همان طور که در مقالات پیش گفته شد، چنانچه طرح های صنعتی مطابق قانون در کشور به ثبت برسد، صاحب آن این حق را به دست می آورد که اشخاص ثالث را از نسخه برداری غیرمجاز یا تقلید طرح ثبت شده منع کند. به عبارت دیگر طراح که طرح صنعتی را مطابق قانون به ثبت می رساند از حق انحصاری جلوگیری از نسخه برداری غیرمجاز یا تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود و به استناد آن می تواند علیه ناقضین حقوق خود به مراجع ذیصلاح قضایی اعلام شکایت کند.
به عنوان مثال ، اگر طرح شما چتری است که در اداره ثبت طرح صنعتی به ثبت رسیده است شما حق انحصاری خواهید داشت که جلوگیری کنید تا اشخاص ثالث از طرح شما تقلید نکنند. بدین توضیح که رقبای شما نمی توانند چیزی را با همان طرح یا طرحی که اساساَ عین طرح شما است وارد بازار کنند یا در معرض فروش بگذارند، به هر حال در صورت نقض حق، شما قادر خواهید بود از استفاده از طرحتان توسط اشخاص مزبور جلوگیری کتید و حتی می توانید در صورت اثبات ورود خسارت، خسارات وارده را نیز مطالبه کنید.
در قوانین ملی خیلی از کشورها مصادیق حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح صنعتی احصاء شده است و صاحبان حق و دادرسان به راحتی می توانند با مراجعه به قانون به مصادیق این حقوق کاملاَ دسترسی یابند.
با توجه به قوانین ملی اکثر کشورها مصادیق حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح صنعتی عبارتند از : ساخت ، عرضه ، واردات ، صادرات یا فروش هر محصولی که طرح در آن به کار رفته یا در آن گنجانده شده است.

• استثنائات وارده بر حقوق انحصاری

حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح های صنعتی بنا به مصالحی از قبیل منافع عمومی و منافع مصرف کننده محدود می شود.
در قوانین ملی کشورها با توجه به سطح توسعه یافتگی آن ها مقررات متفاوتی در رابطه با استثنائات وارده بر حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح های صنعتی آمده است.
ماده 23 قانون ثبت اختراعات طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 ایران مفاد بند ( ج) ماده 15 قانون یاد شده را که در رابطه با اختراعات است تسری به طرح های صنعتی نیز داده است. با توجه به بند فوق، استثنائات وارده بر حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح صنعتی را به طور خلاصه می توان به شرح ذیل احصاء کرد :
_ بهره برداری با اهداف آزمایشی
_ خاتمه استفاده از حق
_ گواهی های طرح صنعتی و حمل و نقل بین المللی
_ استفاده مقدم
_ واگذاری حقوق ناشی از ثبت طرح های صنعتی
_ واگذاری مالکیت طرح صنعتی
_ انتقال حق بهره برداری
_ انتقال قهری
در ذیل به بررسی قواعد استفاده از طرح های صنعتی با اهداف آزمایشی می پردازیم .

• ضوابط قانونی حاکم بر استفاده از طرح صنعتی با اهداف آزمایشی

با توجه به ماده 23 و شق ( 3 ) بند ( ج ) ماده 15 قانون مصوب 1386، بهره برداری هایی که فقط با اهداف آزمایشی درباره طرح های صنعتی ثبت شده انجام می شود، از شمول حقوق ناشی از گواهینامه طرح صنعتی خارج است، به عبارت دیگر ، بهره برداری از طرح های صنعتی ثبت شده توسط اشخاص بدون اجازه مالک آن ها در صورتی نقض حق تلقی می شود که به قصد و اهداف تجاری باشد. بنابراین استفاده از طرح های صنعتی ثبت شده چنانچه به قصد تجاری نباشد تحت شمول حقوق انحصاری اعطاء شده به صاحب طرح نمی تواند قرار گیرد. به عنوان مثال استفاده و بهره برداری از طرح های صنعتی ثبت شده به قصد تحقیقات علمی یا اهداف آموزشی نیاز به تحصیل اجازه و اذن از صاحب گواهینامه طرح صنعتی ندارد.
با توجه به شق 3 بند ( ج ) ماده 15 و ماده 23 قانون مصوب 1386 ذکر نکات ذیل ضروری به نظر می رسد :
1- قانونگذار در شق ( 3) بند ( ج) ماده 15 قانون مصوب 1386 به صراحت استفاده و بهره برداری با اهداف آزمایشی را از شمول حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح های صنعتی خارج کرده است.
در رابطه با تشخیص استفاده های تحقیقاتی و آموزشی از استفاده های تجاری ملاک و معیار مشخصی وجود ندارد و بر مبنای اوضاع و احوال موجود در بهره گیری از اطلاعات مربوط به طرح باید اقدام به تفکیک این اعمال از اعمال تجاوزکارانه کرد. اما به طور کلی می توان گفت مقصود از استفاده های تحقیقاتی و آموزشی عبارتست از " جمع آوری اطلاعات در خصوص محصولات و فرآیندهای موجود شناخته شده و جستجو برای به دست آوردن اطلاعات و راه حل های نو در خصوص آن محصولات و فرآیندها ".
2- قانون گذار با توجه به شق یاد شده صرفاَ بهره برداری و استفاده از طرح های صنعتی را با اهداف آزمایشی مجاز شناخته است. بنابراین در بند ( ج) ماده 15 قانون مصوب 1386 در رابطه با بهره برداری و استفاده از طرح های صنعتی با اهداف آموزشی و همچنین استفاده و بهره برداری شخصی از آن ها و اینکه آیا استفاده و بهره برداری های فوق مجاز است یا خیر مقرره ای نیامده است. البته به نظر می رسد ماده 28 قانون مصوب 1386 با ذکر مصادیق حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح های صنعتی از قبیل ساخت ، فروش و وارد کردن، اهداف تجاری استفاده کننده را مورد توجه قرار داده است. بنابراین اگر استفاده از طرح های صنعتی ثبت شده صرفاَ برای نیازهای شخصی و غیرتجاری باشد، نمی تواند ناقض حقوق انحصاری صاحب طرح تلقی گردد.
قسمت اخیر بند ( 1 ) ماده 26 موافقتنامه تریپس که نقض حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح صنعتی را مشروط به مقاصد تجاری کرده است می تواند در تایید نظریه فوق قابل استناد باشد.
مشاوره  راهبردی رایگان جهت ثبت انواع طرح صنعتی :

• شماره تماس:42143-021
• سامانه ی پیامکی: 100042143
• تماس با مشاوران ارشد از طریق شماره های مندرج در سامانه