شرکت تجاری عبارت است از سازمانی که بین دو یا چند نفر تشکیل می شود که در آن هر یک سهمی به صورت نقد یا جنس یا کار خود در بین می گذارند تا مبادرت به عملیات تجاری نموده و منافع و زیان های حاصله را بین خود تقسیم کنند.
این دسته از شرکت ها ، برای آنکه در مقابل اشخاص ثالث نیز اعتبار داشته باشد، باید رسماَ ثبت شده و به اطلاع عموم برسد. تقاضای ثبت شرکت باید از طرف مسئولان امور شرکت یعنی مدیران شرکت به عمل آید. لذا مدیران شرکت می بایست این کار را طبق مقرراتی که از طرف اداره ثبت شرکت ها تهیه شده است، تقاضا کنند و خلاصه شرکتنامه و منضمات آن را در روزنامه رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار مرکز و شعب شرکت آگهی نمایند.
بعد از ثبت و آگهی ، شرکت تجاری نسبت به شرکاء و صاحبان سهام اعتبار داشته و می تواند رسماَ عملیات خود را شروع کند.

ماده 2 قانون ثبت شرکت ها ( مصوب 1310 ) ، ثبت کردن شرکت های تجاری را الزامی تلقی کرده و برای مدیران شرکتی که به ثبت نرسیده باشد، جزای نقدی معین نموده و اضافه کرده است که " ... در صورت تقاضای مدعی العموم ، حکم انحلال شرکت متخلف نیز صادر خواهد شد " . لذا ، هر ذینفع می تواند به دادگاه مراجعه و ابطال عملیاتی که بعد از یک ماه اول واقع شده تقاضا نماید، بدون این که شرکت بتواند از این بطلان به نفع خود استفاده کند.
ثبت شرکت ها در ایران تابع طریقه اعلامی است به این معنی که اداره مذکور با وجود بررسی اجمالی که نسبت به مدارک شرکت به عمل می آورد، به هیچ وجه مسئول صحت مدارک مزبور و صحت اظهارات متقاضیان ثبت شرکت نیست و اگر شرکت مخالف قانون تشکیل شده باشد یا اینکه موجباتی برای ابطال شرکت موجود باشد دادستان و هر ذینفعی می تواند ابطال ثبت را از دادگاه تقاضا کند. ضمناَ باید در نظر داشت که اداره مربوطه بعد از ثبت شرکت راساَ نمی تواند ابطال ثبت را اعلام کند و چنانچه تخلفاتی در تشکیل یا ثبت مشاهده نماید ، باید از دادگاه ابطال ثبت شرکت را تقاضا نماید.

ثبت تغییرات شرکت بر عهده کیست ؟

شرکت ها پس از ثبت، ممکن است تغییراتی در اساسنامه یا امور کلی شرکت یا طرز اداره و بازرسی و اختیارات مدیران و غیره بدهند. در هر موقع که تغییرات مزبور در روابط اشخاص خارج با شرکت تاثیر داشته باشد تغییرات مزبور باید ثبت و آگهی شوند و تا زمانی که تغییرات مزبور ثبت و آگهی نشده باشند، کلیه معاملاتی که اشخاص خارج به استناد ثبت قبلی انجام داده اند معتبرند.

برای ثبت تغییرات شرکت مدیران شرکت باید مدارک مربوط به تصمیمات مزبور را که از طرف مقامات صلاحیتدار هر شرکتی اتخاذ شده باشد، مانند صورتجلسه مجمع عمومی یا صورتجلسه تصمیم شرکاء یا صورتجلسه هیات مدیره با تصمیم مدیر شرکت در مواردی که مدیر یا مدیران حق اتخاذ تصمیم دارند با تقاضانامه مربوط به اداره ثبت شرکت ها تسلیم نمایند و اداره ثبت شرکت ها پس از بررسی اینکه تغییرات مزبور مخالف قانون و اساسنامه شرکت اتخاذ نشده است و دریافت حق الثبت ، تغییرات مزبور را در دفتر ثبت شرکت ها ثبت نموده و خلاصه آن را در روزنامه رسمی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی می نماید.

وظیفه ثبت شرکت های خارجی در ایران

در مورد شرکت های خارجی، درخواست ثبت شعبه یا نمایندگی باید در تهران و نزد اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی به عمل آید. درخواست در صورتی قابل پذیرش است که شرکت در مملکت اصلی خود قانون کشورش موجود باشد، خواه موجودیت آن به ثبت نیاز داشته یا نداشته باشد.
ماده 5 قانون مربوطه، " نمایندگی یا مدیریت شعبه شرکت های خارجی" را مکلف به ثبت کردن شرکت در ایران کرده است. مشروط بر اینکه بخواهند در ایران فعالیت کنند. عدم ثبت ، موجب صدور حکم پرداخت جریمه توسط اشخاص مسئول و جلوگیری از فعالیت شرکت و شعبه آن در ایران می شود.
به موجب ماده 5 قانون مربوط به ثبت کردن شرکت ها ، در مورد شرکت های خارجی دادستان می تواند تقاضای جزای نقدی کند و هر گاه تا 3ماه پس از ابلاغ حکم ، تخلف ادامه یابد دولت از عملیات نماینده یا مدیر شعبه شرکت متخلف جلوگیری خواهد نمود.
هم چنین به موجب ماده 220 ق. ت ، اگر شرکت های خارجی تصریح نکنند که تحت چه نمره به ثبت رسیده اند ضمانت اجرا، جزای نقدی می باشد و به موجب ماده 20 نظامنامه اجرای قانون، ثبت شرکت های خارجی حتماَ باید در مجله رسمی وزارت عدلیه و یکی از روزنامه های یومیه تهران به تعیین وزارت عدلیه منتشر شود.