شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است . در صورتی که مایل به ثبت این نوع شرکت می باشید ، لازم است راجع به قوانین آن اطلاعات و دانش کلی داشته باشید . این مطلب با هدف بیان مسائل حقوقی ثبت شرکت سهامی تهیه گردیده است. اما قبل از آن ، مختصری در مورد این شرکت صحبت خواهیم کرد : 

شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می شود. شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص . شرکت های سهامی عام و خاص از جمله شرکت های سرمایه محسوب می شوند. شخصیت سهام دار در این نوع شرکت ها فاقد اهمیت و اصل حاکمیت سرمایه مهم و تعیین کننده است. به عبارت دیگر تحصیلات ، سن ، ثروت ، موقعیت خانوادگی ، وضعیت طبقاتی و نفوذ سهام دار هیچ گونه تاثیری بر میزان رای یا مسئولیت وی در شرکت ندارد و فقط تعداد سهام و آرای وی می تواند در نفوذ و کنترل بر شرکت سهامی موثر باشد. 

نظر به عدم تاثیر اکثریت عددی سهام داران در تصمیم گیری ها ، تعداد سهام داران ، چنانچه مالک اکثریت سهم نباشند، تعیین کننده نیست. این امر برخلاف جریان موجود در شرکت های با مسئولیت محدود است که اکثریت عددی در کنار اکثریت سرمایه ای، شریک را دارای نفوذ و اقتدار در شرکت می سازد. 

مقررات راجع به شرکت سهامی در مواد 21 تا 93 قانون تجارت مصوب 1311 بیان شده بود. اما در سال 1347 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت ، در رابطه با شرکت های سهامی عام و خاص در قالب 300 ماده به تصویب رسید. پس از تصویب لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در سال 1347، مواد 21 تا 93 قانون تجارت دیگر در خصوص شرکت های سهامی عام و خاص کاربرد ندارد.

نکات قانونی برای ثبت شرکت سهامی 

1- در موقع تاسیس سرمایه شرکت های سهامی عام از پنج میلیون ریال و سرمایه شرکت های سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد. در صورتی که سرمایه شرکت بعد از تاسیس به هر علت از حداقل مذکور در این ماده کم تر شود باید ظرف یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان حداقل مقرر اقدام به عمل آید یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت های مذکور در قانون تجارت تغییر شکل یابد وگرنه هر ذینفع می تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیتدار درخواست کند. هر گاه قبل از صدور رای قطعی موجب درخواست انحلال منتفی گردد دادگاه رسیدگی را موقوف خواهد نمود. 

2- برای تشکیل شرکت سهامی عام حداقل 5 شریک و برای تشکیل شرکت سهامی خاص حداقل 3 شریک لازم است. 

3- در شرکت های سهامی عام عبارت "شرکت سهامی عام" و در شرکت های سهامی خاص عبارت "شرکت سهامی خاص" باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.

4- برای تاسیس شرکت های سهامی عام مؤسسین باید اقلاً بیست درصد سرمایه شرکت را خود تعهد کرده و لااقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تاسیس نزد یکی از بانک ها سپرده سپس اظهارنامه ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که به امضاء کلیه موسسین رسیده باشد در تهران به اداره ثبت شرکت ها و در شهرستان ها به دایره ثبت شرکت ها و در نقاطی که دایره ثبت شرکت ها وجود ندارد به اداره ثبت اسناد و املاک محل تسلیم و رسید دریافت کنند. 

5- چنانچه شرکت سهامی عام تا شش ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه این قانون به ثبت نرسیده باشد به درخواست هر یک از مؤسسین یا پذیره نویسان مرجع ثبت شرکت ها که اظهارنامه به آن تسلیم شده است گواهینامه ای حاکی از عدم ثبت شرکت صادر و به بانکی که تعهد سهام و تادیه وجوه در آن به عمل آمده است ارسال می دارد تا موسسین و پذیره نویسان به بانک مراجعه و تعهد نامه و وجوه پرداختی خود را مسترد دارند. در این صورت هر گونه هزینه های که برای تاسیس شرکت پرداخت یا تعهد شده باشد به عهده موسسین خواهد بود. 

6- هر گاه قسمتی از تعهد موسسین به صورت غیرنقد باشد باید عین آن یا مدارک مالکیت آن را در همان بانکی که برای پرداخت مبلغ نقدی حساب باز شده است تودیع و گواهی بانک را به ضمیمه اظهارنامه و ضمائم آن به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم نمایند. 

