نام شرکت تجاری همزمان با ایجاد شرکت به وجود می آید و با به ثبت رسیدن تکامل پیدا می کند و به این صورت ، شرکت به طور انحصاری صاحب نامی می شود که برای آن انتخاب شده است. نام شرکت های تجاری، امتیاز و حق اولویتی است برای شرکت ها. بنابراین سایر اشخاص حق تجاوز به این امتیاز را ندارند و نقض حقوق ناشی از آن، باعث ایجاد مسئولیت حقوقی و کیفری می گردد. از آن جا که نام شرکت، سرمایه و مالکیت شرکت محسوب می شود ، مالک می تواند در حدود قوانین از مایملک خود شخصاَ انتفاع ببرد و یا آن را به دیگری انتقال دهد.
ذیلاَ به بررسی مهم ترین امتیازات و حقوق ناشی از نام شرکت های تجاری می پردازیم .

بهره مندی از حمایت های قانونی

همان طور که می دانیم، تمامی شرکت ها و موسسات غیرتجاری باید در بدو تاسیس برای خود نامی انتخاب نمایند.
وظیفه تعیین نام شرکت ها و موسسات غیرتجاری سراسر کشور در حال حاضر با اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیرتجاری در تهران می باشد و در صورتی که ثبت شرکت در خارج از تهران و در شهر دیگری صورت گیرد، واحد ثبت شرکت ها در شهرستان مراتب را از اداره کل ثبت شرکت ها در تهران استعلام می گیرد.
اداره ثبت جهت حمایت از حقوق اسامی شرکت های ثبت شده ، از ثبت نام هایی که قبلاَ به ثبت رسیده اند خودداری به عمل می آورد. بنابراین ، با ثبت شرکت، دیگر نمی توان عین نام شرکت شما را به ثبت رساند. چرا که ، نام شرکت تجاری باید وسیله و عامل مشخص کننده آن شرکت باشد. یعنی نام شرکت تجاری باید آن را از سایر شرکت های تجاری مشابه جدا و متمایز گرداند و انتخاب اسامی تکراری که قبلاَ به ثبت رسیده اند ، مسلماَ موجبات گمراهی مشتریان را نسبت به ماهیت موسسه یا شرکتی که اسم یا عنوان انتخاب شده معرف آن است ، فراهم می آورد.
قانونگذار، برای حمایت از نام شرکت تجاری پیش بینی و ضمانت اجرای کیفری پیش بینی نموده است . لذا هر گاه شخصی حقیقی یا حقوقی از نام یک شرکت تجاری سوء استفاده کرده، عالماَ موجبات فریب مراکز تجاری یا گمراهی افکار عمومی را نسبت به ماهیت یک موسسه تجاری یا یک شرکت تجاری فراهم سازد، با اثبات سوء نیت و احراز علم و عمد، مجرم محسوب و به پرداخت جزای نقدی از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال محکوم می گردد و شخص حقیقی ممکن است به جای پرداخت جزای نقدی به حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه یا هر دو مجازات محکوم گردد.
برای حمایت از نام شرکت تجاری، علاوه بر ضمانت اجرای کیفری ، ضمانت اجرای حقوقی و مدنی نیز در قانون پیش بینی شده است و آن جبران خسارت وارده به شرکت های تجاری و مراکز تجاری است که اشخاص در اثر تجاوز به حقوق ناشی از نام شرکت یا مرکز تجاری مذکور و سوء استفاده از آن با تولید کالا و محصولات مشابه کالای اصلی از طریق تقلید و امثال آن، به شرکت اصلی ضرر می زنند. خسارت وارده ممکن است ناشی از لطمه زدن به شهرت و اعتبار شرکت از طریق ساخت و تولید کالاهای تقلبی مشابه کالای اصلی تولید شده به وسیله شرکت یا مرکز تجاری ثبت شده و دارای حق اولویت و صاحب امتیاز باشد که با تولید کالاهای تقلبی و عرضه آن با نام شرکت اصلی، کسادی بازار و موجب از دست رفتن مشتریان و مصرف کنندگان کالا و ورود ضرر مادی و معنوی به شرکت ثبت شده گردد که در این صورت شرکت مورد تجاوز و متضرر، می تواند با اقامه دعوی علیه متجاوز، خسارت مادی و معنوی حاصل از اقدام متجاوز یا غاصب را مطالبه کند.
علاوه بر الزام متجاوز به جبران خسارت شرکت متضرر، برای جلوگیری از ضرر آینده می تواند با اقامه دعوی علیه متجاوز و نقض کننده حقوق خود، خواستار صدور حکم بر محکومیت خوانده به عدم استفاده از نام شرکت تجاری وی در تولید کالای مشابه گردد و همچنین حق دارد جمع آوری تولیدات تقلیدی و حذف نام یا مارک اصلی از محصولات عرضه شده را از دادگاه صلاحیت دار خواستار شود. اقامه این گونه دعاوی، غیرمالی است . بنابراین نیاز به تقویم خواسته ندارد و به دادخواست باید تمبر غیرمالی الصاق و ابطال گردد.

