تصفیه عبارت است از خاتمه دادن به کارهای جاری شرکت، اجرای تعهدات و وصول مطالبات شرکت،انجام معاملات جدید.هر گاه برای اجرای تعهدات شرکت لازم باشد،نقد کردن دارایی شرکت،پرداخت بدهی های شرکت و تقسیم باقی مانده دارایی آن بین شرکاء
تصفیه شرکت ها ممکن است ناشی از 1/ بطلان شرکت یا 2/ انحلال شرکت باشد.
1. در صورتی که تصفیه شرکت ناشی از انحلال باشد، این انحلال ممکن است ناشی از 1/ ورشکستگی باشد یا 2/ ناشی از سایر اسباب انحلال.
2. اگر تصفیه ناشی از ورشکستگی باشد، تابع مقررات مذکور در فصل ورشکستگی است، اما اگر تصفیه ناشی از سایر اسباب باشد به شرح ذیل است. ( ماده 202 ق. ت )
متصدی تصفیه
1. در شرکت های تضامنی، نسبی ، مختلط سهامی و مختلط غیرسهامی با مدیر یا مدیران شرکت است، مگر آن که شرکاء ضامن اشخاص دیگری را تعیین کنند. ( ماده 203 ق. ت )
2. در این شرکت ها اگر بین شرکاء ضامن اختلاف ایجاد شود، محکمه بدایت ( دادگاه عمومی بدوی ) اشخاصی را برای تصفیه تعیین می کند. ( ماده 204 ق. ت )
3. شرکاء غیرضامن حق دارند، برای نظارت در امور تصفیه اشخاصی را تعیین نمایند. ( ماده 206 ق. ت )
4. در شرکت با مسئولیت محدود و تعاونی با مدیران شرکت است مگر آن که اساسنامه یا اکثریت مجمع عمومی ترتیب دیگری مقرر نمایند. ( ماده 213 ق. ت )
- روند تصفیه
مطالب ذیل درباره روند تصفیه در اقسام شرکت های تجاری می باشد :
1. وظیفه متصدی تصفیه، خاتمه دادن به کارهای جاری شرکت ، اجرای تعهدات ، وصول مطالبات و تقسیم دارایی شرکت است. ( ماده 207 ق. ت )
2. در صورت نیاز به معاملات جدید برای شرکت، متصدیان تصفیه از جانب شرکت معاملات را منعقد می کنند. ( ماده 208 ق. ت )
3. در صورت نیاز متصدیان تصفیه حق دارند که از جانب شرکت اقدام به اقامه دعوی نمایند. ( ماده 209 ق. ت )
4. در صورتی که متصدیان تصفیه بخواهند اختلافات شرکت را به داوری بسپارند یا آن ها را به واسطه صلح و سازش خاتمه دهند، باید از جانب شرکاء ضامن، اجازه این کار را کسب کنند. البته در شرکت های بامسئولیت محدود و تعاونی این اجازه باید توسط اساسنامه یا مجمع عمومی به آن ها داده شده باشد. البته مواردی که ارجاع امر به داوری اجباری است، مانند اختلافات بورسی از این قاعده مستثنی است. ( ماده 210 ق. ت )
5. اگر بخشی از دارایی شرکت مورد احتیاج نباشد می توان قبل از ختم تصفیه بین شرکاء تقسیم نمود. اما متصدیان تصفیه باید معادل دیون شرکت یا معادل مبالغ مورد اختلاف بین شرکاء را نگه داشته باشند. ( ماده 211 ق. ت )
6. سهم هر یک از شرکاء و حساب آن ها نسبت به یکدیگر توسط متصدیان تصفیه روشن می شود. ( ماده 212 ق. ت )
7. تقسیم دارایی های شرکت های بامسئولیت محدود و تعاونی بین شرکاء ، چه قبل از ختم تصفیه و چه بعد از آن، ممکن نیست مگر آن که قبلاَ 3 مرتبه در روزنامه رسمی و یکی از جراید آگهی گردد و یک سال از تاریخ انتشار اولین آگهی در روزنامه رسمی بگذرد. ( ماده 215 ق. ت )
8. در صورت بروز اختلاف در تقسیم اموال شرکت بین شرکاء، رفع اختلاف با محکمه بدایت ( دادگاه عمومی بدوی ) می باشد. ( ماده 212 ق. ت )
9. پس از ختم تصفیه باید تا ده سال دفاتر شرکت با نظر مدیر ثبت اسناد در محل معینی نگهداری شود. ( ماده 217 ق. ت )