عرقیات یکی از پرمصرف ترین شکل های استفاده از گیاهان است که از تقطیر اسانس ریشه، پوست یا گیاهان طبی در آب، حاصل می شود.
امروزه در ایران بیش از 40 نوع گیاه وجود دارد که عرق گیری شده و به صورت طبی مورد استفاده قرار می گیرند. خالی از لطف نیست که بدانیم ، در بسیاری از کتب، ابداع روش تولید عرقیات گیاهی معطر به ایرانیان نسبت داده می شود که در این کتب به طور صریح به ابن سینا اشاره شده است.
حکمای طب سنتی بر این باور هستند که عرقیات گیاهی می توانند در برابر داروهای شیمیایی عوارض کمتری برای کودکان و کهنسالان داشته باشند ، به همین دلیل یکی از خواص داروها این است که می توان آن ها را برای افراد کم سن و سال و مسن نیز تجویز کرد.
بنا به اهمیت عرقیات گیاهی در آرامش اعصاب و روان افراد در طول روز و اثر بخشی آنان در تقلیل یا بهبود عوارض ناشی از بیماری های مختلف، محصولات متعددی از انواع عرق های گیاهی با برندهای متنوع به بازار ارائه می گردد. اما حتماَ این سوال برایتان پیش آمده که شرایط لازم برای ثبت برند عرقیات چیست ؟
در بازار معاملات ، عملاَ وظیفه اساسی برند عبارت است از معرفی و شناساندن اصالت تجاری تولیدات یا خدمات مطلوب با این هدف که برای مشتری و مصرف کننده، امکانات انتخاب محصولات بهتر مارک دار یا خدمات مشخص شده به وسیله مارک را فراهم سازد.
به این معنا که هر برند باید بتواند کالا یا خدمات اشخاص حقیقی و یا حقوقی را از هم متمایز سازد. علاوه بر وجه تمایز کالا و خدمات اشخاص مختلف تجاری، صنعتی یا خدماتی، مشخص ساختن خصوصیات ، از جمله ماهیت و کیفیت کالا یا خدمات و حتی مشخص ساختن مبدا و محل جغرافیایی تولید کالاهای صنعتی یا دامی و کشاورزی نیز جزء خصیصه برند است.
از این خصیصه اصلی می توان خصوصیات دیگری را نیز استنباط کرد. از جمله آن که برند باید کالا یا خدمات را به عموم اشخاص و مشتریان معرفی کند که جنبه بازاریابی و جلب مشتری نیز دارد. بنابراین خصایص اساسی علائم تجاری ، صنعتی و خدماتی عبارتند از :
1- تمایز بخشی
2- معرفی ماهیت و کیفیت کالا یا خدمات
توضیح بیشتر آنکه علامت تجاری یا برند ، باید وجه تمایز داشته و ابتکاری باشد و برای مصرف کنندگان و مشتریان شبهه ای ایجاد ننموده و سبب گمراهی عموم در معرفی محصول نشود. همچنین یک نام تجاری باید از لحاظ قانونی نیز قابل شناسایی باشد.
مطابق ماده 5 قانون ثبت علائم و اختراعات ایران ، ثبت علامت ذیل ممنوع است :
1- بیرق مملکتی ایران و هر بیرق دیگری که دولت ایران استعمال آن را به طور علامت تجاری منع کند. علامت هلال احمر ، نشان ها ، مدال ها . انگ های دولت ایران .
2- کلمات و یا عباراتی که موهم انتساب به مقامات رسمی ایران باشد. ( از قبیل جمهوری اسلامی ، انقلابی ، دولتی و غیره )
3- علامات موسسات رسمی مانند آرم جمهوری اسلامی و هلال احمر و صلیب سرخ و غیره
4- علائمی که مخل انتظامات عمومی و یا منافی عفت باشد.
اضافه می گردد، بر طبق بند الف ماده 30، علامت تجاری، صنعتی و خدماتی باید قابلیت روئت داشته باشد. بنابراین نشان های صوتی و سایر نشانه ها را قانون گذار ، علامت تجاری ندانسته است ، به این دلیل که علائم غیرمادی، چون روئت نمی شوند ، قابل ثبت نخواهند بود. بنابراین اگر شخصی در ایران خواستار ثبت علائم صوتی یا بویایی و امثال آن باشد، طبق قانون مزبور درخواست وی پذیرفته نیست .
حال این بحث پیش می آید که آیا ثبت علامت تجاری و برند اجباری است ؟ در قانون جدید ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 حکمی دایر بر اجباری و الزامی بودن تولیدات و خدمات با برند و آرم مشخص وجود ندارد. یعنی سازندگان کالاهای صنعتی و سایر فعالان تجاری و اقتصادی مجبور نیستند تولیدات و خدمات خود را تحت عنوان یک علامت یا مارک خاص، به مردم معرفی و عرضه کنند. مفاد ماده 31 قانون که می گوید : " حق استفاده انحصاری از یک علامت به کسی اختصاص دارد که آن علامت را طبق مقررات این قانون به ثبت برساند ". موئد اصل اختیاری بودن انتخاب مارک یا برند برای عرضه تولیدات و خدمات تجاری است ولی این اصل در حقوق ایران مانند حقوق بسیاری از کشورهای جهان دارای مستثنایی است و از جمله آن مستثنیات ، ثبت اجباری علائم و نصب آن بر روی بعضی از اجناس دارویی و خوراکی و آرایشی به قرار ذیل است :
1- داروهای اختصاصی ( اسپسیالیته ) مورد استعمال طبی یا بیطاری ( = دامپزشکی ) ، که با نسخه پزشک یا بدون آن مصرف می شود.