بهره برداری شخصی از نام شرکت

بهره برداری از نام شرکت با استعمال آن در امور شرکت، مصداق پیدا می کند و در واقع امتیاز و حقوق ناشی از نام شرکت تجاری از طریق استفاده و استعمال آن به وجود می آید و ذکر آن در اظهارنامه و اساسنامه شرکت که به اداره ثبت شرکت ها تقدیم می شود به منزله استعمال آن است.
نام شرکت ، حق اولویتی است برای شرکت ها. بنابراین اشخاص دیگر، همان طور که اشاره شد حق تجاوز به این امتیاز را ندارند . اصولاَ، شرکت های تجاری در فعالیت های اقتصادی و مکاتبات یا تبلیغات خود از این نام بهره برداری خواهند کرد و چنانچه شرکتی فعالیت خود را تقلیل دهد یا حتی اگر هیچ گونه فعالیتی انجام ندهد، حق وی ساقط نخواهد شد و اگر از نام و علامت مشخصه شرکتی، شخص ثالثی استفاده کرده و شرکت صاحب نام مزبور در این خصوص مسامحه یا اغماض کرده باشد، این مطلب سبب سلب حق اولویت یا امتیاز ناشی از نام شرکت نخواهد شد ولی ممکن است شرکتی مقتضی بداند نام خود را تغییر دهد و یا از آن اعراض کند. برای این منظور، می بایست اساسنامه شرکت با تصویب مجمع عمومی عادی یا فوق العاده تغییر نماید و یک نسخه از صورتجلسه مجمع باید جهت ثبت به مرجع ثبت شرکت ها ارسال گردد و این تغییر و تعیین نام جدید جهت اطلاع عموم در روزنامه کثیرالانتشار پیش بینی شده در اساسنامه آگهی گردد.

واگذاری نام شرکت تجاری

به موجب بند ج ماده 30 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386، نام شرکت تجاری قابل واگذاری و انتقال به غیر می باشد البته با لحاظ شرایط مقرر درقانون .
توضیح آنکه ، حقوق ناشی از نام شرکت تجاری همانند حق کسب و پیشه و تجارت است که بدون واگذاری محل کسب یا پیشه و تجارت ، امکان پذیر نخواهد بود. همچنین، قانوناَ وقتی نام شرکت تجاری قابل انتقال به شخص دیگری است که همراه انتقال و واگذاری تمام امتیازات آن شرکت یا همراه با انتقال امتیاز آن قسمت از شرکت مزبور باشد که نام مذکور معرف آن قسمت از فعالیت اقتصادی شرکت است. بنابراین ممکن است شرکتی منحصراَ در رشته خاص اقتصادی فعالیت داشته باشد. در این صورت شرکت و نام شرکت با همان نام و همان نوع خاص فعالیت اقتصادی، معروف شده است لذا انتقال نام شرکت با تمامی امتیازات آن امکان پذیر است. یعنی نام شرکت به تنهایی از دید قانون فاقد ارزش اقتصادی شناخته شده و قابل انتقال نیست ولی ممکن است شرکتی در رشته های مختلف به طور مثال در تولید تلویزیون ، بخاری و آب گرم و تولید اجاق گاز برای پختن غذا و امثال آن هر کدام با نام خاص فعالیت داشته باشد. در این صورت، انتقال نام معین ، همراه با فعالیت تولیدی با آن نام ، قابل انتقال است.
از همراهیتان سپاسگزاریم .
خوانندگان محترم ، در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر راجع به نحوه انتخاب نام شرکت، می توانند با مشاوران ما در فکر برتر در ارتباط باشند و یا به مقالات ذیل مراجعه نمایند :
- راهنمای انتخاب نام برای شرکت
- استعلام نام شرکت
- نحوه ثبت نام شرکت به چه صورت است ؟