شرکت های تجاری و موسسات که در دفتر ثبت شرکت ها به ثبت رسیده اند می توانند در امور کلی شرکت مانند محل شرکت یا موضوع آن تغییراتی بدهند . این تغییرات باید به ثبت برسند.
به موجب قانون ، در هر موقع که تصمیماتی راجع به تمدید مدت شرکت زائد بر مدت مقرر یا انحلال شرکت قبل از مدت معینه با تغییر در تعیین کیفیت تفریغ حساب یا تغییر اسم شرکت یا تبدیل دیگر در اساسنامه یا تبدیل و خروج بعضی از شرکای ضامن از شرکت اتخاذ شود و همچنین در هر موقع که مدیر یا مدیران شرکت تغییر یابد و یا تصمیمی نسبت به مورد معین اتخاذ شود مقررات راجع به ثبت و انتشار باید در مورد تغییرات حاصله رعایت شود.

بنابراین، انتشار تغییراتی که در وضعیت شرکت ثبت شده ایجاد می شود ، ضروری می باشد. نتیجه عدم انتشار مواردی که نظام نامه به عهده مدیران گذاشته است این است که اولاَ مدیران ممکن است مطابق قواعد عام ، به سبب خطای خود ، محکوم به جبران خسارت اشخاص ثالث شوند و ثانیاَ اشخاص ثالث می توانند این تغییرات را نادیده بگیرند ؛ چه تغییراتی که به نظر آن ها نرسیده در مقابل آن ها قابل استناد نیست.
با توجه به آنچه آمد، در این مقاله برآنیم تا به مهم ترین نکات راجع به تغییر اساسنامه شرکت ، تغییر نشانی ، تغییر نام ، تغییر موضوع ، تغییر آدرس ، افزایش سرمایه ، کاهش سرمایه ، تبدیل شرکت ، تغییر تابعیت شرکت ، تغییر مدت زمان شرکت و ... بپردازیم. با ما همراه باشید.
- اساسنامه شرکت قانون اساسی شرکت است و اکثریت عادی صاحبان سهام نمی توانند تغییراتی در آن بدهند و کلیه موضوعاتی که در اساسنامه شرکت ذکر می گردد بدون تصمیم مجمع عمومی فوق العاده قابل تغییر نیست. لذا باید حتی المقدور در موقع تنظیم اساسنامه شرکت جزئیاتی را که ممکن است در طول مدت حیات شرکت تغییراتی را ایجاب کند که اهمیت اساسی ندارد در اساسنامه ذکر ننمود تا در هر مورد احتیاج به دعوت مجمع عمومی فوق العاده نباشد . مثلاَ نشانی شرکت . در صورتی که نشانی دقیق شرکت در اساسنامه قید شده باشد، در هر موقع که مقر شرکت تغییر کند، لازم خواهد شد که اساسنامه شرکت نیز تغییر کند و هیات مدیره باید مجمع عمومی فوق العاده را برای تغییر ماده اساسنامه مربوط به مرکز شرکت دعوت کند و این دعوت متضمن تشریفات و هزینه برای شرکت خواهد بود. اما چنانچه مرکز اصلی شرکت شهر معینی تعیین شود و تعیین نشانی شرکت به اختیار هیات مدیره باشد، تغییر نشانی شرکت فوق العاده سهل و آسان خواهد بود. به این جهت در اغلب اساسنامه ها با تعیین مرکز اصلی شرکت در شهر معینی تعیین نشانی شرکت را در آن شهر به اختیار هیات مدیره واگذار می کنند.
در این صورت در مجمع عمومی موسس هیات مدیره نشانی شرکت را اعلام می کند تا اقامتگاه شرکت معلوم گردد. اگر شرکت هنوز محل معینی را برای مقر خود انتخاب نکرده باشد، نشانی موقتی که ممکن است نشانی یکی از مدیران باشد، به عنوان نشانی موقت شرکت تعیین می شود تا بعد از پیدا کردن محل مناسبی نشانی قطعی شرکت از طرف هیات مدیره تعیین گردد.
- در بعضی از موارد ممکن است تصمیم گرفته شود که موضوع شرکت تغییر کند. موضوع شرکت در حقیقت همان چیزی است که شرکت به خاطر آن سرمایه گذاری کرده و تاسیس گردیده است .
در بعضی از کشورها مانند انگلستان موضوع شرکت را نمی توان تغییر داد. ولی قوانین ایران تغییر موضوع شرکت را منع ننموده است .تغییر موضوع شرکت، در صلاحیت مجمع عمومی صاحبان سهام است که متعاقب تصویب و اعلام مراتب به اداره ثبت شرکت ها و آگهی جهت اطلاع عموم انجام می شود. پیش از هر اقدامی جهت ثبت ، چنانچه موضوع شرکت نیاز به مجوز داشته باشد می بایست نسبت به اخذ مجوز اقدام نمایید.
