اختراعات و اکتشافات در زمینه های مختلف علمی و صنعتی و کشاورزی مسائل مختلفی را مطرح کرده است. با توجه به اینکه اختراع و اکتشاف حاصل زحمت ، ابتکار ، ذوق ، استعداد و نبوغ مخترع و مکتشف است ، در این صورت آیا منصفانه است که حقوق او نسبت به اختراع و اکتشاف ندیده گرفته شود و حاصل کار او مجاناَ در اختیار سرمایه داران قرار گرفته تا با سرمایه گذاری در حاصل کار دیگران استفاده سرشار ببرند ولی خود مخترع و مکتشف که کار او ممکن است حاصل سال ها تلاش و رنج باشد بهره ای از کار خود نبرند ؟ و اگر قرار باشد امتیاز انحصار اختراع و اکتشاف بدون قید و شرط در اختیار صاحب آن باشد در این صورت ممکن است جامعه از یک امتیاز بزرگ اجتماعی ، صنعتی یا کشاورزی محروم شده و از این راه متحمل زیان گردد. مجموع این مسائل منجر به تصویب مقرراتی گردیده که هم حقوق مخترع و مکتشف را ملحوظ داشته و هم حقوق حقوق جامعه را . در ذیل ، ضمن توضیح راجع به اختراع و الزامات قانونی آن ، مراحل مربوط به ثبت اختراع را گام به گام مورد بحث قرار می دهیم :

• تعریف اختراع

اختراع عبارت است از طرح ریزی مربوط به تهیه و ساخت یک وسیله یا کالای جدیدی که در صنعت ، کشاورزی ، بازرگانی و غیره کاربرد داشته باشد مانند اختراع اتومبیل ، هواپیما ، یخچال ، تلویزیون و از این قبیل .
ماده 26 قانون ثبت علائم و اختراعات مقرر می دارد : " هر قسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلف صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که بر طبق شرایط و مدت مقرر در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسید باشد ...:"
اگرچه در ماده 26 مذکور در فوق کلمه اکتشاف و اختراع پشت سر هم به صورت مترادف آمده و تعریف کاملی نیز از آن در قانون بیان نشد ه ولی این دو واژه با یکدیگر فرق دارند.
به طور کلی ،عناصر تعریف و مراحل مختلف آن به شرح ذیل است :
1. طرح ریزی یک وسیله و یک کالا که در حقیقت نتیجه فکر ، ابتکار و خلاقیت صاحب آن است.
2. مرحله ساخت آن است که طرح باید قابلیت انتقال از فکر به عمل و پیاده شدن را داشته باشد. این مرحله ممکن است به وسیله صاحب فکر ( مخترع ) انجام شود یا دیگری .
3. اگرچه در قانون فقط " شعب مختلف صنعتی یا فلاحتی " اشاره شده است ولی قاعدتاَ نباید این قید ، قید حصری باشد و باید آن را به عنوان تمثیل تلقی کرد. بنابراین اختراع ممکن است در هر زمینه ای تحقق پیدا کند.
4. اختراع باید جدید باشد و سابقه نداشته باشد والا اختراع نیست بلکه شبیه سازی است.

• الزامات قانونی ثبت اختراع

طبق ماده فوق ثبت اختراع در ایران اختیاری است ولی اختراع در صورتی مورد حمایت قرار می گیرد که طبق شرایط مندرج در قانون به ثبت رسیده باشد. محل ثبت در اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی در تهران است.
ماده 27 قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات مقرر می دارد : هر کس مدعی یکی از امور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت نماید :
1. ابداع هر محصول صنعتی جدید
2. کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجود به طریق جدید برای یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی
ممکن است یک چیزی اختراع شود ولی در مراحل بعدی اختراع تکمیل شود ، در این صورت برای برخورداری از حمایت قانون نسبت به تکمیل اختراع ، تکمیل آن نیز باید به ثبت برسد.
در مورد ثبت اختراع موارد ذیل قابل توجه است :
اولاَ : هر اختراع یا تکمیل اختراع یا اکتشافی که قبل از تاریخ تقاضای ثبت خواه در ایران خواه در خارجه به نحوی از طریق رسانه های گروهی معرفی شده و یا به مورد عمل و استفاده درآید ، اختراع و اکتشاف جدید محسوب نمی شود.
