سازماندهی شرکت سهامی ، به صورتی دموکراتیک ، بر عهده سه رکن اصلی شرکت است : مجمع عمومی، هیات مدیره و رکن نظارت کننده
رکن اداره کننده و به عبارت دیگر قوه مجریه شرکت های سهامی اعضای هیات مدیره آن هستند. سهام داران با انتخاب اعضای هیات مدیره و اعتماد به حسن عملکرد و درایت آنان سرمای های خود را به شرکت می سپارند و آنان نیز با بهره گیری از هوش و خلاقیت خود پس از انقضای سال مالی سود مناسبی عاید شرکت و سهام داران می کنند.
در اینجا انتخاب شخص حقوقی به عنوان عضو هیات مدیره شرکت سهامی بررسی می شود.

• انتخاب شخص حقوقی به عنوان عضو هیات مدیره شرکت سهامی

بر اساس ماده 110 " لایحه " ، اشخاص حقوقی می توانند به مدیریت شرکت انتخاب شوند. اخیراَ در بازار سرمایه اقبال عموم بر انتخاب شخص حقوقی به عنوان عضو هیات مدیره است زیرا شخص حقوقی در موارد مقتضی با سهولت می تواند هر زمان اراده کند نماینده خود را در هیات مدیره تغییر دهد و مراتب را طی صورت جلسه هیات مدیره به اداره ثبت شرکت ها جهت ثبت و آگهی اعلام کند. حال آنکه اگر عضو هیات مدیره شخص حقیقی باشد تغییر وی جز از طریق برگزاری مجمع عمومی و انتخابات مجدد امکان پذیر نخواهد بود.
در صورت فوت، استعفا و یا سلب شرایط نماینده شخص حقوقی جایگزینی مدیر جدید با سهولت امکان پذیر است و نیازی به برگزاری جلسه مجمع عمومی نخواهد بود.
با عنایت به تصریح قانون گذار در ماده 110 " لایحه " شخص حقوقی حتی با داشتن بالاترین درصد سهم در شرکت فقط می تواند یک نفر را به عنوان نماینده خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی کند.
شخص حقوقی در مجامع عمومی صاحبان سهم می تواند برای حضور در مجمع و اعمال حق رای نمایندگان متعددی را با حق اقدام متفق و منفرد معرفی کند ولی با عنایت به صراحت ماده 110 " لایحه " چنین امکانی در هیات مدیره متصور نیست و شخص حقوقی برای حضور در جلسات هیات مدیره شرکت فقط می تواند یک نفر را معرفی کند.
نماینده شخص حقوقی مشمول همان شرایط و تعهدات و مسئولیت های مدنی و جزایی عضو هیات مدیره است. طبق قانون مجازات اسلامی جدید که از تاریخ 22 / 3 /1392 لازم الاجرا شده مجازات های مندرج در مقررات جزایی قابلیت اعمال در مورد نماینده شخص حقوقی و شخصیت حقوقی شرکت را دارد و در مورد مسئولیت های مدنی عضو هیات مدیره، مدیر ، شخص حقوقی و نماینده معرفی شده از سوی وی، در قبال اشخاص زیان دیده مسئولیت تضامنی دارند.
عزل نماینده شخص حقوقی بدون معرفی جایگزین قابلیت ثبت و آگهی در اداره ثبت شرکت ها را ندارد و معمولاَ در مرجع اخیر بدون معرفی عضو جایگزین خروج و استعفای نماینده شخص حقوقی ثبت نمی شود. این مورد همواره یکی از معضلاتی است که نمایندگان شخص حقوقی که مستعفی و یا معزول شده و قصد خروج از شرکت و پایان دادن به مسئولیت های خود را در قبال اشخاص ثالث دارند با آن مواجه اند. در این شرایط چاره ای جز مراجعه به دادگاه و درخواست الزام شرکت به ثبت استعفا و خروج نماینده از عضویت هیات مدیره باقی نمی ماند.

• حقوق و مزایای اعضای هیات مدیره متشکل از اشخاص حقوقی

در شرکت هایی که اعضای هیات مدیره متشکل از اشخاص حقوقی هستند مشکلاتی در خصوص حقوق و مزایای آنان مطرح است. عده ای اعتقاد دارند حقوق و مزایا و حق حضور و پاداش این گروه از مدیران باید به شخص حقوقی پرداخت شود و نماینده او حق دریافت هیچ مبلغی را ندارد. به این صورت که اگر در شرکت الف، شرکت ب عضو هیات مدیره باشد و آقای ج را به عنوان نماینده معرفی کرده باشد، در صورت موظف بودن حقوق و مزایا در صورت غیرموظف بودن حق حضور و همچنین در پایان سال مالی پاداش وی را باید شرکت الف فقط به حساب شرکت ب واریز کند و آقای ج حق دریافت هیچ مبلغی را ندارد.
مواد قانون تجارت نه فقط دلالتی بر این امر ندارد برعکس با اطلاق عبارت اعضای هیات مدیره در مواد 134 و 248 " لایحه " می توان به این نتیجه رسید که پرداخت مزایا و پاداش توسط شرکت الف به آقای ج صحیح است و به این ترتیب شرکت الف بری الذمه می شود. اصولاَ موفقیت و سوددهی شرکت بستگی تام به قوه ابتکار، هوش و خلاقیت و مدیریت نماینده شخص حقوقی دارد و اوست که باید پاداش و حاصل زحمات خود را دریافت کند.
پرداخت مزایا و پاداش به مدیر شخص حقوقی استثنا و خلاف اصل است و آن هم در صورتی اتفاق می افتد که شخص حقوقی و نماینده وی در این خصوص توافقاتی داشته باشند و نماینده شخص حقوقی راساَ به شرکت الف دستور داده باشد که کلیه حقوق و مزایا و پاداش متعلقه به حساب شخص حقوقی واریز شده مورد مواخذه قرار می دهد.
با بررسی مواد لایحه اصلاحی قانون تجارت درمی یابیم که این مواخذه مبنای قانونی ندارد و همان گونه که نماینده شخص حقوقی مسئولیت های جزایی و حقوقی عضویت هیات مدیره را به دوش می کشد و باید در مراجع قانونی پاسخ گو باشد شخصاَ استحقاق دریافت پاداش و مزایا را نیز دارد.
سهام داران به مدیران اعتماد می کنند و سرمایه خود را با هدف کسب سود و ارزش افزوده سهام به آنان می سپارند در نتیجه مدیران باید علاوه بر ویژگی های خاص قابلیت اعتماد سهام داران را داشته باشند.

" گروه فکر برتر "
مجموعه ای متشکل از برترین متخصصان با بهره گیری از
خدمات بهینه