- همان طور که می دانیم، هر شرکت باید برای فعالیت خود، نامی تعیین کند تا به واسطه آن فعالیت و عملکرد خود را از دیگران تفکیک و متمایز نماید. نام شرکت گاه به فعالیت شرکت بستگی دارد و گاه ممکن است از اسم یک یا چند نفر از شرکا تشکیل شده باشد. اسم شرکت الزاماَ اسم تجاری آن نیست ، ولی چون شرکت تحت این عنوان تجارت می کند، معمولاَ اسم شرکت اسم تجاری او نیز هست و از این نظر، دارای ارزش اقتصادی بوده، قسمتی از دارایی شرکت را تشکیل می دهد که قابل انتقال است. به همین دلیل، جز در مورد شرکت تضامنی ، اگر اسم شرکت اسم یکی از شرکا باشد، پس از خروجش از شرکت ، نمی تواند بدون عوض تغییر اسم شرکت را تقاضا بکند، چه اسم مزبور متعلق به شرکت است و جزء دارایی او محسوب می شود.

- شرکت ممکن است برای مدت معین و یا برای مدت نامحدودی تعیین شود. چنانچه شرکت برای مدت معینی تشکیل شده باشد، در پایان مدت باید منحل گردد و امور خود را تصفیه کند. البته اگر شرکت دارای منافع سرشار باشد اغلب شرکاء مایلند شرکت به کار خود ادامه دهد. در این صورت قانون اجازه داده است که صاحبان سهام بتوانند مدت شرکت را با رای اکثریت صاحبان سهام در مجمع عمومی فوق العاده تمدید نمایند . چنانچه تصمیم مجمع عمومی فوق العاده قبل از پایان مدت شرکت اتخاذ شود، تصمیم مزبور برای کلیه صاحبان سهام لازم الرعایه است و شرکت به کار خود ادامه می دهد. شایان ذکر است، تصمیم برای امتداد مدت شرکت حتماَ باید قبل از پایان مدت شرکت اتخاذ شود تا اعتبار داشته باشد.
- از آنجا که تابعیت امری نیست که آن را به اختیار اشخاص و سهامداران شرکت محول کرد و اعطاء یا سلب تابعیت از جمله اختیارات دولت ها و جزء قوانین آمره به شمار می آید، لذا به موجب ماده 74 قانون تجارت ، هیچ مجمع عمومی نمی تواند تابعیت شرکت را تغییر دهد و به تعهدات صاحبان سهام با هیچ اکثریتی نمی توان افزود. علاوه بر این ، هیچ مجمعی ( اعم از عادی یا فوق العاده ) با هیچ اکثریتی نمی تواند در مورد افزایش تعهدات صاحبان سهام یا نسبت به اسقاط دعوی مسئولیت علیه مدیران شرکت توسط صاحبان سهام اتخاذ تصمیم نماید.
- از جمله رایج ترین تغییرات، تغییرات در سرمایه شرکت است . تغییرات در سرمایه شرکت، عبارت است از افزایش سرمایه اولیه یا کاهش و تقلیل سرمایه موجود به میزان کمتر که از مهم ترین تصمیماتی است که مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام اتخاذ می نمایند. لازم به توضیح است، در صورت افزایش سرمایه شرکت، صاحبان سهام موظف نیستند در افزایش سرمایه مشارکت نمایند و همچنین اگر تقلیل سرمایه شرکت باعث تضییع حقوق طلبکاران گردد تقلیل سرمایه مزبور مجاز نیست.
در این رابطه، ماده 222 قانون تجارت مقرر می دارد : هر شرکت تجاری می تواند در اساسنامه خود قید کند که سرمایه اولیه خود را به وسیله تادیه اقساط بعدی از طرف شرکاء یا قبول شریک جدید زیاد کرده و یا به واسطه برداشت از سرمایه آن را تقلیل دهد. در اساسنامه حداقلی که تا آن میزان می توان سرمایه اولیه را تقلیل دارد صراحتاَ معین می شود. کمتر از عشر سرمایه اولیه شرکت را حداقل قرار دادن ممنوع است. بنابراین در صورتی که افزایش یا تقلیل سرمایه شرکت در اساسنامه پیش بینی شده باشد اشکال قانونی متصور نیست ، در موردی هم که چنین موضوعی در اساسنامه شرکت پیش بینی نشده باشد، باز افزایش یا تقلیل سرمایه اشکالی ندارد ، زیرا همان طور که اشاره شد، مجمع عمومی فوق العاده حق دارد هر نوع تغییری را که لازم بداند در اساسنامه بدهد.