ثانیاَ : در صورتی که حق اختراع و اکتشاف از طریق ارث به دیگری منتقل شود یا به نحو دیگری واگذار شود ، در صورتی انتقال معتبر است که به نام مالک جدید به ثبت برسد . ( هر نوع واگذاری این گونه حقوق باید به موجب سند رسمی باشد والا اعتبار ندارد ) . حتی اگر انتقال در خارج انجام شده باشد ، در ایران وقتی اعتبار دارد که به ثبت رسیده باشد.
ثالثاَ : ثبت اختراع مستلزم پرداخت هزینه مخصوصی است به نام حق الثبت که در موقع ثبت و همه ساله باید از طرف کسی که اختراع به نام او ثبت می شود پرداخت شود.
رابعاَ : برای امور ذیل نمی توان تقاضای ثبت نمود :
1. نقشه های مالی
2. هر اختراع یا اکتشاف یا تکمیل آن که مخل انتظامات عمومی یا منافیات عفت یا مخالف حفظ الصحه عمومی باشد.

• مراحل ثبت اختراع

با رعایت شرایطی که گفته شد ، در ذیل به توضیح مراحل ثبت اختراع می پردازیم. شایان ذکر است ، چنانچه در هر یک از مراحل ثبت با مشکل و یا سوالی مواجه شدید می توایند با ما تماس حاصل فرمایید. همکاران مجرب ما در موسسه حقوقی فکر برتر ، با سال ها تجربه ی موفق در این زمینه ، آماده ی ارائه ی خدمات به شما عزیزان می باشند.
- گام اول                                                                            
برای ثبت اختراع ، در ابتدا مدارک ذیل را آماده کنید.
1- اظهارنامه اختراع ( 3 نسخه )
برای ثبت اختراع ، مخترع باید تقاضای ثبت را مطابق اظهارنامه که طبق نمونه های چاپی از طرف اداره ثبت تهیه شده است در سه نسخه به فارسی تنظیم و امضاء نموده و به اداره ثبت تسلیم نماید. چنانچه اسناد ضمیمه اظهارنامه و سایر اسناد مربوط، به زبان دیگری غیر از فارسی باشد ،ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آن ها الزامی است.مع ذلک اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضی میسر نباشد،می تواند خلاصه آن ها را به فارسی ضمیمه نماید.مرجع ثبت در صورت لزوم می تواند در جریان بررسی اظهارنامه،ترجمه رسمی مدارک مزبور را مطالبه کند.چنانچه اصطلاحات فناوری و علمی به کار رفته در اسناد مذکور،معادل فارسی نداشته باشند،ذکر همان اصطلاحات کفایت می کند.
در تنظیم و تسلیم اظهارنامه موارد ذیل باید رعایت گردد:
الف- نام و سایر اطلاعات لازم در خصوص متقاضی، مخترع و نماینده قانونی او ، در صورت وجود و عنوان اختراع در اظهارنامه درج شود.
ب-در مواقعی که متقاضی شخص مخترع نیست،مدارک دال بر سمت قانونی وی همراه اظهارنامه تحویل گردد.
ج- ادعای مذکور در اظهارنامه، گویا و مختصر بوده و با توصیف همراه باشد،به نحوی که برای شخص دارای مهارت عادی در فن مربوط واضح و کامل بوده و حداقل یک روش اجرایی برای اختراع ارائه کند.
همچنین ذیل امضاء اشخاص حقوقی متقاضی ثبت ممهور به مهرگردد.
2-  توصیف اختراع ( 3 نسخه )
خلاصه توصیف اختراع باید مستقیماَ زمینه ی فنی ای که اختراع به آن تعلق دارد را تعیین کند تا در جستجوی سوابق اختراع ادعایی مورد استفاده قرار گیرد.در خلاصه اختراع  نکات ذیل باید در نظر گرفته شود:
1- با عنوان اختراع شروع شود و مشتمل بر 70 تا 200 کلمه باشد.
2- مشکل فنی،اساس راه حل ارائه شده برای آن و کاربرد یا کاربردهای اصلی اختراع را اجمالاَ روشن نماید.
3- در صورت لزوم،مشتمل بر فرمول های شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد تا براساس آن ها ویژگی های اختراع به بهترین شکل بیان شود.
4- در صورتی که برای توضیح اختراع ارجاع به نقشه های ارجاع دهنده به هر یک از نقشه ها در داخل پرانتز ذکر گردد.
5- عدم بیان ارزش و مزایای اختراع.
وفق ماده ی 14،خلاصه توصیف فقط برای بیان اطلاعات اختراع به کار می رود و نمی تواند مبنای تفسیر برای تعیین حدود ادعا باشد.
