بعد از شرکت های سهامی، شرکت با مسئولیت محدود از متداول ترین انواع شرکت های تجاری در ایران می باشند. در ایران تاریخ ایجاد و رسمیت یافتن این نوع شرکت ها در حقیقت از سال 1311 به بعد است.
این نوع شرکت در انگلستان و آلمان رواج کلی دارد و در ابتدا در انگلستان شناخته شده و بعداَ در آلمان و سپس در ایتالیا در اواخر قرن هیجدهم رسمیت یافته است.بعد از آن ها سویس و سایر ممالک اروپا آن را قبول نمودند ولی در فرانسه خیلی دیر و در اوائل همین قرن عنوانی قانونی پیدا کرده است.

طبق ماده ی 94 قانون تجارت،شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجاری تشکیل شده و هر یک از شرکا بدون اینکه سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد،فقط تا میزان سرمایه ی خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است. شرکت با مسئولیت محدود، مانند سایر شرکت های تجارتی،دارای شخصیت حقوقی است.(ماده ی 583 ق.ت)

شرکت با مسئولیت محدود به عنوان یک شخص حقوقی می تواند دارای کلیه ی حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قایل است.مگر حقوق و تکالیفی که بالطبیعه،فقط انسان ممکن است دارای آن باشد.تصمیمات شرکت به وسیله ی مقاماتی که به موجب قانون یا اساسنامه صلاحیت اتخاذ تصمیم دارند،اتخاد می شود.

سرمایه ی شرکت با مسئولیت محدود می تواند به صورت نقدی یا غیر نقدی باشد.لیکن طبق ماده ی 96 موسسین این گونه شرکت ها موظفند که کل سرمایه ی نقدی را تادیه و کل سرمایه ی غیر نقدی را نیز تقویم و تسلیم کنند.

نظر به این که میزان سهم هر یک از شرکا در این گونه شرکت ها توسط برگ سهام مشخص نمی شود،لذا ماده ی 97 ضروری کرده است که در شرکتنامه صراحتاَ میزان سهم الشرکه ی غیر نقدی هر یک از شرکا قید شود.اهمیت ارزش گذاری سرمایه ی غیر نقدی شرکت خصوصاَ در زمانی که شرکت ورشکسته شود و طلبکاران می بایست از سرمایه های شرکت مطالباتشان را وصول کنند جلوه خواهد کرد.

شرکت مزبور از یک جهت شباهت به شرکت سهامی دارد،و آن این است که شرکا به هیچ وجه مسئولیتی غیر از آنچه که به عنوان سرمایه پرداخته اند ندارند.شرکت با مسئولیت محدود مانند شرکت سهامی از جمله شرکت هایی است که فقط سرمایه در آن دخالت دارد.ولی در تعریف فوق تفاوتی با شرکت سهامی مشاهده می شود،و آن این است که سرمایه به سهام قسمت نمی شود بلکه شرکای هر یک سهم الشرکه ای دارند که مجموع آن سرمایه ی شرکت را تشکیل می دهد.مثلاَ شرکتی که بین 5 نفر از شرکا با سرمایه ی پانصد هزار ریال تشکیل می شود ممکن است اولی دویست هزار ریال و دومی یکصد هزار ریال و سومی هشتاد هزار ریال و چهارمی و پنجمی هر یک شصت هزار ریال سهم الشرکه ی آن ها باشد.

فایده ای که شرکت های با مسئولیت محدود دارند این است که شرکت های سهامی غالباَ احتیاج به سرمایه های مهم دارند و ناچارند شریک زیاد داشته باشند به این جهت مقررات زیادی درباره ی آن ها وضع شده که رعایت تمام آن ها از عهده ی اشخاصی که می خواهند شرکای محدودی داشته باشند خارج است،بر عکس این قبیل شرکت ها که اغلب از اشخاصی تشکیل می شود که با یکدیگر دوست و یا همکارند و در حقیقت شرکت فامیلی است،از آن قیود تا اندازه ای آزاد است.در ممالک خارج هم گرچه گاهی اتفاق می افتد که شرکت با مسئولیت محدود دارای شرکای زیادی باشد ولی اکثراَ شرکا محدود و انگشت شمارند.مخصوصاَ در کشور ما که تجارت جنبه ی خصوصی دارد،شرکت با مسئولیت محدود رواج زیادی یافته و با تقاضا به اداره ی ثبت شرکت ها معلوم می شود تمایل مردم به این قبیل شرکت ها بیشتر است.

