طرح صنعتی به جنبه های زیبا شناختی و شکل ظاهری یک محصول اعم از محصولات و فرآورده های صنعتی و یا صنایع دستی مرتبط می باشد و عامل مهم برای جذب مشتریان است ، به طوری که می توان گفت این جذابیت بصری یکی از مولفه های اساسی است که بر تصمیم مشتریان برای انتخاب یک محصول و ترجیح دادن آن بر محصولات و فرآورده های دیگر تاثیرگذار می باشد.
با ثبت طرح صنعتی ، طراح دارای حقوقی است که در قانون پیش بینی شده است . مصادیق حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح صنعتی در قوانین ملی کشورها پیش بینی شده است. در قانون ایران همان طوری که در بند ( ب ) ماده 28 قانون مصوب 1386 آمده است : حقوق انحصاری ناشی از ثبت طرح صنعتی عبارتند از ساخت ، فروش و وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی
بنابراین اگر کسی بدون اجازه مالک طرح صنعتی هر کدام از افعال فوق را انجام دهد یا مرتکب عملی شود که عادتاَ موجبات تجاوز آینده را فراهم آورد، قابل تعقیب در دادگاه ذیصلاح است.
در این مقاله، به واردات غیرمجاز اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت شده می پردازیم.

• واردات غیرمجاز اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت شده

واردات اقلام حاوی طرح صنعتی از جمله حقوق انحصاری صاحب طرح صنعتی است. بنابراین اگر شخص با تقلید و کپی از طرح صنعتی ثبت شده اقلام حاوی طرح را وارد کشوری کند که طرح صنعتی در آن کشور مورد حمایت است، این شخص مرتکب اعمال نقض حق شده و قابل تعقیب کیفری و مدنی است. اگر سازوکاری برای حمایت از صاحب طرح در فرض واردات غیرمجاز اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت شده وجود نداشته باشد، بدیهی است که حقوق طراح به نحو صحیح تامین نخواهد شد؛ به عبارت دیگر اگرچه طراح حق ساخت، تولید و فروش طرح را دارد اما این حد از حقوق و تضمین کافی برای طراح نیست؛ زیرا اشخاص سودجو به راحتی می توانند اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت شده را در خارج از قلمرو جغرافیایی محل مورد حمایت تولید و وارد قلمرو کشوری نمایند که طرح صنعتی در آنجا ثبت و مورد حمایت است و از این طریق خسارات هنگفتی را به صاحب طرح وارد کنند.
ماده 5 کنوانسیون پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی حق حمایت از طرح ها را به علت ورود اشیایی مشابه طرح ثبت شده قابل اسقاط و زوال نمی داند.
در ماده 51 موافقتنامه تریپس به کشورهای عضو اجازه داده شده است که تحت شرایطی از ورود کالاهایی که نسبت به آن ها موارد نقض حقوق مالکیت فکری وجود دارد، جلوگیری کنند.
همچنین به موجب قسمت اخیر ماده یادشده، اعضاء می توانند رویه های همانندی را مقرر دارند که به موجب آن مقامات گمرکی ترخیص کالاهایی را که در مورد آن ها حق مالکیت فکری نقض شده و قصد خروج از قلمروی طرف های مزبور را دارند به حالت تعلیق درآورند.
قانون مصوب 1386 ایران نیز به موجب بند ( ب ) ماده 28، وارد کردن اقلام حاوی طرح صنعتی را از جمله حقوق انحصاری صاحب طرح دانسته است؛ بنابراین با توجه به بند فوق چنانچه کسی مبادرت به وارد کردن اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت شده بدون اجازه صاحب طرح کند مرتکب نقض حق شده و قابل تعقیب کیفری و مدنی است.
با توجه به بند ( ج ) ماده 28 قانون مصوب 1386، مالک طرح صنعتی ثبت شده، می تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت او افعال مذکور در بند ( ب ) این ماده را انجام دهد .... در دادگاه اقامه دعوی نماید.
با توجه به مراتب فوق ذکر نکات ذیل ضروری به نظر می رسد :
1- واردات کالاهای حاوی طرح صنعتی در صورتی نقض تلقی می شود که بدون اجازه صاحب طرح ثبت شده صورت گرفته باشد. به عبارت دیگر چنانچه شخصی با اجازه صاحب طرح ثبت شده در ایران مبادرت به کالاهای حاوی طرح بنماید عمل او نقض حق تلقی نمی گردد.
2- واردات کالاهای حاوی طرح صنعتی در صورتی نقض حق تلقی می شود که در چارچوب استثنائات مصرحه در قانون نباشد، به عبارت دیگر اگر واردات طرح برای تحصیت منفعت نباشد و برای استفاده شخصی یا برای اهداف آموزشی و تحقیقاتی صورت گیرد، نقض حق تلقی نمی گردد.
3- واردات کالاهای حاوی طرح باید " در جریان یک عملیات تجاری و یا برای تحصیل منفعت " صورت گرفته باشد والا اگر به عنوان جزیی از یک کالای اصلی و به عنوان لوازم یدکی وارد شده باشد مشمول عنوان عمل تجاوزکارانه نخواهد بود.