در موافقتنامه سازمان مالکیت معنوی آفریقا (OAPI ) در  رابطه با طرح صنعتی آمده است :
" ترکیبات خطوط یا رنگ ها طرح صنعتی است و هر شکل سه بعدی اعم از اینکه با خطوط و رنگ ها همراه باشد یا نباشد مدل صنعتی است البته به شرطی که ترتیبات پیش گفته یا شکل، ظاهری خاص یا ویژه به محصول صنعتی یا دستی بدهد و به عنوان یک الگو برای ساخت آن محصول عمل کند.
همچنین ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب 1386 در رابطه با طرح صنعتی مقرر می دارد  :
هر گونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هر گونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ ها و یا بدون آن، به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است. در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی باشد.
ثبت طرح صنعتی در قالب سازوکارهای حقوقی، این حق را برای طراح ایجاد می کند که مانع کپی و تقلید غیرمجاز از طرح توسط اشخاص ثالث شود تا بدین طریق بتواند از بازگشت مالی سرمایه گذاری انجام شده اطمینان حاصل کند. از سوی دیگر حمایت از طرح های صنعتی به نفع مصرف کنندگان و عموم مردم نیز خواهد بود، زیرا با گسترش رویه های عادلانه و صادقانه تجاری در بازار و تشویق خلاقیت ها موجب می گردد که از نظر زیبایی شناختی، محصولات جذاب تری به بازار عرضه شود.
جهت ثبت طرح صنعتی احراز شرایط مقرر شده در قانون الزامی است.برخی از این شرایط ، ناظر به شرایط اساسی ثبت آن از قبیل جدید بودن یا اصیل بودن است که از آن ها به شرایط ماهوی طرح صنعتی تعبیر می گردد و برخی دیگر از شرایط ناظر به نحوه تنظیم اظهارنامه و مدارک و مستندات ضمیمه آن است که می توان از آن ها به عنوان شرایط شکلی ثبت طرح صنعتی نام برد. شرایط شکلی ثبت طرح صنعتی طی مقاله ای دیگر مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
در این مقاله با توجه به تعریف طرح صنعتی و شرایط ماهوی مقرره برای ثبت آن، به بررسی شرایط ماهوی طرح صنعتی می پردازیم.

• معرفی اثر به عنوان طرح

طرحی به عنوان طرح صنعتی قابل ثبت است که جنبه هنری محض نداشته و قابلیت این را داشته باشد که در قالب طرح صنعتی به شرحی که در قانون درآمده است مورد حمایت قرار گیرد. البته روشن است که طرح های ترسیمی می توانند در قالب سازوکارهای حمایتی دیگر مانند حق مولف یا کپی رایت مورد حمایت قرار گیرند.
ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 ایران نیز در مقام تعریف طرح صنعتی به شرط فوق تلویحاَ اشاره کرده است. زیرا  به موجب ماده یادشده، طرح مورد درخواست حمایت در قالب طرح صنعتی باید ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد. بنابراین هدف طراح باید این باشد که طرحش قابلیت تبلور یک فرآورده را داشته باشد و لازمه اش این است که طرح یادشده بر مبنای اصولی که جنبه کاربردی دارد ترسیم گردد.

• کاربرد صنعتی

یکی دیگر از شرایط ماهوی طرح صنعتی این است که طرح مورد حمایت دارای کاربرد صنعتی باشد. به عبارت دیگر طرح مورد حمایت نباید جنبه هنری محض داشته باشد و باید این قابلیت را داشته باشد که بر روی یک کالا تبلور یابد و موجبات تغییرات آن را فراهم کند به طوری که این تغییرات نظر مشتریان را به خود جلب کند. البته لازمه تبلور طرح بر روی فرآورده اعم از صنعتی یا محصولی از صنایع دستی و ایجاد تغییرات در آن ها این است که طرح بر مبنای اصول طراحی صنعتی و مقیاس های از پیش تعیین شده ترسیم شده باشد، در غیر این صورت طزح یاد شده نمی تواند قابلیت تبلور روی کالا را داشته باشد. به عنوان مثال اگر طراحی اقدام به ترسیم طرح مربوط به یک کفش ورزشی نموده که برخلاف اصول پذیرفته شده در بازار فنی کفش باشد نمی تواند آن را به عنوان یک طرح جدید ثبت نمود مثل اینکه عاج های کفش را بر روی آن قرار دهد.

