شرکت سهامی خاص، شرکتی است بازرگانی که تمام سرمایه آن منحصراَ توسط موسسین تامین گردیده و سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام،محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است.
در حقوق ایران، شرکت سهامی خاص مانند شرکت سهامی عام، ابتدا تاسیس می شود و سپس به ثبت می رسد.اگر بخواهیم تشریفات شرکت سهامی خاص را نسبت به شرکت سهامی عام خلاصه کنیم باید بگوییم در مورد شرکت سهامی خاص، اولاَ تشریفات پذیره نویسی وجود ندارد، ثانیاَ ورقه تعهد وجود ندارد، ثالثاَ تشکیل مجمع عمومی موسس لازم نیست.

• تکالیف سهامداران

به موجب قانون برای سهامداران شرکت سهامی خاص تکالیفی در نظر گرفته شده است :
از جمله تکالیف سهامداران تنظیم اساسنامه می باشد که باید به امضای کلیه سهامداران برسد تنظیم اظهارنامه و درخواست ثبت شرکت نیز از وظایف آن ها می باشد. اظهارنامه به صورت نمونه چاپی از مرجع ثبت شرکت ها خریداری و تکمیل می گردد . همچنین تنظیم صورتجلسه مجمع عمومی سهامداران نیز از وظایف سهامداران می باشد که در آن تاریخ تنظیم و امضای صورتجلسه مبنی بر امضای اساسنامه و اظهارنامه از سوی سهامداران و انتخاب اولین مدیران و بازرسان از طرف آنان و تحصیل قبولی مدیران و بازرسان انتخابی و تعیین روزنامه کثیرالانتشار برای درج آگهی های شرکت تا تشکیل مجمع عادی درج شده است.
مطابق ماده 28 ل. ا. ق. ت در شرکت های سهامی خاص نیز صدور گواهینامه موقت سهم با ورقه سهم قانوناَ پس از به ثبت رسیدن شرکت ممکن است تا زمانی که اوراق سهام صادر نشده است شرکت باید به صاحبان سهام گواهینامه موقت بدهد که معرف تعداد و نوع سهام و مبلغ پرداخت نشده آن باشد و در حکم سهم می باشد و مطابق ماده 27 ل. ا. ق. ت به هر حال ظرف یک سال از پرداخت تمام مبلغ اسمی سهام باید ورقه سهم صادر و به صاحبان تسلیم گردد و گواهی موقت مسترد و ابطال گردد.
شرکت سهامی خاص بلافاصله پس از انجام دادن اقدامات اولیه (1-امضای اساسنامه 2- تعهد سرمایه 3- انتخاب مدیران و بازرسان) به وسیله موسسان تشکیل می شود؛ یعنی امضای اساسنامه،تعهد کلیه سهام و پرداخت مبالغ نقدی لازم،انتخاب مدیران و بازرسان و قبول سمت کتبی آنان.

• چند نکته :

- سرمایه شرکت را باید کلاً مؤسسین متقبل، تهیه و پرداخت نمایند و پرداخت حداقل سرمایه هر یک از مؤسسین بقدرالسهم ( چنانچه مورد پذیرش همه قرار گیرد) نباید کمتراز 35% کل سهام تعهد شده باشد.
- چنانچه بعضی از شرکاء مبادرت به آوردن سرمایه غیر نقدی نمایند، ورود سرمایه غیر نقدی به شرکت های سهامی خاص از طرف سهامداران مورد قبول است،نهایت این نوع آورده باید همانند شرکت های سهامی عام، توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی گردد، دراین مورد نظریه کارشناسی برای اداره ثبت شرکتها قابل قبول است و احتیاج به مطرح نمودن این نظریه در مجمع عمومی مؤسس نیست، لیکن مؤسسین باید صورت اثاثیه و اموال غیر نقدی ( آورده غیر نقدی) خود را به طریق فوق در اظهارنامه منعکس نمایند.
- چنانچه شرکت به هر نحوی سهام یا امتیاز خاصی برای بعضی از سهامداران قائل شود این موضوع باید در اظهارنامه ثبت شرکت ها نمایان گردد.
- نظر به اینکه طرح و تصویب اساسنامه، انتخاب مدیران و بازرسان و تعیین روزنامه کثیرالانتشار و تنظیم اظهارنامه، بنابر توضیحات فوق، لزوماً باید توسط کلیه مؤسسین انجام شود، چنین استنباط می شود که کلیه تصمیمات در بدو تأسیس شرکت در شرکت های سهامی خاص باید به اتفاق آراء اتخاذ گردد.
- نحوه تنظیم سند انتخاب مدیران و بازرس یا بازرسان و تعیین روزنامه کثیرالانتشار می تواند در یک ورقه عادی و به صورت اعلامی باشد و یا اینکه مؤسسین آن را در یک صورتجلسه با عنوان « مجمع عمومی شرکت سهامی خاص در شرف تأسیس » تهیه و تنظیم نمایند، لیکن انتخاب هیئت رئیسه مجمع، برخلاف شرکت های سهامی عام، جهت اداره مجمع، ضرورتی ندارد.