در نام شرکت با مسئولیت محدود رعایت دو شرط واجب است:

1-کلمه (با مسئولیت محدود) بنام شرکت باید اضافه شود.
2-نام شرکت متضمن نام هیچ یک از شرکا نباید باشد.
والا قانون آن را در مقابل اشخاص ثالث،تضامنی خواهد شناخت.

تشکیل و ثبت شرکت:

تشکیل شرکت با مسئولیت محدود موکول به حدوث دو امر است:
1-شرکتنامه نوشته و امضا شده باشد.
2-سرمایه تماماَ تادیه و پرداخت شده باشد.
اهمیت تنظیم شرکتنامه معلوم است و اگر شرکتی دارای شرکتنامه نباشد اساس آن به عمل نیامده و عقد آن بسته نشده و بدون آن باطل است.راجع به سرمایه نیز چنانچه در عبارات فوق آمد طبق ماده ی 96«شرکت با مسئولیت محدود وقتی تشکیل می شود که تمام سرمایه ی نقدی تادیه و سهم الشرکه ی غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد».

چگونگی ثبت شرکت با مسئولیت محدود:

ثبت شرکت با مسئولیت محدود، الزامی و تابع مقررات قانون ثبت شرکت هاست.در گذشته ثبت شرکت در تهران «اداره ی ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی»و در خارج از تهران،در نقاطی که اداره ی مزبور دایر نشده بود،در اداره ی ثبت اسناد و املاک محل به صورت حضوری انجام می شد، ولی امروزه با اجرایی شدن سامانه ی جامع ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری کلیه ی مراجعات ارباب رجوع به صورت اینترنتی و از طریق سامانه http://sherkat.ssaa.ir به صورت غیر حضوری انجام می گردد.
مدارک لازم جهت ثبت شرکت های با مسئولیت محدود:
1-دو نسخه شرکتنامه ی تکمیل شده
2--دو نسخه تقاضانامه ی تکمیل شده
3- دو نسخه اساسنامه ی تکمیل شده
4-تکمیل فرم تعیین نام به ترتیب اولویت نام های پیشنهادی و همچنین فیش واریزی
5-اصل مجوز فعالیت از مراجع ذیربط در مواردی که ثبت موضوع نیاز به مجوز داشته باشد.
6-تصویر برابر با اصل مدارک احراز هویت کلیه ی شرکا،مدیران و هیات نظار(در مواردی که تعداد شرکا بیش از 12 نفر باشند)
7-اصل گواهی عدم سوء پیشینه جهت اعضای هیات مدیره ی مدیر عامل
8-دو نسخه صورتجلسه ی مجمع عمومی موسسین
9-دو نسخه صورتجلسه ی هیات مدیره
10-اصل وکالتنامه ی وکیل دادگستری در صورتی که ثبت شرکت توسط وکیل صورت پذیرد.
در ظرف ماه اول ثبت شرکت،خلاصه ی شرکت نامه و منضمات آن باید توسط اداره ی ثبت مربوط ،در «روزنامه ی رسمی»و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار مرکز اصلی شرکت،به هزینه ی خود شرکت،منتشر شود.(ماده ی 197 ق.ت و ماده ی 6 نظامنامه ی قانون تجارت)

در هر موقع که تصمیماتی برای تمدید مدت شرکت زاید بر مدت مقرر یا انحلال شرکت(حتی در مواردی که انحلال به علت انقضای مدت شرکت یا انجام شدن موضوع آن صورت می گیرد)یا تغییر اسم شرکت یا هر تغییر دیگری در اساسنامه اتخاذ شود و همچنین در هر موقعی که مدیر یا مدیران شرکت تغییر یابند،باید موضوع بلافاصله،به مرجع ثبت شرکت ها اعلام گردد.(ماده ی 200 ق.ت)

منابع:
1)پاکدامن،رضا،حقوق شرکت های تجاری،انتشارات  خرسندی،1389
2 )عبادی ،محمدعلی ،حقوق تجارت ،انتشارات گنج دانش  ، شهریور 1368
3)ملک زاده  ،  فهیمه ،  فرهنگ حقوق تجارت ،انتشارات دادگستر نشر ،1389