- در رابطه با تغییر نوع شرکت باید گفت : تغییر نوع شرکت های سهامی به شرکت های دیگر در قانون تجارت ایران پیش بینی نشده است. تنها ماده ای که در قانون تجارت ایران تبدیل نوع شرکتی را به شرکت دیگر پیش بینی می کند، ماده 135 است که تبدیل شرکت تضامنی و نسبی را به شرکت سهامی تجویز می کند، اما برای شرکت های دیگر حق چنین تبدیلی پیش بینی نشده است. ولی با در نظر گرفتن مفاد ماده 74 قانون تجارت که فقط تغییر تابعیت و افزایش تعهدات صاحبان سهام را ممنوع می سازد، می توان نتیجه گرفت که چون تبدیل شرکت سهامی منع نشده است، تبدیل شرکت سهامی به شرکت با مسئولیت محدود با تصویب مجمع عمومی فوق العاده جایز است، زیرا در این صورت به تعهدات شرکاء چیزی اضافه نمی شود. ولی در مورد تبدیل شرکت سهامی به شرکت تضامنی یا نسبی چون این تبدیل متضمن افزایش تعهدات صاحبان سهام است، رضایت کلیه صاحبان سهام لازم است . عملاَ تبدیل شرکت سهامی به شرکت تضامنی یا نسبی فوق العاده نادر است، زیرا چنین تبدیلی به نفع صاحبان سهام نیست . تبدیل نوع شرکت شخصیت حقوقی شرکت را از بین نبرده و شرکتی که تبدیل شده است، کارهای شرکت سابق را ادامه می دهد ، بدون آن که وقفه ای حاصل گردد و تنها مزیت آن بر انحلال و تشکیل شرکت دیگری این است که تشریفات ثبت و پرداخت حق الثبت مجدد دیگر مورد پیدا نمی کند.
- همان طور که می دانیم، هر شرکت تجاری به دلیل داشتن شخصیت حقوقی، دارای اقامتگاهی است که مستقل از اقامتگاه شرکاست و باید معین شود. فواید تعیین اقامتگاه شرکت عبارت اند از :
1- هر گاه قانون برای تاسیس شرکت در محل های خاص ( مثل مناطق آزاد تجاری ) تسهیلاتی ( از جمله تسهیلات مالیاتی ) معین کرده باشد، اثبات وقوع اقامتگاه شرکت در این محل ها مزایایی دربردارد.
2- اقامتگاه شرکت معین می کند که شرکت تابعیت چه کشوری را دارد.
3- دادگاه صلاحیتدار برای صدور حکم ورشکستگی شرکت ، دادگاه محل اقامت خود شرکت است. برای صدور حکم ورشکستگی شرکت ، طلبکاران فقط باید به دادگاه محل اقامت شرکت مراجعه کنند.
4- برای اقامه دعوا علیه شرکت نیز طلبکاران علی الاصول می توانند به دادگاهی مراجعه کنند که اقامتگاه شرکت در حوزه آن واقع است.
شایان ذکر است، اقامتگاه شرکت در اساسنامه یا شرکتنامه معین می شود. در این صورت تغییر اقامتگاه تابع تغییر اساسنامه یا شرکتنامه خواهد بود. آنچه مسلم است این است که تغییر اقامتگاه نباید موجب تشدید تعهدات شرکا شود. بنابراین ، اگر تغییر اساسنامه موجب تشدید تعهدات بعضی شرکا شود فقط توافق کلیه شرکا قادر به تغییر اقامتگاه شرکت خواهد بود.
مع ذلک ، چون تغییر اقامتگاه شرکت در تغییر تابعیتش تاثیر دارد ، تغییر اقامتگاه تا آن حد مجاز و موثر است که به تغییر تابعیت شرکت نینجامد، والا تغییر اقامتگاه در همان شرایطی صورت خواهد گرفت که تغییر تابعیت شرکت صورت می گیرد. البته صرف تغییر نشانی شرکت از محلی به محل دیگر یک شهر، تغییر اقامتگاه تلقی نمی شود تا لازم باشد که برای انجام دادن آن اساسنامه تغییر کند.
- مجمع عمومی فوق العاده ، در دعوت اول با حضور دارندگان بیش از نصف سهامی که حق رای دارند و در دعوت دوم با حضور دارندگان بیش از یک سوم سهامی که حق رای دارند با اکثریت دو سوم آراء حاضر در جلسه رسمی مبادرت به هر گونه تغییر یا اصلاح در مواد اساسنامه می نماید.
- صاحبان سهام ( مجامع عمومی) با هیچ اکثریتی نمی توانند برخلاف قوانین آمره اتخاذ تصمیم نمایند. به عنوان مثال، قانون گذار به منظور حمایت از حقوق صاحبان سهام ، مجامع عمومی را از هرگونه تصمیم گیری که موجبات تضییع حقوق سهامداران را فراهم نماید، ممنوع می کند. بنابراین مجمع عمومی فوق العاده حق ندارد تعهدات سهامداران را بدون رضایت آنان افزایش دهد. مگر اینکه کلیه صاحبان سهام به این امر راضی باشند. ماده 159 ل. ا. ق. ت در این خصوص مقرر می دارد : " افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود در صورتی که برای صاحبان سهام ایجاد تعهد کند، ممکن نخواهد بود مگر آنکه کلیه صاحبان سهام با آن موافق باشند ". همچنین هیچ مجمعی نمی تواند به نحوی از انحاء حق صاحبان سهام را مورد اقامه دعوا یا حتی محدود نماید. 

در صورت نیاز به هرگونه مشاوره در رابطه با ثبت تغییرات شرکت با فکر برتر تماس حاصل فرمایید.