چنانچه نقشه ها،نمودارها و جداول،بخشی از ضمیمه اظهارنامه اختراع باشند در ترسیم آن ها باید نکات ذیل رعایت شوند:
1- در یک روی صفحه کاغذ با دوام و در قطع A4، با خطوط پر رنگ و یکدست مشکی و غیررنگی کشیده شده و ترجیحاَ در رسم آن ها از ابزارهای فنی نقشه کشی استفاده شود و حداکثر حاشیه اوراق به ترتیب از بالا5/2 سانتی متر از چپ 5/1 سانتی متر،از راست 5/2 سانتی متر و از پایین 1 سانتی متر باشد.
2- وضوح و شفافیت نقشه ها به نحوی باشد که امکان تکثیر یا تصویر برداری آن میسر شود.
3- تمام عناصر نقشه یا نمودار دارای مقیاس یکسان باشد مگر آنکه برای فهم اختراع،برجسته نمودن بخش خاصی از نقشه و یا نمودار ضروری باشد.
4- تا حدامکان به صورت عمودی در صفحه قرار گیرد.
5- اعداد،حروف و نشانه ها به طور روشن ذکر شده و خوانا باشند.
6- شامل نشانه هایی باشد که در توصیف بتوان به آن ها ارجاع داد.
7- صفحات باید به ترتیب شماره گذاری شده و ترجیحاَ نشان دهنده ی شماره آن صفحه از کل صفحات باشد.
8- هیچ توضیحی نباید روی نقشه ها وجود داشته باشد مگر در مورد جداول و نمودارها.
9- در صورتی که هر یک از نقشه ها،نمودارها و جداول در بیش از یک صفحه باشد،کل صفحات باید بدون حذف بخشی از آن ها،شامل نشانه هایی مستقل از شماره صفحات باشد به نحوی که ارتباط و تمامیت قسمت ها را با یکدیگر روشن سازد.
چنانچه در اظهارنامه،توصیف،خلاصه توصیف،ادعا یا ادعاها و نقشه ها،به واحدهای اندازه گیری وزن و حرارت،انرژی،نور،صدا،مغناطیس و از این قبیل امور اشاره شده باشد،از قواعد متعارف باید استفاده شود.
سایر ضمایم اظهارنامه،به جز نقشه،نمودار و جدول،باید روی کاغذ دارای قطع A4 درج و نکات ذیل در مورد آن ها مراعات گردد.
3- ادعا یا ادعاهای اختراع
مطابق ماده 11 ادعای اختراع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده درچهارچوب مشخصه فنی تعیین کند .هر اختراع می تواند مشتمل بر یک یا چند ادعا باشد.ادعا یا ادعا ها باید صریح و منجز بوده و  دارای شرایط ذیل باشد:
الف) معقول بودن تعداد آنها.
ب ) فراتر از اطلاعات افشا شده نباشد.
ج ) بیان ویژگی های فنی مثبت
4-خلاصه ای از توصیف اختراع
وفق مواد 13و14 خلاصه مشتمل بر 70 تا 200 کلمه و فقط برای بیان اطلاعات اختراع و درصورت لزوم مشتمل بر فرمول شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد.
5- نقشه یا نقشه ها در صورت لزوم
چنانچه نقشه ها ،نمودار ها و جداول بخشی از ضمیمه اظهارنامه اختراع باشند در ترسیم آن ها باید نکات ذیل رعایت شوند:
الف) در روی کاغذ بادوام و در قطع A4.با خطوط پر رنگ و یک دست مشکی و غیر رنگی کشیده شود و ترجیحاَ در رسم آن ها از ابزارهای فنی نقشه کشی استفاده شود و حداکثر حاشیه اوراق به ترتیب از بالا 5/2 سانتی متر از چپ 5/1 سانتی متر، از راست 5/2 سانتی متر و از پایین 1 سانتی متر باشد.
ب ) وضوح و شفافیت نقشه ها به نحوی باشد که امکان تکثیر یا تصویر برداری آن میسر شود.
ج ) تمام عناصر نقشه یا نمودار دارای مقیاس باشد مگر آنکه برای فهم اختراع ، برجسته نمودن بخش خاصی از نقشه و یا نمودار ضروری باشد.
د ) تا حدامکان به صورت عمودی در صفحه قرار گیرد.
هـ) اعداد، حروف و نشانه ها به طور روشن ذکر شده و خوانا باشند.
و ) شامل نشانه هایی باشد که در توصیف بتوان به آن ها ارجاع داد.
ز ) صفحات باید به ترتیب شماره گذاری شده و ترجیحاَ نشان دهنده شماره آن صفحه از کل صفحات باشد.
