به نظر می رسد برای ورود به بحث، ابتدائاَ لازم است به توضیح مختصری راجع به انحلال و تصفیه شرکت های تجاری بپردازیم و سپس تقسیم دارایی شرکت را مورد بررسی قرار دهیم. شایان ذکر است، خوانندگان محترم می توانند در صورت نیاز به هرگونه راهنمایی و مشاوره در این رابطه با کارشناسان ما در تماس باشند. قدر مسلم آن است که همکاران متعهد ما در ثبت شرکت فکر برتر،همواره آمادگی این را دارند تا به سوالات و مشکلات متقاضیان پاسخگو باشند.
انحلال به معنای پایان کار شرکت نمی باشد و پس از انحلال نیز شخصیت حقوقی شرکت باقی است اما به شکل ناقص. مثلاَ انسانی را فرض کنید که دچار سرطان شده و شش ماه بیشتر زنده نیست و در این مدت نمی تواند مانند زمان سلامت کامل زندگی کند. پس از انحلال ، شرکت وارد مرحله تصفیه می شود. تصفیه به معنای پاک کردن است . در حقیقت در دوران تصفیه بدهی شرکت پرداخت و حقوق سهامداران به آن ها داده می شود تا شخصیت حقوقی شرکت خاتمه یابد.
در شرکت سهامی، امر تصفیه با مدیران فعلی شرکت است، مگر آنکه اساسنامه شرکت یا مجمع عمومی فوق العاده ای که به انحلال شرکت رای می دهد، ترتیب دیگری مقرر کرده باشد. ( ماده 204 لایحه قانونی 1347). هر گاه مدیران تصفیه متعدد باشند، آنان می توانند منفرداَ یا مجتمعاَ به وظایف خود عمل کنند؛ زیرا " مدیر تصفیه نماینده شرکت در حال تصفیه بوده و کلیه اختیارات ( از جمله عمل به تنهایی ) را جهت امر تصفیه دارا می باشند. محدود کردن اختیارات مدیران تصفیه باطل و کان لم یکن است ".
مدت ماموریت مدیران تصفیه نباید از دو سال تجاوز کند، لیکن اگر آن ها نتوانند در این مدت امر تصفیه را خاتمه دهند، می توانند از مجمع عمومی صاحبان سهام تمدید مدت ماموریت خود را خواستار شوند . ( ماده 214 لایحه قانونی 1347). چنانچه مدیر تصفیه را دادگاه انتخاب کرده باشد، تمدید ماموریت او با دادگاه خواهد بود. ( ماده 215 لایحه قانونی 1347). ادامه ماموریت مدیر تصفیه بدون تقاضای تجدید، باعث محکومیت او به دو تا شش ماه حبس یا جزای نقدی از 20 هزار تا 200 هزار ریال، یا هر دو مجازات خواهد بود. ( ماده 268 لایحه قانونی 1347).
عزل مدیر تصفیه با همان مرجعی است که او را انتخاب کرده است ( مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام یا دادگاه ) ( ماده 216 لایحه قانونی 1347).
ماموریت مدیر تصفیه ممکن است در اثر استعفا یا حوادثی نظیر فوت یا حجر یا ورشکستگی خاتمه پیدا کند. در این صورت، مجمع عمومی شرکت جانشین او را معین می کند؛ وگرنه دادگاه به درخواست هر ذی نفع جانشین او را معین خواهد کرد. ( ماده 213 لایحه قانونی 1347)

• تقسیم دارایی شرکت :

با محو شخصیت حقوقی شرکت پس از ختم تصفیه، صاحبان سهام مالک مشاع دارایی موجود شرکت می شوند که باید تقسیم شود.
معمولاَ تقسیم دارایی شرکت به صورت دوستانه، یعنی با موافقت تمام شرکا انجام می شود. دارایی شرکت ابتدا به مصرف پرداخت مبلغ اسمی سهام سهام داران می رسد ( ماده 224 لایحه قانونی 1347 ) و این قاعده جنبه آمره دارد و اساسنامه نمی تواند متضمن حذف آن باشد. برعکس، تقسیم مابقی دارایی شرکت به ترتیب مقرر در اساسنامه شرکت خواهد بود و چنانچه اساسنامه ساکت باشد، مازاد دارایی ، به نسبت سهام ، بین سهام داران تقسیم خواهد شد. ( قسمت دوم ماده 226 لایحه قانونی 1347).
" تقسیم دارایی شرکت بین صاحبان سهام، خواه در مدت تصفیه و خواه پس از آن، ممکن نیست ، مگر آنکه شروع تصفیه و دعوت بستانکاران قبلاَ سه مرتبه و هر مرتبه به فاصله یک ماه در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشاری که اطلاعیه ها و آگهی های مربوط به شرکت در آن درج می گردد، آگهی شده و لااقل شش ماه از تاریخ انتشار اولین آگهی گذشته باشد " ( ماده 225 لایحه قانونی 1347). تخلف از این مقررات، موجب ایجاد مسئولیت برای مدیران تصفیه در مقابل بستانکارانی خواهد بود که طلب خود را دریافت نکرده اند ( ماده 226 لایحه قانونی 1347). بستانکاران تا ده سال می توانند به بانک مراجعه و حقوق خود را دریافت کنند. بعد از این مهلت، وجود باقی مانده با اطلاع دادستان به خزانه دولت منتقل می شود . ( ماده 228 لایحه قانونی 1347).
پس از اعلام ختم تصفیه، مدیر تصفیه باید وجوه باقی مانده را در حساب مخصوصی نزد یکی از بانک های ایران تودیع و صورت بستانکارانی را که حقوقشان را دریافت نکرده اند، به بانک تسلیم و مراتب را آگهی کند تا اشخاص ذی نفع برای گرفتن طلبشان به بانک مراجعه کنند . ( ماده 228 لایحه قانونی 1347)
او باید مقارن اعلام ختم تصفیه، دفاتر و اسناد شرکت تصفیه شده را به مرجع ثبت شرکت تحویل دهد تا به مدت ده سال از تاریخ اعلام، برای مراجعه اشخاص ذی نفع نگهداری شوند ( ماده 229 لایحه قانونی 1347).
مدیر تصفیه باید ظرف یک ماه پس از ختم تصفیه، مراتب را جهت ثبت ، آگهی و حذف نام شرکت از دفتر ثبت شرکت ها به مرجع ثبت شرکت ها اعلام دارد. ( ماده 227 لایحه قانونی 1347).