و در موقع دریافت اظهارنامه ثبت اختراع اداره ثبت حق اثبتی طبق تعرفه مقرر و مبالغی برای هزینه تهیه اظهارنامه و آگهی های مربوطه اخذ می نماید.
اعتبار ورقه اختراع بعد از ثبت در صورتی محفوظ می ماند که صاحب اختراع هر ساله مبلغی برای ادامه اعتبار آن پرداخت نماید و چنانچه در پرداخت اقساط مزبور بیش از سه ماه تعلل شود اعتبار ورقه اختراع از بین خواهد رفت و هر کس خواهد توانست آن اختراع را مورد استفاده قرار دهد.
موسسه حقوقی فکر برتر، افتخار دارد در زمینه ی ثبت اختراع بهینه ترین خدمات را به متقاضیان محترم ارائه نماید.
مفتخریم که راهنمای شما در امور حقوقیتان باشیم.

• مرکز مشاوره و اطلاع رسانی فکر برتر :42143-021
• سامانه ی پیامکی: 100042143
• تماس با متخصصین فکر برتر از طریق شماره های مندرج در سامانه
• سامانه ی تخصصی ثبت شرکت فکر برتر http://companyregister.ir
• پست الکترونیکی به نشانی info@ companyregister.ir

دفتر مرکزی :تهران، میدان ونک، خیابان خدامی، خیابان آفتاب، نبش کوچه هشتم، پلاک 34