ح ) هیچ توضیحی نباید روی نقشه وجود داشته باشد مگر در مورد جداول و نمودارها.
ی) در صورتی که هر یک از نقشه ها،نمودارها و جداول در بیش از یک صفحه باشد،کل صفحات باید بدون حذف بخشی از آن ها،شامل نشانه هایی مستقل از شماره صفحات باشد به نحوی که ارتباط و تمامیت قسمت ها را با یکدیگر روشن سازد.
6-مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع
الف) مدارک مثبت هویت متقاضی
اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کپی کارت ملی
اشخاص حقوقی: آخرین روزنامه رسمی دلیل مدیریت کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضاء
ب) مدارک مثبت هویت مخترع
ارائه کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع
7-درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع،چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود.
8-مدارک مربوط به حق تقدم که باید هم زمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود.
9- مدارک نماینده قانونی : درصورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی (وکیل، دارنده یا دارندگان حق امضا برای اشخاص حقوقی و ...) به عمل آید.
9-رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی
- گام دوم :
پس از تهیه مدارک فوق ، به سامانه اداره کل مالکیت صنعتی  ( قسمت  ثبت اظهارنامه ) مراجعه نموده و بعد از قبول تعهد نامه جهت رعایت مواد قانونی و انتخاب نوع اظهارنامه ( مبنی بر ثبت یک اظهار نامه جدید و اعتراض به ثبت اظهارنامه اختراع ) مراحل ثبت اظهارنامه در سامانه را به دقت تکمیل نمایید.
مراحل ثبت اظهارنامه در سامانه به شرح ذیل است  :
_ درج  اطلاعات اظهارنامه ( شامل مالکیت اظهارنامه ، نماینده قانونی ، دریافت کننده ابلاغ  و ...)
مالکیت اظهارنامه :
مالک اظهارنامه کسی است که اختراع به نام او و با تقاضای او ثبت می شود که می تواند یک شخص حقیقی باشد یا یک شخص حقوقی. در این مرحله چنانچه متقاضی یک شخص باشد به عنوان مالک درج و اطلاعات مربوط به او وارد می شود و اگر مالک بیش از یک نفر باشد سایر مالکین با رعایت اولویت درج می گردند.
نماینده قانونی :
نماینده ی قانونی که می تواند صاحب امضاء شرکت، وکیل دادگستری، دفتر حقوقی و نماینده قانونی معرفی شده  باشد. چنانچه متقاضی، نماینده قانونی یا وکیل نداشته باشد گزینه مرحله بعد را باید انتخاب نماید و مشخصات مالک درج می گردد و اگر دارای وکیل دادگستری باشد اطلاعات آن وکیل می بایست درج گردد. دفاتر حقوقی نیز به عنوان نماینده قانونی محسوب می شوند.
دریافت کننده ابلاغ :
دریافت کننده ی ابلاغ، می تواند شخصی حقوقی باشد یا یکی از مالکین  یا یکی از نمایندگان قانونی باشد.
مشخصات مخترع:
درج مشخصات شخص مخترع ضروری است که الزاما باید شخص حقیقی باشد و در صورتی که نمی خواهد نام او در گواهی نامه اختراع قید شود باید کتباَ نامه ی عدم قید نام مخترع را ضمیمه اظهارنامه کند.
عنوان و خلاصه ی اختراع :
قید عنوان اختراع امری الزامی است که باید نو آورانه، تکنیکی و مختصر باشد. خلاصه اختراع صرفاَ برای اطلاعات فنی است که در واقع وضعیت موجود در زمینه اختراع  و راه حل ارائه شده به طور خلاصه درج می شود.
ادعای حق تقدم:
ادعای حق تقدم، توسط اشخاصی  که اختراع خود را در قلمرو یکی از اعضای کنوانسیون پاریس ثبت کرده اند پر می شود. ( پر نمودن فرم به زبان اصلی و با ترجمه رسمی دادگستری)
بارگذاری و بازبینی اطلاعات و ضمائم.
انتخاب گزینه بارگذاری پیوست جهت پیوست نمودن ضمائم و سپس انتخاب تصویر مدرک مورد نظر و ارسال پیوست .
پس از طی مراحل مذکور ، اطلاعات وارد شده را بازبینی کرده و در صورت صحت اطلاعات وارد شده و عدم مغایرت ، بر روی گزینه ی تایید کلیک نمایید.