7- شرکت های سهامی عام قبل از فروش و عرضه سهام جدید مکلفند بدواَ طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام جدید را که بایستی بر اساس ماده 174 لایحه اصلاحی قانون تجارت تنظیم شود به انضمام آخرین ترازنامه و حساب سود و زیان مصوب شرکت برای کسب اجازه جهت انتشار به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم نمایند. مرجع ثبت شرکت ها پس از مطالعه اظهارنامه و ضمائم آن و تطبیق مندرجات آن ها با قانون اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی را صادر خواهد نمود. 

8- اعلامیه پذیره نویسی باید توسط موسسین در جراید آگهی گردیده و نیز در بانکی که تعهد سهام نزد آن صورت می گیرد در معرض دید علاقمندان قرار داده شود. 

9- پس از گذشتن مهلتی که برای پذیره نویسی معین شده است و یا در صورتی که مدت تمدید شده باشد موسسین حداکثر تا یک ماه به تعهدات پذیره نویسان رسیدگی و پس از احراز این که تمام سرمایه شرکت صحیحاَ تعهد گردیده و اقلاَ سی و پنج درصد آن پرداخت شده است تعداد سهام هر یک از تعهد کنندگان را تعیین و اعلام و مجمع عمومی موسس را دعوت خواهند نمود. 

10- مجمع عمومی موسس با رعایت مقررات این قانون تشکیل و پس از رسیدگی و احراز پذیره نویسی کلیه سهام شرکت و تادیه مبالغ لازم و شور درباره اساسنامه شرکت و تصویب آن اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت را انتخاب می کند و نیز مجمع عمومی موسس روزنامه کثیرالانتشاری را که هر گونه دعوت و اطلاعیه برای صاحبان سهام تا تشکیل مجمع عمومی سالانه به طور منحصر در آن منتشر خواهد شد تعیین خواهد نمود. مدیران و بازرسان شرکت باید کتباَ قبول سمت نمایند . قبول سمت به خودی خود دلیل بر این است که مدیر و بازرس با علم به تکالیف و مسئولیت های سمت خود عهده دار آن گردیده اند. از این تاریخ شرکت تشکیل شده محسوب می شود. 

11- همان طور که در بالا آمد، از تاریخی که مدیران و بازرسان در شرکت سهامی عام و خاص، کتباَ قبول سمت می کنند، شرکت سهامی تشکیل می شود. بنابراین تشکیل شرکت سهامی عام ، چه شرکت سهامی عام و چه شرکت سهامی خاص، قبل از ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت ها صورت می گیرد. 

12- اساسنامه ای که به تصویب مجمع عمومی موسس رسیده به ضمیمه صورت جلسه مجمع و اعلامیه قبولی مدیران و بازرسان جهت ثبت شرکت به مرجع ثبت شرکت ها تسلیم خواهد شد. 

13- شرکت سهامی عام می تواند تحت شرایط مندرج در قانون اوراق قرضه منتشر کند. ورقه قرضه ورقه قابل معامله ای است که معرف مبلغی وام است با بهره معین که تمامی آن یا اجزاء آن در موعد یا مواعد معینی باید مسترد گردد. انتشار اوراق قرضه ممکن نیست مگر وقتی که کلیه سرمایه ثبت شده شرکت تادیه شده و دو سال تمام از تاریخ ثبت شرکت گذشته و دو ترازنامه آن به تصویب مجمع عمومی رسیده باشد. 

14- تا وقتی که شرکت به ثبت نرسیده صدور ورقه سهم یا گواهینامه موقت سهم ممنوع است. در صورت تخلف امضاکنندگان مسئول جبران خسارات اشخاص ثالث خواهند بود. 

15- برای تاسیس . ثبت شرکت های سهامی خاص فقط تسلیم اظهارنامه به ضمیمه مدارک زیر به مرجع ثبت شرکت ها کافی خواهد بود :

- اساسنامه شرکت که به امضاء کلیه سهامداران رسیده باشد. 

- اظهارنامه مشعر بر تعهد کلیه سهام و گواهینامه بانکی حاکی از تادیه قسمت نقدی آن که نباید کم تر از سی و پنج درصد کل سهام باشد. اظهارنامه مذکور باید به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد. هر گاه تمام یا قسمتی از سرمایه به صورت غیرنقد باشد باید تمام آن تادیه گردیده و در صورت تقویم آن به تفکیک در اظهارنامه منعکس شده باشد و در صورتی که سهام ممتازه وجود داشته باشد باید شرح امتیازات و موجبات آن در اظهارنامه منعکس شده باشد. 

- انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت که باید در صورتجلسه ای قید و به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد. 

- قبول سمت مدیریت و بازرسی با رعایت قسمت اخیر ماده 17 لایحه اصلاحی قانون تجارت 

- ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هرگونه آگهی راجع به شرکت تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در آن منتشر خواهد شد. 

