پذیره نویسی عبارت است از عمل حقوقی که به موجب آن شخص تعهد می کند با تامین قسمتی از سرمایه شرکت در حدود مبلغ برآورده شده در شرکت سهامی عام شریک شود.
پذیره نویسی شخص را متعهد می کند که مبلغی را برابر مبلغ قید شده در ورقه تعهد سهام پرداخت نماید و در مقابل چنین تعهدی حق دریافت سهام پس از تشکیل شرکت و استفاده از آن برای پذیره نویسی ایجاد گردد.
طبق ماده 12 لایحه اصلاحی قانون تجارت : پذیره نویس پس از انقضای ورقه تعهد سهم مبالغی که باید نقداَ پرداخت کنند ( حداقل 35 % مبالغ تعهد شده ) را به حسابی به نام حساب شرکت در شرف تاسیس پرداخت کرده و رسید دریافت می کنند. ورقه تعهد سهم در دو نسخه تنظیم می گردد و با قید تاریخ و امضای پذیره نویس یا قائم مقام قانونی او می رسد ، نسخه دوم با قید رسید وجه با مهر و امضای بانک به پذیره نویس داده می شود.

• میزان تعهد سرمایه پس از پایان مهلت پذیره نویسی شرکت سهامی عام

پس از پایان مهلت پذیره نویسی یا مهلت تمدید شده، 3 حالت را می توان در رابطه با نتیجه تعهد سرمایه در شرکت سهامی عام در نظر گرفت :
حالت اول ) میزان مبالغ تعهد شده کمتر از میزان سرمایه شرکت باشد. مثلاَ میزان سرمایه مورد نظر برای پذیره نویسی 100 میلیون تومان باشد، اما پس از پایان مهلت پذیره نویسی و تمدید آن تنها 80 میلیون تومان مورد تعهد قرار گیرد.
به موجب تبصره 4 ماده 23 قانون بازار اوراق بهادار، ابتدائاَ باید نحوه برخورد با چنین موقعیتی در آگهی اعلامیه پذیره نویسی تصریح شود و در صورت عدم تکمیل فرایند عرضه عمومی، وجوه گردآوری شده باید ظرف 15 روز به سرمایه گذاران عودت داده شود و شرکت نیز قابل تشکیل نمی باشد.
سوال : آیا امکان کاهش سرمایه در مثال بالا از 100 واحد به 80 واحد وجود دارد یا خیر ؟
تنها در صورت رضایت کلیه ی موسسین و پذیره نویسان، امکان کاهش سرمایه وجود دارد.
حالت دوم ) شرکت با افزایش میزان تعهد نسبت به سرمایه مواجه شود. مثلاَ سرمایه شرکت 100 میلیون تومان باشد، اما پس از پایان پذیره نویسی مشخص می شود که به اندازه 120 میلیون تومان تعهد سهام صورت گرفته است. در این مورد اختلاف نظر وجود دارد. طبق نظری، به نسبت از تمام پذیره نویسان کسر می گردد و طبق نظر دیگر، پذیره نویسی اشخاص بالای 100 میلیون تومان باطل است. نظر اخیر قابل قبول است زیرا انتشار اعلامیه پذیره نویسی به منزله ی ایجاب است و قبول نیز باید مطابق با شرایط ایجاب باشد و تعهد مازاد بر 100 میلیون تومان مورد توافق و قصد طرفین نبوده و باطل است.
حالت سوم ) میزان تعهد با میزان سرمایه برابر باشد : در این صورت شرکت برای تشکیل با مانعی مواجه نیست.
بنا بر آنچه گفته شد، در میزان تعهد سرمایه پس از پایان مهلت پذیره نویسی :
تعهد برابر سرمایه : تشکیل شرکت
تعهد بیشتر از سرمایه : بطلان پذیره نویسی مازاد
تعهد کمتر از سرمایه :
1. عمل مطابق آگهی پذیره نویسی
2. در صورت عدم تعیین آگهی پذیره نویسی
استرداد وجوه ظرف 15 روز و عدم تشکیل شرکت .
سوال : انجام تعهداتی که بعد از تشکیل و قبل از ثبت شرکت انجام شده، با چه شخصی است ؟
در پاسخ به این سوال می توان دو حالت را در نظر داشت :
حالت اول) شرکت به ثبت برسد : اگر معاملات با رعایت اساسنامه و قانون برای شرکت منعقد شده باشد، شرکت مکلف به انجام تعهدات می باشد.
حالت دوم) شرکت به ثبت نرسد : انجام تعهدان به عهده موسسین است و به موجب ماده 23 لایحه قانون تجارت، " موسسین شرکت نسبت به کلیه اعمال و اقداماتی که به منظور تاسیس و به ثبت رسانیدن شرکت انجام می دهند، مسئولیت تضامنی دارند ".