• تبلور طرح روی کالا

قابلیت تبلور و پیاده شدن طرح بر روی کالا و فرآورده صنعتی یکی دیگر از شرایط ماهوی ثبت طرح صنعتی است. با توجه به شرط فوق بدیهی است که طرح اعم از شکل و ساختار و یا طرح های تزیینی باید این ویژگی مهم را داشته باشند که در یک کالا به کار روند تا مشمول تعریف طرح صنعتی و در این قالب قابل حمایت باشند.

• منحصر به فرد بودن طرح

یکی دیگر از شرایط طرح صنعتی این است که طرح صنعتی در مقایسه با طرح های قبل از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار باشد. به عبارت دیگر طرح مورد درخواست ثبت باید دارای ظاهری خاص و منحصر به فرد باشد ، به طوری که دقیقاَ قابل تشخیص از سایر طرح ها باشد.
به عبارت دیگر، از نظر ظاهر طرح باید متفاوت از طرح هایی باشد که در معرض عموم قرار گرفته است.

• ابتکاری بودن طرح

شرط ابتکاری یکی دیگر از شرایط لازم برای ثبت طرح است که در قوانین ملی برخی از کشورها پیش بینی شده است. منظور از ابتکاری بودن طرح این است که طرح نسبت به سطح دانش موجود دارای گام یا گام های فراتر باشد و یا همان طور که در اختراع گفتیم ، برای دارنده مهارت عادی معلوم و آشکار نباشد و یک گام به جلو محسوب گردد.
بر اساس قانون ایران ایجاد تغییر در کالا و محصول و متفاوت ب.دن طرح مورد درخواست ثبت با طرح های قبلی کافی است که طرح را مشمول نعریف مقرره در ماده 20 قرار دهد.

• جدید بودن طرح

یکی از شرایط مهم برای ثبت طرح های صنعتی این است که طرح مورد درخواست ثبت جدید یا واجد تازگی باشد و به طور خلاصه طرحی جدید محسوب می شود که قبل از تاریخ تقدیم اظهارنامه یا قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت ، برای عموم افشاء نشده باشد. در این قسمت از بحث، به شرایط و ویژگی های طرح های جدید می پردازیم.
1- همانند نبودن طرح با طرح های قبلی ثبت شده
چنانچه طرح مورد درخواست ثبت، همانند طرح های ثبت شده قبلی باشد واجد شرط تازگی نبوده و قابل ثبت نمی باشد. همچنین بر اساس ماده 21 قانون یادشده، چنانچه طرح قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه یا برحسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت، به هر نحو مورد استفاده قرار گرفته و افشاء شده باشد قابل ثبت نیست.
2- عدم افشاء اطلاعات
چنانچه طرح مورد درخواست ثبت، قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه یا برحسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت، افشاء شده باشد واجد شرط تازگی نبوده و قابل ثبت نمی باشد. .وسیله و طریق افشاء موضوعیت ندارد و می تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد. بنابراین اگر اطلاعات مربوط به طرح در یک جمع ارائه شده باشد یا اینکه ویژگی های طرح در یک محلی مورد نمایش قرار گرفته باشد یا برای فروش به بازار عرضه شده باشد، می تواند تحت شرایطی موجب زوال تازگی طرح و نتیجتاَ عدم ثبت آن گردد.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره می توانید با ما تماس حاصل فرمایید.
ثبت شرکت فکر برتر ، با بهره گیری از متخصصان مجرب و توانمند آماده ارائه ی خدمات به شما متقاضیان عزیز می باشد.