16- مرکز اصلی شرکت همان جایی می باشد که شرکت می خواهد فعالیت خود را در آنجا انجام دهد. باید توجه داشت که آدرس شرکت بسیار مهم می باشد به دلیل اینکه حوزه مالیاتی را مشخص می کند. در حال حاضر شرکت در شرف تاسیس مرکز اصلیشان توسط اداره ثبت شرکت ها استعلام می شود و باید آدرس با کدپستی همخوانی داشته باشد. 

17- فقط شرکت های سهامی عام می توانند سهام خود را برای پذیره نویسی یا فروش در بورس اوراق بهادار یا بانک ها عرضه کنند یا به انتشار اطلاعیه و آگهی یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برای فروش سهام مبادرت ورزند. نه شرکت های سهامی خاص و نه سایر شرکت ها از چنین امتیازاتی برخوردار نیستند. 

18- شرکت سهامی می تواند در ابتدای ثبت و شروع به فعالیت دارای تعدادی شعب نیز باشد که با اعلام شعب و انجام امور تاسیس شعب برای کمتر شدن هزینه می توان در ابتدا تاسیس شرکت شعب را اعلام نمود تا از هزینه ها کم کرد. 

19- موسسین شرکت نسبت به کلیه اعمال و اقداماتی که به منظور تاسیس و به ثبت رسانیدن شرکت انجام می دهند مسئولیت تضامنی دارند. 

پاسخ به چند سوال

1- اگر برخی از موسسین ، هم آورده نقدی و هم آورده غیرنقدی داشته باشند، آیا در تصمیم گیری درباره آورده غیرنقدی آن موسس، وی به اندازه سهم نقدی اش حق رای دارد یا خیر ؟

جواب : نظر اقوی و منطبق با ظاهر قانون ، آن است که این موسسین به اندازه سهام نقدی خود ، حق دادن رای در مورد ارزیابی آورده غیرنقدی خود را دارند. با توجه به قسمت پایانی ماده 77 لایحه اصلاحی قانون تجارت نظر دوم صحیح تر است. زیرا این ماده ، فقط آن قسمت از سرمایه غیرنقد را که موضوع مذاکره و رای است از حیث حد نصاب جزء سرمایه شرکت ندانسته است ؛ بنابراین ، نشان می دهد که اگر شخص دارای قسمتی سرمایه نقدی و قسمتی سرمایه غیرنقدی باشد، سرمایه نقدی او در حد نصاب رای گیری دخیل است. حال که سرمایه نقدی او در حد نصاب رای گیری دخیل است ، پس او نسبت به سرمایه نقدی اش حق رای دارد. 

2- در شرکت های سهامی عام ، اگر مجموع سهامی که پذیره نویسی شده است ، بیش از کل سرمایه شرکت باشد تکلیف چیست ؟

جواب : در این خصوص با دو حالت مواجه ایم :

الف) اگر در اعلامیه پذیره نویسی ، نسبت به این حالت تعیین تکلیف شده باشد، به همان ترتیبی که مقرر شده عمل می شود. 

ب) اگر در اعلامیه پذیره نویسی تعیین تکلیف نشده باشد، تقدم زمانی ملاک عمل قرار می گیرد ، یعنی پذیره نویسی اشخاصی که پذیره نویسی آن ها زودتر صورت گرفته ، پذیرفته شده و ایشان سهام دار شرکت می شوند و پذیره نویسی سایرین باطل و سالبه به انتفای موضوع است و وجوه پرداختی ایشان به آن ها بازگردانده می شود. 

3- طرح اساسنامه چیست ؟

طرح اساسنامه ، طرح پیشنهادی موسسین به مجمع عمومی موسس، برای تصویب اساسنامه است و به همین دلیل به آن طرح اساسنامه می گویند. هر گاه این طرح به تصویب مجمع عمومی موسس برسد، دیگر اساسنامه است نه طرح اساسنامه . طرح اساسنامه باید با قید تاریخ باشد و به امضاء کلیه موسسین برسد. نکته قابل توجه آنکه در شرکت سهامی خاص ، طرح اساسنامه نداریم و طبق ماده 20 لایحه ، موسسین اساسنامه را تنظیم و همگی امضا می کنند. 

از همراهیتان سپاسگزاریم . 

اطلاعات تکمیلی :

- راهنمای گام به گام تشکیل و ثبت شرکت سهامی خاص

- مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت های سهامی خاص

- شرایط لازم جهت ثبت و تاسیس شرکت سهامی عام چیست؟

- مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت سهامی عام