_ پرداخت هزینه و دریافت شماره اظهارنامه
پرداخت هزینه ها به صورت اینترنتی و به صورت آنلاین انجام می شود.( برای مالکین ایرانی) و برای غیر ایرانی ها معادل ارزی هزینه ها و تعرفه های ثبتی بر مبنای فرانک سوئیسی اعمال می گردد. ( به صورت واریز به شماره حساب بانک ملی به نام خدمات  ثبتی اداره کل مالکیت صنعتی. سپس ارسال تصویر فیش و مراحل ثبت اظهارنامه یا درخواست).
بعد از پرداخت اینترنتی، شماره اظهارنامه به شخص داده خواهد شد.
طبق ماده 29 آیین نامه ثبت علائم و اختراعات از تاریخ وصول اظهارنامه ، متصدی شعبه ثبت اختراعات ،آن را از لحاظ تطبیق با مقررات قانون و مواد آیین نامه حاضر مورد مطالعه قرار می دهد و در صورتی که نواقصی در اظهارنامه مشاهده شود مراتب را در سامانه به متقاضی اطلاع می دهد.
ماده 30 آیین نامه ثبت علایم و اختراعات مقرر می دارد : در صورتی که اظهارنامه صحیح و قانونی تشخیص داده شود اختراع در دفتر مخصوصی با قید مراتب ذیل به ثبت خواهد رسید :
1.شماره ثبت
2.شماره دفتر اظهارنامه
3.تاریخ وصول اظهارنامه با تعیین ساعت ، روز ، ماه و سال
4.نام و نشانی کامل تسلیم کننده اظهارنامه
5. نام و نشانی وکیل درخواست کننده اختراع اگر اختراع توسط وکیل درخواست ثبت شده باشد.
6.موضوع اختراع
7.مدت اعتبار ورقه اختراع
8.شماره ثبت و مدت اعتبار اختراع در خارجه
9. تاریخ ثبت اختراع
10 . امضای رییس شعبه ثبت علایم تجاری و اختراعات
11. امضای درخواست کننده ثبت اختراع یا نماینده او
تبصره – در دفتر ثبت اختراعات برای هر اختراع دو صفحه تخصیص داده خواهد شد .هر تغییر و تکمیلی نسبت به موضوع اختراع و همچنین کلیه نقل و انتقالاتی که جزئاَ و یا کلاَ نسبت به اختراع واقع می شود باید در صفحات مزبور ثبت گردد.
پس از ثبت اختراع ورقه اختراعی که به صاحب اختراع یا نماینده او داده می شود باید شامل نکات ذیل باشد : ( ماده 31)
1. شماره ثبت اختراع
2. تاریخ ثبت اختراع
3. شماره دفتر اظهارنامه
4. موضوع اختراع
5. تاریخ تسلیم اظهارنامه
6. نام و نشانی کامل صاحب اختراع و وکیل او
7. نشانی صاحب اختراع در ایران
8. مدت اعتبار ورقه اختراع
9. شماره ثبت و مدت اعتبار در خارجه
10. امضای رئیس شعبه ثبت علائم تجاری و اختراعات
11. امضای مدیر کل ثبت
12. شماره و تاریخ صدور ورقه اختراع
یک نسخه از توصیف اختراع و خلاصه آن و نقشه ها به وسیله قیطان یا منگنه به ورقه اختراع ملصق و مهر می شود.
ماده 32- در ظرف سی روز پس از ثبت هر اختراع اداره مربوطه ثبت آگهی که شامل مراتب ذیل است منتشر خواهد نمود :
- شماره ثبت اختراع
- مدت اعتبار ورقه اختراع
- نام صاحب اختراع و نشانی کامل او
- موضوع اختراع
آگهی مزبور به امضای رئیس شعبه ثبت علائم تجاری و اختراعات در روزنامه رسمی کشور منتشر خواهد شد.
وفق ماده 33 ، مدت اعتبار ورقه اختراع از تاریخ تسلیم اظهارنامه محسوب می گردد. مدت اعتبار ورقه اختراع در ایران بر حسب تقاضای مخترع پنج یا ده یا پانزده یا منتهی بیست سال خواهد بود و در موقع دریافت اظهارنامه ثبت اختراع اداره ثبت حق الثبتی طبق تعرفه مقرر و مبالغی برای هزینه تهیه اظهارنامه و آگهی های مربوط اخذ می نماید.
گام به گام تا رسیدن به مطلوب ترین خواسته ها ..
{ آنچه شما می خواهید همان است که تیم فوق حرفه ای ما در فکر برتر ، در تلاش برای تحقق آنند }