2- مواد غذایی که در لفاف و یا ظروف و به اسم مشخصی باشند. مانند کنسرو و مواد غذایی ، پنیر، شیر ، مربا ، ترشی ، کره ، روغن های مختلف ، شکلات ، آب نبات و غیره .
3- آب های معدنی گازدار ، شربت ها ، آب های میوه ، نوشیدنی ها که در تحت اسم و یا ظروف مشخصی به معرض فروش گذاشته می شود.
4- لوازم آرایش و وجاهت که برای استعمال مستقیم بر روی بدن انسان به کار می رود، مانند صابون، محلول عطریات و ادوکلن و پماد و غیره
مدارک لازم برای ثبت برند عرقیات
1- اظهارنامه ثبت برند
2- نسخه اصلی یا رونوشت گواهی شده وکالتنامه ، در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید.
3- ارائه ده نمونه از علامت به صورت گرافیکی که با علامت الصاق شده روی اظهارنامه یکسان بوده و ابعاد آن حداکثر 10 در 10 سانتی متر باشد.اگر ارائه علامت به صورت گرافیکی نباشد ده نمونه از کپی یا تصویر علامت حداکثر در همین ابعاد و به نحوی که مرجع ثبت مناسب تشخیص دهد،ارائه خواهد شد.
درخواست کننده باید بر روی هر اظهارنامه یک نمونه از علامت را الصاق و آن را امضاء نماید . نمونه سوم در موقع ثبت بر روی صفحه مربوطه در دفتر ثبت و نمونه چهارم بر روی تصدیق ثبت الصاق می شود. علاماتی که برجسته یا گود در روی شیی ء نشان داده می شود بر روی کاغذ نفش خواهد شد. ابعاد نمونه نباید از ده سانتیمتر از هر طرف تجاوز کند.
بر روی هر نمونه الصاق شده به طریق بالا مهر شعبه ثبت شرکت ها و علایم تجاری و اختراعات زده می شود به طریقی که یک قسمت از مهر بر روی نمونه و قسمت دیگر بررو.ی صفحه قرار گیرد.
چنانچه مرجع ثبت نمونه علامت ارائه شده را مناسب تشخیص ندهد، تسلیم نمونه مناسب را درخواست می نماید.در هر حال،علامت باید به همان نحو که درخواست و ثبت می شود استعمال گردد.
4- در صورت سه بعدی بودن علامت،ارائه علامت به صورت نمونه های گرافیکی یا تصویر دو بعدی روی برگه به نحوی که از شش زاویه متفاوت تهیه و در مجموع یک نمونه واحد که همان علامت سه بعدی را تشکیل دهند،الزامی است.
5- مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود.
6- ارائه مدارک دال بر فعالیت در حوزه ذی ربط بنا به تشخیص مرجع ثبت.
7- نسخه ای از ضوابط و شرایط استفاده از علامت جمعی و ارائه گواهی مقام صلاحیتدار،اتحادیه یا دستگاه مرتبط،در صورتی که ثبت علامت جمعی مورد درخواست باشد.
8- مدارک مثبت هویت متقاضی
9- رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی
10- مدارک نمایندگی قانونی،در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید.
نکته : ثبت برند یا نام تجاری می تواند به فارسی باشد و یا به لاتین و یا به هر دو شکل انجام شود، ولی متقاضیانی که می خواهند علامت یا نام تجاری را به صورت لاتین نیز ثبت کنند، الزاماَ باید کارت بازرگانی داشته باشند.
هزینه ثبت اظهارنامه ، طبق جدول شماره 3 ضمیمه یک آئین نامه اجرایی ایران به ازاء یک طبقه برای شخص حقیقی 000/200 ریال و شخص حقوقی 000 / 400 ریال تعیین شده که باید به حساب اداره کل ثبت مالکیت صنعتی و رسید آن ضمیمه اظهارنامه ، تسلیم اداره مرجع ثبت گردد.
مرجع ثبت ( اداره مالکیت صنعتی )، پس از پذیرش اظهارنامه ثبت علامت ، اجازه انتشار آگهی مربوط به آن را صادر خواهد کرد.
آگهی مزبور باید شامل موارد ذیل باشد :
یک – تاریخ و شماره اظهارنامه
دو – در صورت ادعای حق تقدم ، تاریخ و شماره اظهارنامه و کشوری که درخواست ثبت اولیه در آن جا صورت گرفته است.
سه – نمونه علامت
چهار – اجزاء علامت با ذکر رنگ ، در صورتی که رنگ به عنوان صفت مشخصه و یا ویژگی علامت باشد.
پنج- فهرست کالاها و خدماتی که علامت برای تشخیص آن ها مورد استفاده قرار می گیرد ، با اشاره به طبقه یا طبقات مربوط، طبق طبقه بندی بین المللی .
شش- نام و نشانی متقاضی
هفت – نام و نشانی نماینده قانونی، در صورتی که اظهارنامه توسط نماینده تسلیم شده باشد.
در صورتی که متقاضی ظرف30 روز پس از دریافت ابلاغ ، هزینه انتشار آگهی فوق را پرداخت نکند ، اظهارنامه او کان لم یکن خواهد شد.
طبق ماده 55 ق. ث. ا. ط. ع کلیه آگهی ها را اداره مالکیت صنعتی در روزنامه رسمی کشور منتشر خواهد کرد.
هزینه آگهی در قانون ثبت علائم و آئین نامه مربوط مشخص نشده است و بر اساس تعرفه روزنامه رسمی کشور باید پرداخت شود.